Saloni.ca Archive

πραγματικότητα ή μυθοπλασία κινηματογραφικής ταινίας; Από τον Νίκανδρο Καστανίδη. Ο Γεώργιος Σταμπουλής στο βιβλίο του “Η Ζωή των Θεσσαλονικέων πριν και μετά το 1912” [εκδ. Διοσκούροι, 1984] σημειώνει τα εξής: “ΦΡΟΥΛΑΪΝ ΝΤΟΚΤΩΡ Μεγάλη εντύπωση είχε προκαλέσει η ομορφιά της Φροϋλάιν Ντοκτώρ, που μετά τα κατορθώματά της, όπως συνήθως γίνεται, μαθεύτηκε ποια ήταν. Ήταν η μεγαλύτερη κατάσκοπος των Γερμανών και υπηρέτησε στο Β’ Επιτελικό Γραφείο στο Βερολίνο. Αρχικά τοποθετήθηκε στη Βέρνη. Όταν δημιουργήθηκε θέμα συμμαχίας Αντάντ και Βουλγαρίας, την έστειλαν στη Θεσσαλονίκη με τα’ όνομα Λίλιαν Στάνλευ (το πραγματικό της ήταν Ελίζαμπεθ Στράγκμούλερ) σαν ανταποκρίτρια της εφημερίδας Νιου Γιόρκ Σταρ κι έμενε στ ξενοδοχείο Μπριστόλ,….” [σελ. 354-5]. Το 1937 προβλήθηκε στους κινηματογράφους η ταινία Φροϋλάιν Ντόκτορ με την Ντίτα Πάρλο, τον Πιέρ Φρενέ, τον Πιέρ Μπλαναάρ και τον Λουί Ζουβέ, όπως μας πληροφορεί ο Τομανάς στο βιβλίο του “Οι Κινηματογράφοι της Θεσσαλονίκης, 1895-1944” [εκδ. Νησίδες, 1993, σελ. 153]. Ο οποίος επισήμανε: “Η γερμανίδα αυτή κατάσκοπος έδρασε στο Παρίσι και στη Θεσσαλονίκη. Όταν ξεσκεπάστηκε, διέφυγε μ’ ένα φορντάκι προς τα ελληνοσερβικά σύνορα. Οι γάλλοι στην ταινία, για λόγους εθνικής φιλοτιμίας, δείχνουν ότι ανατίναξαν το αυτοκίνητο μαζί με την επιβάτιδά του, πράγμα όμως που δεν συνέβη.” Φαίνεται ότι και ο Σταμπουλής και ο Τομανάς πίστεψαν στην αφήγηση του κινηματογραφικού έργου, δηλαδή ότι η συγκεκριμένη κατάσκοπος ήρθε στη Θεσσαλονίκη για κατασκοπεία. Αυτό όμως δεν επιβεβαιώνεται στις σύγχρονες βιογραφίες της γερμανίδας κατασκόπου Elsbeth Schragmüller. [βλ. ενδεικτικά 1) https://en.wikipedia.org/wiki/Elsbeth_Schragmuller , 2) Ernest Volkman-Spies: The Secret Agents Who Changed the Course of History, 1996, σελ. 136-139.] Το πιθανότερο είναι οι δύο Έλληνες συγγραφείς να παρασύρθηκαν από τη μυθοπλασία του κινηματογραφικού έργου. Η “Φροϊλάιν Ντόκτορ”, δηλ. η Elsbeth Schragmüller γεννήθηκε το 1887 στο Schlüsselburg της Πρωσίας. Τα παιδικά της χρόνια τα πέρασε στο Münster με τη γιαγιά της. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες και πήρε διδακτορικό στο Πανεπιστήμιο της Freiburg. Ήταν μια από τις πρώτες γυναίκες με τέτοιο ακαδημαϊκό τίτλο. Μετά τις σπουδές της δούλεψε ως λέκτορας στον Γερμανικό εκπαιδευτικό σύνδεσμο Lette, στο Βερολίνο, που είχε ιδρυθεί το 1866, αρχικά ως μια τεχνική σχολή για γυναίκες. Με την έκρηξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου μετακινήθηκε στο Βέλγιο, στη υπηρεσία του Γερμανού διοικητή στρατάρχης Κόλμαρ Φράιχερ φον ντερ Γκολτς (1843-1916), επονομαζόμενος και Γκολτς Πασάς, γιατί είχε αναδιοργανώσει και διεύθυνε τον Οθωμανικό στρατό στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. Στην υπηρεσία αυτή η Schragmüller στράφηκε στα ζητήματα μυστικών πληροφοριών και για το σκοπό αυτό έκανε μια ταχύρυθμη εκπαίδευση στο τότε Γερμανικό Τμήμα Πληροφοριών της Lille. Στη συνέχεια έγινε επικεφαλής του τμήματος μυστικών πληροφοριών του πολέμου στην Αμβέρσα. Μετά τη συνθηκολόγηση της Γερμανίας το 1918 επέστρεψε στα ακαδημαϊκά της καθήκοντα κι έγινε βοηθός στο Πανεπιστήμιο της Freiburg. Τα τελευταία χρόνια της τα πέρασε με την οικογένειά της στο Μόναχο. Απεβίωσε στις αρχές του 1940. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ταυτότητά της ήταν άγνωστη μέχρι το 1945, όταν οι σύμμαχοι διερεύνησαν τα αρχαία των Γερμανικών μυστικών υπηρεσιών. Ωστόσο ήταν γνωστό το ψευδώνυμό της Φροϊλάιν Ντόκτορ (ή Ματμαζέλ Ντοκτόρ) από την υπόθεση της Ολλανδέζας κατασκόπου Μάτα Χάρι [Margaretha Zelle (1876-1917)], που ήταν υφιστάμενή της στην μυστική της δραστηριότητα. Η σχέση της αυτή έγινε γνωστή μετά τη σύλληψη της Μάτα Χάρι, η οποία εκτελέστηκε για κατασκοπεία το 1917. Η αφίσα του κινηματογραφικού έργου Salonique nid d’espions ou Mademoiselle Docteur (1937) [Θεσσαλονίκη, η φωλιά των κατασκόπων ή “Φροϊλάιν Ντόκτορ”] Η Dita Parlo (1908-1971), γερμανίδα ηθοποιός που ενσάρκωσε το ρόλο της Φτοϊλάιν Ντόκτορ στην κινηματογραφική ταινία Salonique, nid d'espions ou Mademoiselle Docteur (1937) που σκηνοθέτησε ο G.W. Pabst. Η φωτογραφία είναι από σκηνή του έργου Ο Leo Birinski (1884-1951) ήταν ο κύριος σεναριογράφος της εν λόγω ταινίας. Ουκρανός, ο οποίος έζησε κι εργάστηκε ως θεατρικός συγγραφέας ή σεναριογράφος στην Αυστρία τη Γερμανία και τις Η.Π.Α. Με δικό του σενάριο γυρίστηκε στη Γερμανία η ταινία “Mata Hari, die rote Tänzerin” το 1927 και η Αμερικάνικη ταινία “ Stamboul Quest ” το 1934 όπου προβλήθηκε το όνομα “Φροϊλάιν Ντόκτορ”, πριν ξαναπροβληθεί στην ταινία “Salonique, nid d'espions ou Mademoiselle Docteur » το 1937. Η σχετική παράγραφος από το βιβλίο του Γ. Σταμπουλή Η βέλγικη αφίσα Η ιταλική αφίσα Νοέμβριος 1937, στο “Παλλάς”