Επαύλεις Ζάννα και Μαυρογορδάτου στη Θεμ Σοφούλη

Η έπαυλη Αλέξανδρου Δ. Ζάννα. Στη Θεμιστοκλή Σοφούλη (πρώην Αλλατίνη) και στο ύψος της Καπετάν Γκόνη, κτίστηκαν τη δεκαετία του 1930 δύο μονοκατοικίες, δίπλα- δίπλα. Η μία θεωρείται ότι είναι του Αλ. Δ. Ζάννα και η άλλη του Μ. Μαυρογορδάτου, σύγαμπροι και συνέταιροι.

Ένα αφιέρωμα από τον Νίκανδρο Καστανίδη, με συμβολές του Δαυίδ Μπράβου.

Επαύλεις Αλ. Δ. Ζάννα και Μιχ. Μαυρογορδάτου [από το βιβλίο “ Θεσσαλονίκη 1912-2012. Η Αρχιτεκτονική μιάς Έκατονταετίας” του Β. Κολώνα, University Studio Press, 2012, σελ. 165]

Για τις δύο διπλανές επαύλεις στη Σοφούλη υπάρχει διχογνωμία για τις αντίστοιχες ιδιοκτησίες. Ο Κολώνας θεωρεί ότι είναι του Αλέξανδρου Δ. Ζάννα και του Μιχαήλ Μαυρογορδάτου, ενώ η Καραδήμου-Γερόλυμπου [στο βιβλίο “Η ανάδυση της σύγχρονης Θεσσαλονίκης”, University Studio Press, 2013, σελ. 85] τις αντιστοιχεί στον Κ. Ζάννα και στον Μ. Μαυροκορδάτο. Επαύλεις Αλ. Ζάννα, Μιχ. Μαυρογορδάτου Επαύλεις Αλ. Ζάννα, Μιχ. Μαυρογορδάτου, στις αρχές της δεκαετίας του 1960 Αναφορικά με τη διχογνωμία του ιδιοκτησιακού καθεστώτος των δύο επαύλεων της Σοφούλη, μια αποσαφήνιση προέρχεται από ένα ρυμοτομικό σχεδιάγραμμα που συνοδεύει τα αρχιτεκτονική σχέδια (1935) της κατοικίας του Κωνσταντίνου Δ. Ζάννα. Στο σχεδιάγραμμα αυτό σημειώνεται η θέση της κατοικίας του ως παράπλευρη των κατοικιών του Αλ. Δ. Ζάννα και Μ. Μαυρογορδάτου. [βλ. “ Θεσσαλονίκη 1912-2012. Η Αρχιτεκτονική μιας Εκατονταετίας” του Β. Κολώνα, University Studio Press, 2012, σελ. 165.] Ο Αλέξανδρος Δ. Ζάννας ήταν έμπορος και πολιτικός.

Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1892. Ήταν γιός του επιφανούς γιατρού της Θεσσαλονίκης, Δημητρίου Ζάννα. Νεαρός προσέφερε τις υπηρεσίες του, μαζί με τον αδελφό του Κωνσταντίνο, στον Μακεδονικό Αγώνα. Το 1909 πήγε για σπουδές στη Γερμανία, όπου παρακολούθησε μαθήματα, αρχικά στο Πολυτεχνείο της Στουτγάρδης και του Μονάχου και στη συνέχεια στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Στρασβούργου. Το 1913 διέκοψε τις σπουδές του και καταταγεί, ως εθελοντής, στον Ελληνικό Στρατό. Στους βαλκανικούς πολέμους έλαβε μέρος ως αεροπόρος, όπου τραυματίστηκε με την πτώση του αεροπλάνου του. Από το 1916 αναμείχθηκε ενεργά στο Κίνημα της Εθνικής Αμύνης στο πλευρό του Βενιζέλου. Και το 1922 συμμετείχε στην Επανάσταση του 1922 του Ν. Πλαστήρα. Παράλληλα συνεισέφερε στο Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό της Θεσσαλονίκης, όπου διετέλεσε πρόεδρος του την περίοδο 1922-1926 και το 1945-46. Το 1919 παντρεύτηκε τη Βιργινία Δέλτα, κόρη της Πηνελόπης Δέλτα. Ως στέλεχος του Κόμματος των Φιλελευθέρων διετέλεσε υπουργός Αεροπορίας και Γεωργίας στην κυβέρνηση του Βενιζέλου, την περίοδο 1929-1932. Τα επόμενα χρόνια εκλέχθηκε βουλευτής το 1933, το 1936 και το 1950. Συμμετείχε σε διάφορες επιχειρήσεις και στην εκμετάλλευση των μεταλλείων στις Σκουριές Χαλκιδικής. Απεβίωσε στην Αθήνα το 1963.

Από μια νεκρολογία που δημοσιεύτηκε στην Journal de Salonique τον Ιούλιο 1906, μαθαίνουμε ότι υπήρχε και μεγαλύτερος αδελφός, ο Αθανάσιος, που πέθανε στα 17 του, από “μια αρρώστια που δεν συγχωρεί”. “Ο νεαρός θα έπαιρνε το μπακαλορεά του τον επόμενο χρόνο, αλλά ιδού που μια σκληρόκαρδη ασθένεια διέκοψε την πολλά υποσχόμενη καριέρα του”. Στην κηδεία του παραβρέθηκε ο ιατρικός κόσμος, οι πρόξενοι Ιταλίας, Ρωσίας, Αμερικής και Ελλάδας, και πολλά σημαίνοντα πρόσωπα της πόλης. Αλέξανδρος Δ. Ζάννας Βενιζέλος και Αλ. Ζάννας, την περίοδο 1929-1932 Ο Κωνσταντίνος Δ. Ζάννας, αδελφός του Αλέξανδρου, σπούδασε Νομικά στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας και εργάστηκε, κυρίως, ως νομικός σύμβουλος πολλών Ελληνικών και ξένων εταιρειών. Υπήρξε, επίσης, μέτοχος της “Γαλλοελληνικής Εταιρείας Βιομηχανικών Επιχειρήσεων Θεσσαλονίκης”. Το 1919 παντρεύτηκε τη Σοφία Νεγρεπόντη. Το 1920 πολιτεύτηκε στο πλευρό του Βενιζέλου, όπου γεύτηκε την πίκρα της αποτυχίας, αλλά και τις τραγικές συνέπειες που ακολούθησαν. Διετέλεσε πρόεδρος του ΠΙΚΠΑ στη Θεσσαλονίκη, του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, του Ναυτικού Ομίλου και αντιπρόεδρος της ΧΑΝΘ. Στα τελευταία χρόνια της ζωής του περιόρισε τις κοινωνικές δραστηριότητές του μόνο στην Αμερικανική Γεωργική Σχολή, στη Σχολή Τυφλών και στο Χαρίσειο Γηροκομείο. Βιργινία Ζάννα, γυναίκα του Αλέξανδρου, κόρη της Πηνελόπης Δέλτα, το 1952. Βιργινία Ζάννα, το 1944, έξω από τα γραφεία του ΕΕΣ στην οδό Καλλάρη και ο Κωνσταντίνος Δ. Ζάννας ακριβώς από πίσω της. “Μακεδονία”, 16-5-1930 “Ελευθερία”, 23-12-1953 “Ελευθερια”, 17-1-1953 “Μακεδονία”, 1/7/1921, σελ. 2 “Μακεδονία”, 6/3/1921, σελ. 1 Οι δύο μονοκατοικίες: Ζάννα-Μαυρογορδάτου, σε αεροφωτογραφία των αρχών της δεκαετίας του 1960 [η φωτογραφία από Poppy Adamou, ΑΘ, 22/12/2014] Προώθηση υποψηφιότητας του Μιχαήλ Μαυροκορδάτου και φωτογραφία του στη “Μακεδονία”, 25-9-1932, σελ. 1. Ο Μιχαήλ Μαυροκορδάτος ως πρόεδρος του Διοικ. Συμβουλίου της ΧΑΝΘ [http://www.lifo.gr/team/gnomes/50395 ] Μιά διαφήμιση του 1926 Φωτογραφία με τον Αλέξανδρο Ζάννα και την Επιτροπή της Εθνικής Άμυνας που επισκέφτηκε τον Ελ. Βενιζέλο στη έπαυλη Καπαντζή, όπου διέμενε, στις 28-9-1916. [Από το βιβλίο “Θεσσαλονίκη, Στιγμές ιστορίας», Αθήνα, 2016, σελ. 344] Ένα σκάνδαλο του 1933, από το “Φως”. Και ένας λίβελος πάλι από το “Φως” που αφορά Ζάννα και Μαυρογορδάτο, με ελάχιστη, είναι η αλήθεια, επιχειρηματολογία.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στη δημοσίευση: ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΚΟΥ ΚΑΤΑΛΟΓΟΥ (Πρόσωπα και πράγματα της Θεσσαλονίκης μέσα από τηλεφωνικούς καταλόγους το 1925,1939 και 1948) του ΓΙΑΝΝΗ ΚΑΡΑΤΖΟΓΛΟΥ (2003), σημειώνεται (στη σελ. 3) το εξής: “η οικία του Αλέξανδρου Ζάννα στην Βασ. Όλγας 195, δίπλα στην οικία του Νεχαμά Ζωζέφ, Βασ. Όλγας 193”. https://www.academia.edu/3815749/