Η συναγωγή Μπεθ Ελ, στη Μητροπόλεως 111
Ήταν μια παλιά συναγωγή στη νότιο-ανατολική πλευρά του κέντρου της Θεσσαλονίκη (δηλ. κοντά στη διαγώνιο και προς τη θάλασσα), στην εβραϊκή περιοχή που ονομαζόταν Kaldirgös. Σύμφωνα με μια ιστορική αναφορά “δίπλα στην εν λόγω συναγωγή (ή ευαγές ίδρυμα) υπήρχε εβραϊκή επαγγελματική σχολή για ξυλουργούς και ράπτες”. Το 1890 κάηκε, όπως και η γύρω περιοχή. Το 1891 ανακατασκευάστηκε και λειτούργησε επίσημα ως συναγωγή Μπεθ Ελ. Δίπλα της ιδρύθηκε το 1906 εβραϊκός παιδικός σταθμός, ο οποίος μετατράπηκε το 1909 σε σχολή με το όνομα “Hilpfrein” (“Βοήθεια”), αλλά γρήγορα γέμισε με Εβραίους πρόσφυγες. Το 1917 καταστράφηκαν τα κτίρια αυτά από την πυρκαγιά της χρονιάς αυτής. Το 1919 ξανακτίστηκε κι επαναλειτούργησε η συναγωγή Μπεθ Ελ. Είναι άγνωστη η τύχη της την περίοδο της κατοχής και ιδιαίτερα μετά το ναζιστικό εκτοπισμό των Εβραίων της Θεσσαλονίκης. Μπορούμε να τη φανταστούμε, από τις ανάλογες συμπεριφορές του ναζιστικού στρατού κατοχής στη Θεσσαλονίκη.
Η μητέρα μου, που έζησε στην περιοχή αυτή, τη θυμόταν και μου την προσδιόρισε, στα τέλη της δεκαετίας του 1950, στη Μητροπόλεως, μεταξύ Μητροπολίτου Ιωσήφ και Μορκεντάου, παραδίπλα στον τότε σταθμό πρώτων βοηθειών του Ερυθρού Σταυρού (τον οποίο δεν μπόρεσα, μέχρι τώρα, να βρω κάποια σχετική νύξη).
Από τον Νίκανδρο Καστανίδη
Facebook: https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=965949020561398&id=204212503401724
Χάρτης του 1928
Εσωτερικό της συναγωγής Μπεθ Ελ
Αεροφωτογραφία του 1938
Αεροφωτογραφία του 1930
Αεροφωτογραφία του 1944
Σε σύγκριση με το GIS του Δήμου, φαίνεται η επαναχάραξη των οικοπέδων στους αριθμούς 109 και 111 μετά την κατεδάφιση της συναγωγής.
Ο Μεσσίνας στο βιβλίο του “Οι συναγωγές στην ΕΛλάδα” αναφέρει ότι το διπλανό οικόπεδο χρησίμευε ως αυλή της συναγωγής.