Saloni.ca Archive

Κτίστηκε σε οικόπεδο ιδιοκτησίας του καθολικού επισκόπου Auguste Bonett (1831-1904), πνευματικού πατέρα των αδελφών. Το οικόπεδο δωρήθηκε το 1893 στο τάγμα των καλογριών. Το 1894 οικοδομήθηκε και λειτούργησε δημοτικό σχολείο, εργαστήρι γυναικών και ορφανοτροφείο. Δεχόταν παιδιά ανεξαρτήτως εθνικότητας και θρησκεύματος. Η Σχολή πήρε την ονομασία “Ecole de Calamari” όνομα που διατηρεί μέχρι σήμερα. Όλα τα χρόνια λειτουργίας της παρέμεινε υπό την προστασία του γαλλικού κράτους.

Η Κοινότητα των Αδελφών του Ελέους (Filles de la Charite), ιδρύθηκε στη Γαλλία το 1633 από τον Βικέντιο Ντε Πωλ και την Λουίζα ντε Μαριγιάκ. Το 1854 ήρθαν στη Ελλάδα (Σύρος – Αθήνα – Σαντορίνη). Στην Θεσσαλονίκη για 141 συνεχόμενα χρόνια μέχρι το 1995. Ο 19ος ήταν ο αιώνας εξόδου από τα γαλλικά σύνορα με πρώτους σταθμούς την Ισπανία και το Βέλγιο. Ακολούθησε η Κίνα και η Μέση Ανατολή. Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη, Αλεξάνδρεια, Βηρυττός, Θεσσαλονίκη. Στην Θεσσαλονίκη οι περισσότερες ήρθαν το 1885, όταν ξέσπασε ο πόλεμος της Κριμαίας, μετά από αίτημα της Γαλλικής Κυβέρνησης, για την οργάνωση των ασθενοφόρων.

Τον Αύγουστο του 1858, ομάδα Βούλγαρων από το Κιλκίς επισκέφθηκε τον επικεφαλής της αποστολής των Λαζαριστών, πατέρα Turroques. Ζήτησαν να διαβιβάσει υπόμνημα τους προς τον εκπρόσωπο του Πάπα στην Κωνσταντινούπολη. Με το υπόμνημα ζητούν από τους καθολικούς να στρέψουν την προσοχή τους στην εκπαίδευση των παιδιών τους. Σύμφωνα με τον Torroques, είναι η πρώτη επίσημη προσπάθεια των Βουλγάρων για ένωση με την Ρώμη. Οι Λαζαριστές με χαρά αναλαμβάνουν μια τέτοια αποστολή. Έτσι δημιουργείται Ιεροσπουδαστήριο Βουλγαροπαίδων στο Ζεϊτενλίκ, στην Σταυρούπολη. Το 1861 εγκαθίστανται στο Ζέιτενλικ οι αδελφές του Ελέους και ιδρύουν το πρώτο παιδικό άσυλο ήδη από το 1862. Εκεί δίδαξαν γιά πρώτη φορά. Η διδασκαλία στο νέο κτίριο αρχίζει το 1866 με 68 παιδιά. Η ίδρυση της Βουλγάρικης εξαρχίας το 1871 και του Βουλγαρικού Γυμνάσιου το 1880 είχαν σαν συνέπεια οι φιλοδοξίες των Λαζαριστών για ένωση των Βουλγάρων με την Ρώμη να εξασθενίσουν.

Οι καλόγριες ήταν εξαιρετικά δραστήριες σε πολλές αγαθοεργίες. Δημιούργησαν και εργάστηκαν σε Πολυιατρείο και Νοσοκομείο στην οδό Φράγκων, στην Σχολή Άγιος Βικέντιος, σε Βρεφοκομείο για εγκαταλελειμμένα παιδιά, σε Οικοτροφείο, σε Ορφανοτροφείο που πάλι οι ίδιες δημιούργησαν. Από το 1894 πλέον αναλαμβάνουν και δασκάλες στην Σχολή Καλαμαρί. Κατά τον ΑΠΠ ασχολήθηκαν αποκλειστικά με μια καταπονητική εργασία φροντίζοντας τους άρρωστους στρατιώτες από τον τύφο και την ελονοσία στα παραπήγματα του Ζεϊτενλίκ. Την περίοδο της μεγάλης κρίσης και φτώχειας του μεσοπόλεμου στο μικρό ορφανοτροφείο φιλοξένησαν 70 παιδιά. Κάθε μέρα όμως έπρεπε να σιτίζονται περίπου 700 παιδιά. Συχνά οι μοναχές με κάρα, τριγύριζαν στη πόλη για να βρουν τρόφιμα.

Η πορεία νομιμοποίησης λειτουργίας του Καλαμαρί. 6 Νοεμβρίου 1901 μετά από συμφωνία γνωστή σαν “Σύμβαση της Μυτιλήνης”, η οθωμανική κυβέρνηση αναγνωρίζει τη νόμιμη ύπαρξη των σχολείων που τελούσαν υπό την προστασία της Γαλλίας. 14 Νοεμβρίου 1913 η Ελληνική κυβέρνηση με νόμο αναφέρει “τα μέχρι της καταλήψεως των εκχωρηθεισών χωρών δικαιώματα καθώς και αι δικαστικαί πράξεις και οι επίσημοι τίτλοι, οι εκδοθέντες παρά των οθωμανικών αρχών, έσονται σεβαστά και απαραβίαστα μέχρι εννόμου περί του εναντίον αποδείξεως”. Αυτή ήταν η επίσημη αναγνώριση του ιδρύματος από το ελληνικό κράτος. Το 1930 κινδύνεψε η λειτουργία του από τον Βενιζέλο που επεδίωκε να κλείσει όλα τα ξενόγλωσσα σχολεία. Υπήρξε ισχυρή αντίδραση που απέφερε νόμο του 1931 πως “τα ήδη εν τω κράτει δυνάμει νομίμου αδείας λειτουργούντα ξένα σχολεία δύνανται να συνεχίσουν την λειτουργίαν των”. Έτσι διασώθηκε το Καλαμαρί λόγω της προστασίας που του παρείχε το Γαλλικο κράτος. Από τότε μέχρι σήμερα συνεχίζει να λειτουργεί σύμφωνα με τους νεώτερους νόμους για την ιδιωτική εκπαίδευση (ανανεώνοντας απλώς την προ του 1931 άδεια λειτουργίας του).

Η Σχολή “Καλαμαρί” συνέχισε την παράδοση που είχαν οι καλόγριες σε φιλανθρωπικές δραστηριότητες. Το 1931 μαθήτριες-εθελόντριες, στο πλαίσιο του έργου “Καλός Σαμαρείτης”, ανέλαβαν να βοηθήσουν εθελοντικά με τρόφιμα και ψυχική ανακούφιση ηλικιωμένους που ζούσαν απομονωμένοι.

Στη διάρκεια της κατοχής στην Σχολή λειτουργούσε Βρεφοκομείο – Ορφανοτροφείο. Πολλά ορφανά θύματα του πολέμου βρήκαν εδώ στέγη και στοργή. Υπήρχε ανθρωπιά και ευαισθησία, όχι μόνο απέναντι στα προβλήματα των μαθητών, αλλά γενικότερα στα κοινωνικά προβλήματα της εποχής. 1940-45 το σχολείο έγινε καταφύγιο για περίπου 300 άτομα. Τότε έγινε και ένα μικρό νοσοκομείο με 20 κρεβάτια για τους έλληνες στρατιώτες που γύριζαν τραυματίες από το μέτωπο. Άνθρωποι του “Καλαμαρί” έκρυβαν αντιστασιακούς, οι οποίοι μάλιστα μέσα σε ένα εξομολογητήριο δημιούργησαν ένα παράνομο αντιστασιακό σταθμό. Κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών ως και εξακόσια άτομα βρήκαν καταφύγιο στα υπόγεια της σχολής.

Οι μεγάλες ανάγκες σίτισης τότε οδήγησαν την Soeur Madeleine να ταξιδέψει μέχρι τη Βουλγαρία για να φέρει τρόφιμα. Η Soeur Madeleine είχε ζήσει στη Βιέννη, ήξερε γερμανικά και ο πατέρας της ήταν διπλωμάτης στο Προξενείο. Ήταν σχετικά εύκολο για την ίδια να παίρνει άδεια από τους Γερμανούς, για να ταξιδεύει στα γύρω χωριά και να φέρνει έστω λιγοστά τρόφιμα. Για το μεγάλο φιλανθρωπικό έργο του σχολείου στη διάρκεια της κατοχής και του πολέμου, το γαλλικό κράτος παρασημοφόρησε με το παράσημο της Λεγεώνας της Τιμής την Soeur Rochette. Για τον ίδιο σκοπό παρασημοφορήθηκε και από το ελληνικό κράτος.

Φεβρουάριο του 1943 κατά την περίοδο των μεγάλων διώξεων των εβραίων της πόλης οι Αδελφές έκρυψαν μικρά κορίτσια που άφησαν οι κυνηγημένοι γονείς τους στην είσοδο του παρεκκλησίου τη Σχολής. Η Αδελφή Joseph τιμήθηκε με το “μετάλλιο των δικαίων”. Ένα δέντρο φυτεύτηκε προς τιμήν της από ένα παιδί που είχε σώσει. Η Ισραηλιτική κοινότητα τίμησε τις Αδελφές του “Καλαμαρί” κατά τη διάρκεια της μνήμης των 50 χρόνων από το Ολοκαύτωμα.

Μεταπολεμικά, στο τέλος κάθε χρονιάς, παρουσιάζονταν θεατρικές παραστάσεις, στα ελληνικά και γαλλικά, με εισιτήριο. Συγχρόνως οργανώνονταν εκθέσεις ζωγραφικής με έργα των μαθητριών που τα αγόραζε ο κόσμος. Όλα αυτά τα έσοδα τα διέθεταν για φιλανθρωπικούς σκοπούς. Έφτιαχναν δέματα για παιδιά του ορφανοτροφείου που είχαν έρθει από διάφορες περιοχές, θύματα κυρίως του εμφυλίου πολέμου. Στα δέματα υπήρχαν τρόφιμα, ρούχα, χειροτεχνήματα, παιχνίδια. Οι δραστηριότητες αυτές δεν πέρασαν απαρατήρητες. Είχαν απήχηση σε ολόκληρη την πόλη. Θεωρήθηκε, από την δεκαετία του 1930, ένα από τα καλύτερα ιδιωτικά Σχολεία. Οι γονείς, αν είχαν την οικονομική δυνατότητα, έσπευδαν να γράψουν τα κορίτσια τους στο Καλαμαρί. Προυπόθεση καλής ανατροφής άλλωστε τότε ήταν η ρήση “Γαλλικά και πιάνο”.

Από τον Δαυίδ Μπράβο

Facebook: https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=1006097923213174&id=204212503401724

Κοινότητα των Αδελφών του Ελέους (Filles de la Charite). Από το 1894 αναλαμβάνουν δασκάλες στην Σχολή Καλαμαρί

Μαθήτριες την δεκαετία του 1920

Το βασικό κτίριο της Σχολής. Το 1972 το κτιριο είχε εγκαταληφθει και τα μαθήματα γίνονταν στο νεώτερο κτίσμα

Θεωρήθηκε, από την δεκαετία του 1920, ένα από τα καλύτερα ιδιωτικά Σχολεία. Οι γονείς, αν είχαν την οικονομική δυνατότητα, έσπευδαν να γράψουν τα κορίτσια τους στο Καλαμαρί.

Ο καθολικός επίσκοπος Auguste Bonett (1831-1904), πνευματικός πατέρας των αδελφών του ελέους. Το οικόπεδο ιδιοκτησίας του δωρήθηκε το 1893 στο τάγμα των καλογριών.

Η είσοδος της Σχολής από την Βασ. Όλγας, με τον Θεοχάρη, τον θυρωρό της σχολής

Την δεκαετία του 1930 περιβλήθηκε από βοηθητικά κτίρια. Εδώ βλέπουμε το αρχικό κτήριο. Προστέθηκε ευρύχωρη είσοδος με εσωτερική σκάλα για εύκολη πρόσβαση στους ορόφους του παλιού Καλαμαρί.

Εκτός του αρχικού κτηρίου με την νέα είσοδο αριστερά, βλέπουμε και το καινούργιο κτήριο δεξιά.

Ενώ είχε σχεδιαστεί η Οδός Κίμωνα Βόγα, από το 1934, εξακολουθούσαν να την χρησιμοποιούν μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 50 σαν αυλή του σχολείου. Tο καινούριο κτίριο αγκαλιάζει και κρύβει το παλιό πίσω από το δέντρο.

Στην αυλή μπροστά στα δύο κτήρια του Καλαμαρί.

Ο χώρος του σχολείου πάνω από την Κίμωνος Βόγα. Όταν μετεγκαταστάθηκε έξω από την πόλη, το οικόπεδο προοριζόταν για την ανέγερση δημοτικού σχολείου, πράγμα που δεν έγινε ποτέ.

Κάποια στιγμή η Κίμωνος Βόγα όρισε με σαφήνεια τα όρια της Σχολής, τόσο του πρώτου κτιρίου όσο και των συμπληρωμάτων της από πίσω. Από το βιβλίο του Κολώνα “Η Θεσσαλονίκη εκτός των τειχών”.

Για καλύτερο προσανατολισμό, η πολυκατοικία που βλέπουμε στην προηγούμενη φωτογραφία, εδώ με κόκκινο βέλος στο κενό οικόπεδο μετά την μετακόμιση της Σχολής και την κατεδάφιση των κτιρίων της. Έχει μείνει μόνο το μικρό καθολικό παρεκκλήσι.

Δεξιά η οικία Ευάγγελου Φλόκα έξω από το Καλαμαρί. Πίσω από τον τοίχο είναι η Οδός Βικοπούλου.

Φωτογραφία της Αναστασίας Λειβαδοπούλου, προς την οδό Βικοπούλου σε ίδια κατεύθυνση με την προηγούμενη αλλά βλέποντας προς την Βασ Όλγας.

Μαθήτριες της Σχολής Καλαμαρί προπολεμικά. Αυτά τα λεωφορεία χρησιμοποιούσαν τα κορίτσια του Κέντρου. Καταληκτική στάση ήταν η αυλή του σχολείου.

Καλόγριες μαζί με το διδακτικό προσωπικό του Καλαμαρί. . Μέσα της δεκαετίας του 60.

Η Τζένη Καρέζη επιφανής απόφοιτος, σε μια από τις επισκέψεις της στην Σχολή.

Μέσα στην τάξη σε διαφορετικές εποχές

Η Σχολή Καλαμαρί συνέχισε την παράδοση που είχαν οι καλόγριες σε φιλανθρωπικές δραστηριότητες.

Μεταπολεμικά, στο τέλος κάθε χρονιάς, παρουσιάζονταν θεατρικές παραστάσεις, στα ελληνικά και γαλλικά, με εισιτήριο. Συγχρόνως οργανώνονταν εκθέσεις ζωγραφικής με έργα των μαθητριών που τα αγόραζε ο κόσμος. Όλα αυτά τα έσοδα τα διέθεταν για φιλανθρωπικούς σκοπούς. Έφτιαχναν δέματα κυρίως για παιδιά του ορφανοτροφείου.

Εδώ μπροστά στο Καθολικό παρεκκλήσι της σχολής που υπάρχει και σήμερα. Η όμορφη κατοικία από πίσω βρισκόταν στην οδό Λουκιανού.

Η τεράστια αυλή του παλιού Καλαμαρί. Ενώ είχε σχεδιαστεί η Οδός Κίμωνα Βόγα, από το 1934, εξακολουθούσαν να την χρησιμοποιούν μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 50.