Saloni.ca Archive

Ομαδα ερευνας για την παλια Θεσσαλονικη

Δυο μέρες πριν το πραξικόπημα, μέρος της προσθήκης στο διπλανό κτήριο, Τσιμισκή 79, έπεσε πάνω σ' αυτό της Μακεδονίας προκαλώντας ζημιές στη στέγη και στα μηχανήματα

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid04uWrZsxPSfZW93wA7bvpveHgoTT9e7iCpPNahZq49tapNrpofYcpci3J1kTnDZz6l

Από την ανάρτησή μας https://archive.saloni.ca/1759

Όταν συνυπήρχαν πριν την προσθήκη

Σήμερα οι δυο πολυκατοικίες ισοϋψείς. Το κτήριο της Μακεδονίας αντικαταστάθηκε το 1973, το διπλανό είναι κτίσμα του 1926, με την προσθήκη των τριών ορόφων την δεκαετία του 1960.

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid097GjYztFiyNrHVmaXmftcxyygNhN9QpgaLC34juXKPyZc3bhmGF42oex2aoKXpnWl

Τελετή, κηδεία μάλλον, εντύπωση προκαλούν τα μαζεμένα άτομα επάνω στην εκκλησία. Φαίνονται νεαρά παιδιά.

Η πλατεία των Μακεδονομάχων με έργα των κατακτητών.

Όταν άρχισε η κατασκευή του τραμ στην Θεσσαλονίκη το 1892, η σύμβαση προέβλεπε να κατασκευαστεί με πλάτος 1,5 μέτρο. Ωστόσο, η Βελγική εταιρεία που το κατασκεύασε άρχισε να το κατασκευάζει πολύ πιο στενό, με πλάτος λιγότερο από 1 μέτρο. Κάποια στιγμή, ενώ προχωρούσαν τα έργα, οι ιθύνοντες της εποχής κατάλαβαν ότι κάτι δεν πήγαινε καλά και διέταξαν να σταματήσει η κατασκευή. Αυτό το μαθαίνουμε από την δημοσίευση στο Φάρο της 30ης Σεπτεμβρίου 1892: «Λόγος της αναστολής των εργασιών τούτων είναι ότι καταμετρήσεων γενομένων επί του κατασκευασθέντος της γραμμής τμήματος, ευρέθη ότι η μεταξύ των εσωτερικών παρειών των δύο γραμμών των ράβδων απόστασις ην 0,927, ενώ εν τη συγγραφή των υποχρεώσεων καθωρίζετο η απόστασις αύτη εις 1,50.» [3ηφωτογραφία].

Τι έκανε η εταιρεία; Ξήλωσε τις γραμμές για να τις βάλει στην σωστή μεταξύ τους απόσταση; Όχι βέβαια, αυτό έλειπε: «Ήδη η εταιρία προσπαθεί να επιτραπή αυτή παρά της αυτοκρατορικής κυβερνήσεως η εξακολούθησις της γραμμής κατά το εύρος τούτο, καθ΄ ότι, ως φαίνεται, παρήγγειλεν ήδη εν Ευρώπη τας τροχιάμαξας αυτής αναλόγως της διαστάσεως της οδού.» Και αυτό έγινε. Πρόσφατα, Βέλγος συγγραφέας έργου για τις βέλγικες εταιρείες τραμ στην Ανατολή, αναφέρει: «La question sera résolue au prix de longues procédures ponctuées de ‘sacrifices’» [Το θέμα θα λυθεί με κόστος μακρόσυρτες διαδικασίες που περιλάμβαναν «θυσίες», όπου με θυσίες εννοεί δωροδοκίες].

Έτσι το τραμ κατασκευάστηκε με μετρικό πλάτος αντί για το στάνταρντ των 1,5 μέτρων, λιγότερο άνετο, με μικρότερη χωρητικότητα και επομένως μικρότερη δυνατότητα να εξυπηρετήσει την πόλη. Το θέμα βέβαια ήταν ότι αυτός ο περιορισμός μεταφέρθηκε και στο ηλεκτρικό τραμ, στις δύο πρώτες φωτογραφίες φαίνονται συρμοί όπου βαγόνι του ηλεκτρικού τραμ χρησιμοποιεί βαγόνι του ιππήλατου τραμ ως ρυμολκούμενο . Αυτό μπορούσε να γίνει γιατί το εύρος των γραμμών παρέμεινε το ίδιο, δηλαδή μικρό. Και αν πάτε να μετρήσετε το εύρος των γραμμών που αποκαλύφθηκαν στην Αγ. Μηνά θα το βρείτε περίπου 1 μέτρο [4η φωτογραφία].

Θόδωρος Νάτσινας

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid02orvZatBh4qwS6tMBg1PrDqRXXZeX2B8Shx1ST5hYVFEdFgiQkLbGCEUsUqtgY6QMl

Τα λουτρά Ναδίρ ήταν στην Αριστοτέλους φυσικά, λίγο κάτω από την Ερμού, αν θυμάμαι καλά, εκεί που σήμερα είναι το Αστυνομικό Τμήμα.

Δεν έχω συναντήσει άλλη φωτογραφία αυτού του παλιού λουτρώνα που συνυπήρχε και λειτουργούσε παράλληλα με τα λουτρά Παράδεισος στην Εγνατία. Λήψη 1992. Από την λήψη αφαιρέθηκε ό,τι έπρεπε να αφαιρεθεί και οι διορθώσεις οφείλονται στον Ιορδάνη Βλαχόπουλο.

Σπύρος Αλευρόπουλος

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid0cZfWE6g6HHjSL8KhWHsjoA9TL8MnaMo8pvUZMcuyvpEgKgi6JS9RCDk6AeempCRMl

Ο Γιώργος Κωτσίδης θυμάται:

Τα λουτρά Ναδίρ ήταν στο κτίριο όπου υπάρχει ψηλά η τεράστια εξωτερική ταμπέλα στη φωτογραφία . Το μαγαζί ήταν ισόγειο όπου βρισκόταν η υποδοχή . Τα λουτρά ήταν στο υπόγειο κατέβαινες με μιά κυκλική σκάλα που ήταν ατομικά . Στα περισσότερα παλιά σπίτια δεν υπήρχαν λουτρά και όπου υπήρχαν η έλλειψη χώρων γινόταν συνήθως αποθήκες . Υπήρχε συνήθως χωριστό WC μόνο . Στα πλουσιόσπιτα λειτουργούσαν ακόμη τους θερμοσίφωνες τους ορειχάλκινους με ξύλα . Φυσικά την διαδικασία την έκαναν οι υπηρέτριες που ήταν κανόνας τότε στα πλουσιόσπιτα . Οι ηλεκτρικοί θερμοσίφωνες ήρθαν αργότερα όταν η ΔΕΗ έφερε τα 220 volt εναλλασσόμενου ρεύματος . Τα 110 volt συνεχούς της παλιάς Ηλεκτρικής Εταιρίας δεν είχαν την δυνατότητα να υποστηρίξουν ηλεκτρικές κουζίνες , πλυντήρια , θερμοσίφωνες , σίδερα και λοιπές ενεργοβόρες συσκευές . Έτσι αν δεν ήθελες να χρησιμοποιήσεις την κλασική τσίγκινη σκάφη στο σπίτι , που η διαδικασία ήταν τεράστιος μπελάς , είχες δύο επιλογές στο κέντρο . Τα παλιά λουτρά στην Εγνατία που ήταν ομαδικά και είχαν και χαμάμ ομαδικό κι αυτό , ή τα μοντέρνα Ναδίρ με τα ατομικά δωμάτια . Το αραβικό όνομα ναδίρ παρμένο από την αστρονομία σημαίνει το κατώτερο σημείο του ουράνιου θόλου . Πολύ θα ήθελαν υποθέτω να χρησιμοποιήσουν το επίσης Αραβικό όνομα το ακριβώς αντίθετο του ουράνιου θόλου το Ζενίθ . Έλα όμως που το ζενίθ πρόλαβε και το κατοχύρωσε το μεγαλύτερο στεγνοκαθαριστήριο ρούχων στην αρχή της Μητροπόλεως . Το θέμα είχε τότε σχολιαστεί ποικιλοτρόπως από τα λιγοστά ΜΜΕ της εποχής . Θυμάμαι ο θείος μου νεαρό με πήρε μια φορά στο λουτρό στο χαμάμ. Είδα την διαδικασία και εντυπωσιάστηκα . Ένα στρόγγυλος ψηλοτάβανος ο κεντρικός χώρος που άχνιζε από το καυτό νερό και οι υδρατμοί σε έκαναν να δυσκολεύεσαι να αναπνεύσεις . Στις άκρες γεροδεμένοι άντρες με μια πετσέτα άσπρη στη μέση , έτριβαν ολόκληρο το κορμί βγάζοντας ατελείωτα στριμμένα μαυράδια από τα ταλαιπωρημένα κορμιά αυτών που με χαρά το απολάμβαναν . Φυσικά κανόνας ήταν η λευκή πετσέτα που την είχαν δεμένη στη μέση όλοι οι λουόμενοι . Όταν μεγάλωσα και έβγαλα τα πρώτα μου χρήματα πήγα στο Ναδίρ με μεγάλη χαρά και απήλαυσα ένα κανονικό μπάνιο . Υπήρχαν κι άλλα λουτρά στη Θεσσαλονίκη . Πρόχειρα θυμάμαι τα λουτρά στη γειτονιά μου στην Β. Γεωργίου και Μπιζανίου σε ένα από το δίδυμα κτίρια του Αριγκόνη και τα λουτρά Ολύμπια στο Διοικητήριο όπου αργότερα χτίστηκε επάνω τους το ομώνυμο ξενοδοχείο . Λειτούργησαν κι αυτά αρκετά χρόνια μέχρις ότου οι πολυκατοικίες έχοντας σαν ένα από τα μεγάλα πλεονεκτήματά τους το μπάνιο και τον ηλεκτρικό θερμοσίφωνα τα κατήργησαν κι αυτά …

Φωτ. από Δαυίδ Μπράβο

Γερμανικός χάρτης του 1913 με τίτλο «Βασίλειο της Βουλγαρίας και οι κεντρικές Βαλκανικές χώρες» και υπότιτλο «Αξιώσεις των Βαλκανικών κρατών».

Ο χάρτης παρουσιάζει, μετά το τέλος του πρώτου Βαλκανικού πόλεμου, τις διεκδικήσεις των νικητριών χωρών αλλά με έμφαση στις αξιώσεις της Βουλγαρίας. Μεταξύ των προτάσεων που παρουσιάζονται στον χάρτη είναι η διεθνοποίηση της Θεσσαλονίκης, η οποία δεν θα περιοριζόταν μόνο στην πόλη αλλά θα περιλάμβανε μια εκτεταμένη περιοχή μέχρι και τα Γιαννιτσά. Στην πρόταση, αυτή η περιοχή παρουσιάζεται ως συγκυριαρχία («Kondominium»)των Βαλκανικών χωρών. Βέβαια, η περιοχή επίσης εμφανίζεται αποκλεισμένη, ως νησίδα, μέσα στην περιοχή που διεκδικούσε η Βουλγαρία – κάτι που δεν θα άφηνε και πολλές αμφιβολίες για τις βλέψεις της.

Η πρώτη εικόνα όλος ο χάρτης, η δεύτερη ζουμ στην περιοχή της Θεσσαλονίκης. Ο χάρτης από πολωνικά αρχεία: https://polona.pl/item-view/f8499561-b5ad-46f4-a92c-e1815015edff?page=0

Βρίσκεται και στην wikipedia: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:1913_map_-_K%C3%B6nigreich_Bulgarien_und_die_zentralen_Balkanl%C3%A4nder_zwischen_Adria_und_Pontus.jpg

Θόδωρος Νάτσινας

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid02WvaZFtLvP6dJ7TWRHQT2Fyh14noAmBTqmK9PmAxv1yVrmrmSfVMknqAz2xG1G4xvl

Μια φωτογραφία της πυρκαγιάς από το delcampe. Ο κ. Νκόπουλος από τις ΠΦΘ την εντόπισε στην Βασ. Πέτρου λίγο πιο κάτω από την τότε Τσιμισκή, έχοντας αριστερά τον κήπο του Γηροκομείου της Ελληνικής Κοινότητας. Στο βάθος το λουτρό της Αγ. Σοφίας. Η συνοδευτική φωτογραφία από τον μιναρέ του Ακτσέ Μεστζίντ είναι κατατοπιστική για τον τόπο της καταστροφής.

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid049ir4cJmAiBs27pc3B4xtixegSzfMbYXi2FuT4X8DMEFETFFbTBTAuiGSaEL7prgl

Με κίτρινο η θέση στην οποία παραπέμπει η περιγραφή του κ. Νικόπουλου σε απόσπασμα φωτογραφίας από τον μιναρέ του Ακτσέ Μεστζίντ (με σημειωμένες τις οδούς από παλιότερη ανάρτηση του Στ. Ασλανίδη στο https://archive.saloni.ca/798

Κατεβαίνοντας την Σθένωνος μετά από μια επίσκεψη στον Καφετζίδη. Λήψη του 1977, από το αρχείο του Π. Ζορμπά.

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid0AtuevDNUC4rpXmqPzVXHqu2oSzYJMHSxzhb3CwGrnavdEBU2eaqnyPK9pwFNC9RAl

Με την ευκαιρία της κατασκευής του αλιευτικού καταφυγίου στην Ν. Κρήνη, μια γρήγορη ματιά σε άλλες κατασκευές όπου χρησιμοποιήθηκαν τα “περίφημα” μπλόκια στην παραλία της Θεσσαλονίκης: Λιμάνι, παραλία Λ. Πύργου, νέα παραλία, μαρίνα Αρετσους.

Θόδωρος Νάτσινας

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid02n8mtdvLTCPayfebKEcbDGgqwkxFByTWAnURYAvJcjZsCVAEPBEE9PGNGqQLebqJSl

Τα μπλόκια στην σειρά για να κατασκευαστούν οι προβλήτες στο αλιευτικό καταφύγιο.

Το εργοτάξιο, βρίσκεται μπροστά στην ταβέρνα του Χάρκα. Το κτίριο με τις τέντες είναι η Ρέμβη

Κατασκευή του Λιμανιού, τέλη 19ου-αρχές 20ου αιώνα. Πηγή έκδοση ΟΛΘ «Στη γραμμή των οριζόντων»

Κατασκευή της παραλίας μπροστά από τον Λ. Πύργο και το Βασιλικό Θέατρο, δεκαετία του 1950. Ανάρτηση ΠΦΘ, κ. Σεραφίδης, πηγή getty images

Νέα παραλία, δεκαετία 1950 Ανάρτηση ΠΦΘ, κ. Νικόπουλος

Η μαρίνα της Αρετσούς, δεκαετία 1970, προσωπική συλλογή.

Πέρασαν κιόλας 7 χρόνια από ένα αφιέρωμα-ποταμό που είχαμε κάνει στα σπίτια της Βασ. Γεωργίου (όσα είχαν μέτωπο σ' αυτήν αλλά και σε όσα βρίσκονταν κάτω από την λεωφόρο) με αφορμή την εξαιρετική φωτογραφία συλλογής Μ. Δρεστηλιάρη, που τα περιέχει όλα και την βλέπετε εδώ: https://www.facebook.com/photo/?fbid=225414417948199&set=a.225413304614977

Τότε δεν είχαμε ακόμη στην διάθεσή μας τον χάρτη και αρκεστήκαμε απλώς να αριθμήσουμε στην παρουσίαση τα σπίτια αυτά από τον χείμαρρο Λύτρα και ανατολικότερα. Θα ξανατοποθετηθούν σιγά σιγά επάνω στη σημερινή ρυμοτομία για να βρούν όλα τους την θέση τους ακριβώς στον χάρτη και με την αρίθμηση που θα είχαν σήμερα.

Αφορμή για την σημερινή ανάρτηση και την μικρή αυτή αναδρομή ένα σπίτι που δεν είχαμε λήψη από κοντά, το ν.16 με την τότε αρίθμησή μας,. Πάνω απ' αυτό το σπίτι ανοίχτηκε αργότερα η Αετοράχης εκεί που συναντά την Γεωργίου.

Εξαντλώντας τις πράξεις τακτοποίησης του Δήμου και το ανεκτίμητο βιβλίο του Βασ. Κολώνα για την Θεσσαλονίκη εκτός των τειχών είχαμε δει και το ιδιοκτησιακό καθεστώς όλων αυτών των σπιτιών. (https://www.facebook.com/photo/?fbid=225417054614602&set=a.225413304614977) Αυτή η πρώτη μεγάλη ανάρτηση βρίσκεται και εδώ: https://archive.saloni.ca/55.

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid0fXSxTn7g3zdfBQrGxCqoq6JGHGKRHMvFZuQzwBiRikFMU9dREFUin2FjC8E41iMtl

Το σπίτι λοιπόν αυτό ήταν ιδιοκτησίας Τιάνο, όπως και το διπλανό του ανατολικά, στην Γεωργίου 37, που συνεχίζουμε να αγνοούμε φωτογραφικά. Κατοχική φωτογραφία, φυσικά επιταγμένο.

Αριστερά φαίνονται λεπτομέρειες από το τριώροφο κτίσμα του Γιακό Σιμχά του 1906 (σύμφωνα με τον Β. Κολώνα “ Η Θεσσαλονίκη εκτός των τειχών , εικονογραφία της συνοικίας των εξοχών” σ. 235, απ όπου και οι επόμενες δύο φωτογραφίες).

Βασ. Γεωργίου 35, γωνία με Αετοράχης.

Φωτογραφίες της οικίας Σιμχά γύρω στα 1970. Θα αντικατασταθεί στα τέλη της ίδιας δεκαετίας από πολυκατοικία.

Δεξιά, με την παλιά αρίθμηση του αφιερώματός μας, οι οικίες με τους αριθμούς 15 (Σιμχά) και 16 (Τιάνο).