Ένα άλμπουμ για την μικρή, και όχι πολυσύχναστη πια, οδό Αμφιλοχίας, που στους παλιούς χάρτες την συναντάμε είτε ως Προφήτη Ηλία είτε ως Αθηνάς. Μέχρι το 1995, που μετακινήθηκε η κρήνη και διανοίχτηκε εκείνο το ύψος της σημερινής οδού Ολυμπιάδος, η κυκλοφορία γινόταν «αναγκαστικά» μέσω της νυν Αμφιλοχίας. Χάρη στην εξαιρετική θέα του Πρ. Ηλία που προσέφερε αλλά και στα εντυπωσιακά της κτίρια –μερικά από τα οποία είχαν γλιτώσει την αντιπαροχή για αρκετές δεκαετίες– έχουμε πολλές φωτογραφίες της.
Από την Μάρα Νικοπούλου
Το 1952, η περιοχή εξακολουθεί να έχει την παλιά ρυμοτομία.
Ξεκινώντας αριθμητικά (αλλά και χρονικά) ανάποδα, βλέπουμε τον «Φούρνο του Τόλη», στο ανατολικό άκρο της, στον αριθμό 9, σε τρεις φωτογραφίες του Σ. Ιορδανίδη από την δεκαετία του ’60. Βρισκόμαστε στη φάση μετονομασίας του δρόμου, όπως μαρτυρούν οι διπλές ταμπέλες.
Το κτίριο με το χαρακτηριστικό αέτωμα στην Αμφιλοχίας 7, ακριβώς εκεί που κατέληγε η Αγ. Νικολάου, σε δυο φωτογραφίες από το Α. Καλογερόπουλος, Π. Ανδρεάδης, Η πόλη μας, εκδ. Μακεδονική Εταιρεία, Θεσ/νίκη 1978. Αριστερά, στο εξώφυλλο, η νότια όψη, και δεξιά (σ.20) η ανατολική –με μόνη σημείωση στο βιβλίο «σπίτι στην απάνω πόλη». Απ’ όσο διακρίνεται, στο διακοσμητικό γράφει 1877 –και πάντως το κτίριο είναι ορατό στη φωτογραφία των Schultz & Barnsley (1889).
Το ίδιο κτίριο τη δεκαετία του '60 σε δυο φωτογραφίες του Δημήτρη Παπαδήμου από το αρχείο του Ε.Λ.Ι.Α.
Προχωρώντας προς τα δυτικά (και προς τα πίσω χρονικά), ανηφορίζουμε προς τον Πρ. Ηλία και διακρίνουμε κομμάτι του κτιρίου στον αρ. 7 στην αριστερή και τη μεσαία από τις τρεις κάρτες που κυκλοφόρησαν κατά τον Α’ Παγκόσμιο. Στην δεξιά φωτογραφία διακρίνεται άλλο ένα κτίριο που επέζησε ως σχετικά πρόσφατα: το Αμφιλοχίας 3 με την εγκιβωτισμένη στέγη.
Ένα λίγο πιο διευρυμένο πλάνο για τα σπίτια από την βόρεια πλευρά
Λίγα μέτρα παραπάνω, ο γιατρός Πωλ Αλμπαρέλ και η παρέα του φωτογραφίζονται μαζί με αρκετά παιδιά –μάλλον μαθητές, με δεδομένο ότι φαίνονται όλα καλοντυμένα, με παπούτσια και παρόμοιας ηλικίας. Εξάλλου, το κτίριο στη νοτιοδυτική γωνία της Αμφιλοχίας με την Ι. Καμενιάτου (το ψηλό κτίριο που φαίνεται πίσω τους) ήταν ο μεντρεσές του τζαμιού Εσκί Σεράι και παρόλο που ο Πρ. Ηλίας έχει πάψει πια να λειτουργεί ως τζαμί και έχει ξαναγίνει εκκλησία –όπως μαρτυρά ο σταυρός- δεν αποκλείεται το κτίριο να λειτουργεί ακόμα ως σχολείο (είτε μεντρεσές, είτε ελληνικό δημοτικό).
Η Καμενιάτου κατέληγε στο ύψος της Αμφιλοχίας 3. Η φωτογραφία του κτιρίου με τα περίτεχνα γύψινα διακοσμητικά είναι της Δήμητρας Μήττα από το Η Θεσσαλονίκη που χάνεται, Continental Bank, Θεσσαλονίκη 1982.
Η θέα του Προφήτη Ηλία και της κρήνης του από το ύψος της Αμφιλοχίας 3, όπως μας την παραδίδουν τρεις Γάλλοι γιατροί που υπηρέτησαν στην Θεσσαλονίκη κατά τον Α’ΠΠ.
Ταξιδεύοντας λίγο ακόμα στον χρόνο: Το 2004 στο οικόπεδό της Αμφιλοχίας 3 αποκαλύφθηκαν δυο δεξαμενές που οι ανασκαφείς-αρχαιολόγοι της 9η ΕΒΑ Ευτέρπη Μαρκή και Αλέξανδρος Χατζηιωαννίδης θεωρούν ότι μπορούν να αποδοθούν στον Μεγ. Κωνσταντίνο. (ΑΕΜΘ τ. 18, 2004, σ. 279-287). Τα ευρήματα καλύφθηκαν από το νέο κτίριο...