Η «καριάκα», μέρος 1ο
Μερικές επιπλέον πληροφορίες και απόψεις για τον σχηματισμό, το υποθαλάσσιο «φράγμα», που υπάρχει παράλληλα της ακτής της Σοφούλη, περίπου από το Καραμπουρνάκι ως το Μέγαρο Μουσικής. Το φράγμα δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό. Βέβαια είναι γνωστό στους ψαράδες και ιστιοπλόους γιατί είναι επικίνδυνο για τα σκάφη που πλησιάζουν εκεί. Στους ανθρώπους της θάλασσας είναι γνωστό ως «ΚΑΡΙΑΚΑ», άγνωστης προέλευσης λέξη.
Το ενδιαφέρον της «καριάκας» είναι ότι παραμένει ένα σχετικά μυστηριώδες πράγμα που προκαλεί πολλές ερμηνείες για την δημιουργία της.
Από τον Θόδωρο Νάτσινα
Facebook:
https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/1070086920147607
O σχηματισμός, η καριάκα, είναι ορατός ακόμα και από αεροφωτογραφίες όπως αυτές του google earth, όπως μας έδειξε και ο κ. Αρτόπουλος στη χθεσινή του ανάρτηση. Στην φωτογραφία εδώ φαίνεται ότι ο λιμενοβραχίονας του Ναυτικού Ομίλου Θεσσαλονίκης (Ν.Ο.Θ.) έχει τοποθετηθεί ακριβώς επάνω στον σχηματισμό.
Δεν υπάρχουν καλά στοιχεία για το τι είναι αυτός ο σχηματισμός. Η ρύπανση της θάλασσας στην περιοχή αυτή δεν έχει επιτρέψει την προσέγγισή του ώστε να αναλυθεί η σύστασή του. Βέβαια, η μόλυνση αυτή δεν εμποδίζει κάποιους να κάνουν μπάνιο εκεί κάθε καλοκαίρι
Η δεύτερη εικόνα από το Google Earth αποτελεί μεγέθυνση του σημείου στη βορειο-ανατολική γωνία του λιμενοβραχίονα του Ν.Ο.Θ.
Διακρίνεται μια σειρά από σύγχρονα μπλόκια (στο γαλάζιο πλαίσιο) που προεξέχουν από την επιφάνεια της θάλασσας και πιο χαμηλά, κάτω από την επιφάνεια, ο σχηματισμός (στο κόκκινο πλαίσιο). Είναι εντυπωσιακό το μεγάλο πλάτος του σχηματισμού.
Διακρίνεται και κάτι που μοιάζει με εγκάρσια ρωγμή. Είναι ένας αρμός; Αποτελείται δηλαδή ο σχηματισμός από μπλόκια; – τουλάχιστον στο σημείο αυτό; Αν και φαίνονται και αλλού ρωγμές υπάρχουν και μεγάλα τμήματα του σχηματισμού τα οποία είναι ενιαία.
Πιθανή αναφορά στην καριάκα έχουμε από το μακρινό 1864 (!). Η αναφορά προέρχεται από το βιβλίο της Mary Adelaide Walker “Δια της Μακεδονίας ως στις αλβανικές λίμνες» (πρωτότυπος τίτλος “Through Macedonia to the Albanian Lakes”, έχω βρει μόνο ελληνική μετάφραση, έκδοσης 1973). Η Walker, Βρετανίδα περιηγήτρια της Ανατολής, έμεινε στη Θεσσαλονίκη φιλοξενούμενη της Βρετανού προξένου. Η επισήμανση της παρατήρησης της Walker οφείλεται στον Ν. Μουτσόπουλο (στο βιβλίο «Θεσσαλονίκη, 1900-1917»), ο οποίος τοποθετεί το σπίτι του Βρετανού προξένου «περίπου στη συνοικία της Αναλήψεως».
Η οικία του Βρετανού προξένου αλλά και προξενείο φαίνεται στη φωτογραφία δίπλα στην ιχθυόσκαλα, στη διεύθυνση Μπότσαρη 2. Ίσως ήταν αυτό το κτίριο από το οποίο στα μέσα του 19ου αιώνα η Walker έβλεπε τον όγκο στην θάλασσα.
Ο όγκος, είτε εδώ ακριβώς είτε κοντά στο σημείο αυτό, σήμερα είναι θαμμένος κάτω από την νέα παραλία και μάλλον έχει καταστραφεί ολοσχερώς.
Τα ερωτήματα πολλά: ήταν τμήμα του ίδιου σχηματισμού με αυτόν που βλέπουμε σήμερα στη Σοφούλη; δηλαδή, ήταν ο σχηματισμός μεγαλύτερου μήκους; υπήρχε και άλλος στην περιοχή; ήταν πιο ψηλός από τον σημερινό; ήταν κάτι διαφορετικό εντελώς; Ερωτήματα που δεν προβλέπεται να απαντηθούν.
Η φωτογραφία από το αφιέρωμα για το κτίριο στην Μπότσαρη : https://archive.saloni.ca/1498
Το 1988 o Ηλ. Σπονδύλης δημοσιεύει, στο Αρχαιολογικό Δελτίο, σύντομη αλλά πολύ σημαντική αναφορά, στο πλαίσιο θεμάτων της Εφορείας Ενάλιων Αρχαιοτήτων.
Σημαντικά στοιχεία αποτελούν οι πληροφορίες ότι
υπάρχει και δεύτερος σχηματισμός παράλληλος με τον πρώτο προς την μεριά της θάλασσας και σε μεγαλύτερο βάθος,
ο σχηματισμός είναι από beachrock (ακτόλιθος), και
«οι δύο σχηματισμοί μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο μελέτης της παλαιογραφικής διαμόρφωσης της ακτής».
Tι είναι όμως ένας «ακτόλιθος»; Προσωπικά, σε αυτό το κείμενο ήταν η πρώτη φορά που συνάντησα τον όρο και υποθέτω ότι δεν είμαι ο μόνος. Ψάχνοντας στο διαδίκτυο αυτό που καταλαβαίνω είναι ότι οι ακτόλιθοι είναι εκτεταμένες πέτρινες πλάκες σε ακτές που σχηματίζονται από πετρώματα και υλικά που φέρνουν τα κύματα καθώς σκάνε στις αμμουδιές. Είναι αποτέλεσμα φυσικών διεργασιών, χωρίς να έχει καμιά συμμετοχή ο άνθρωπος. Όταν πας για κολύμπι σε μια παραλία και βρίσκεις έναν τέτοιο ακτόλιθο συνήθως φεύγεις τρέχοντας.
Η φωτογραφία από την Διατριβή Ειδίκευσης της Μ. Σ. Βουτσά-Ρεντζεποπούλου στη σχολή περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου με τίτλο «Μορφοδυναμική της Παραλιακής Ζώνης της Αμμουδάρας Ηρακλείου Κρήτης – Αλληλεπίδραση με την Ύπαρξη Φυσικού Υποθαλάσσιου Υφάλου/Κυματοθραύστη»
https://hellanicus.lib.aegean.gr/bitstream/handle/11610/11656/file0.pdf?fbclid=IwAR2-nqx0tQqnAFEjqmXl2sSrelU6P1VCsdUGG1Eog8m1S8mFohtMue6jKK8
Καθώς ανά τους αιώνες αλλάζει η ακτογραμμή, αφενός γιατί ανεβοκατεβαίνει η θάλασσα και, αφετέρου, γιατί ανεβοκατεβαίνει και η στεριά, οι ακτόλιθοι μπορούν να βρεθούν μέσα στη θάλασσα, οπότε γίνονται υποβρύχια φράγματα ή ύφαλοι. Και υπάρχουν περιπτώσεις που εκτείνονται για χιλιόμετρα.
Όπως λέει ο Σπονδύλης στο κείμενο του, η θέση των ακτόλιθων μας δίνει χειροπιαστές πληροφορίες για την παλαιογραφική διαμόρφωση της ακτής, δηλαδή που βρισκόταν σε παλιότερες εποχές η ακτογραμμή. Ο συγκεκριμένος ακτόλιθος της Σοφούλη μας δίνει, δηλαδή, μια εικόνα για τη θέση της ακτής σε κάποια αρχαϊκή εποχή (πόσο παλιά, όμως, άγνωστο).
Το ερώτημα παραμένει βέβαια, αν είναι βέβαιο ότι το υποβρύχιο φράγμα είναι ακτόλιθος, γιατί σύμφωνα με το κείμενο η εξέταση του σχηματισμού έγινε από την επιφάνεια λόγω της «βαθιάς μόλυνσης» της θάλασσας στην περιοχή. Προσωπικά δεν αμφιβάλω γιατί και εμπιστεύομαι την κρίση του Σπονδύλη αλλά υπάρχουν και άλλα τεκμήρια.
Αυτά θα παρουσιαστούν στην αυριανή ανάρτηση.