Τα ιππήλατα λεωφορεία
Από τον Θόδωρο Νάτσινα
Στη φωτογραφία, που ίσως είναι η καλύτερη με ένα πιθανό omnibus, το «λεωφορείο» βρίσκεται μπροστά από το σταθμό Salonique-ville του ενωτικού σιδηρόδρομου Θεσσαλονίκη-Κωνσταντινούπολη, στη σημερινή διασταύρωση δυτικής εισόδου και 26ης Οκτωβρίου.
Αν η φωτογραφία δεν έχει πρόβλημα στην ταυτοποίησή της, δείχνει omnibus να λειτουργεί μετά το 1893, έτος αρχής της κατασκευής του ενωτικού σιδηρόδρομου.
Πηγή: Τα τραίνα στο βορειοελλαδικό χώρο (1871-1965), Αρχείο: Χρήστου Π. Καλεμκερή
Ένα δεύτερο –πιθανό- ίχνος των omnibus, ιππήλατων λεωφορείων, στη Θεσσαλονίκη.
Εδώ φαίνεται η άκρη από μια άμαξα που μοιάζει σαν αυτή των omnibus (αλλά μπορεί και να μην είναι, μπορεί να είναι κάποιο όχημα για το ταχυδρομείο).
Το σημείο, ταχυδρομείο πριν το 1917, είναι στην πλ. Πετρακάκη, στα Λαδάδικα. Το κτίριο αυτό έχει μετατραπεί στο ξενοδοχείο Bristol τώρα, απέναντι από τον Ζύθο.
Ένα τρίτο –πιθανό- ίχνος των omnibus, ιππήλατων λεωφορείων, στη Θεσσαλονίκη.
Αυτή είναι λιγότερη πιθανή από τις προηγούμενες του άλμπουμ. Η άμαξα που διακρίνεται δεξιά είναι άγνωστο αν είναι από αυτές που χρησιμοποιούσαν σαν λεωφορεία ή αν είναι μετέπειτα χρήση παλιού λεωφορείου ή άμαξα για πυροσβέστες ή τίποτα από αυτά….
Πηγή: κατάλογος της έκθεσης «Η Δύση της Ανατολής», ΜΙΕΤ, 2012
Μια μεγέθυνση της προηγούμενης για να φανούν οι λεπτομέρειες καλύτερα.
Μια ακόμα πιθανή φωτογραφία ιππήλατου λεωφορείου. Για καμιά δεν είμαστε 100% σίγουροι ότι είναι λεωφορεία και ότι δεν είναι κάποια μεγάλη ιδιωτική άμαξα (επιβατική ή μεταφορών). Αλλά μάλλον κάπως έτσι ήταν τα λεωφορεία της Θεσσαλονίκης.
Οδός Αβέρωφ, αμέσως γειτονική του λιμανιού, κοντά σε μια αποθήκη που σήμερα είναι κινηματογραφική αίθουσα. Απροσδιόριστη ημερομηνία, πρώτη ή δεύτερη δεκαετία του 20ου αιώνα.
Πηγή: «Οι τροχιόδρομοι Θεσσαλονίκης, Βόλου και Καρλοβασίων Σάμου» έκδοση του μουσείου φωτογραφίας «Χρήστος Καλεμκερής». Στο βιβλίο η λεζάντα λέει ότι είναι η οδός Κουντουριώτη και ότι βλέπουμε ένα ιππήλατο τραμ. Προφανώς έχει γίνει παρανόηση
Άλλη μια λεπτομέρεια από την προηγούμενη φωτογραφία
Δημοσίευση για τα λεωφορεία (omnibus) στην εφημερίδα της Θεσσαλονίκης «ΦΑΡΟΣ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ», της 25/6/1888.
«Αρξαμένης από της παρελθούσης εβδομάδος της υπηρεσίας των λεωφορείων, εφιστώμεν την προσοχήν των αμαξηλατών, τους οποίους παρακαλούμεν να σταματώσι τα λεωφορεία οσάκις πρόκειται να κατέλθη τις, διότι μέχρι τούδε ουκ ολίγα δυστυχήματα συνέβησαν»!!!
Το αν εννοεί ότι άρχισε η υπηρεσία των λεωφορείων. είναι θέμα περαιτέρω έρευνας.
Πηγή: Αρχείο ΑΠΘ
Μια περιγραφή των ιππήλατων λεωφορείων στη Θεσσαλονίκη του 1890 από το καταπληκτικό κείμενο για τους Πύργους του Δ.Κ. Βαρδουνιώτη.
Ο Παράδεισος ήταν εξοχικό κέντρο στην σημερινή Βασ. Όλγας – ίσως κάπου στη στάση Γεωργίου. Οπότε η γραμμή ήταν πλ. Ελευθερίας – στάση Γεωργίου και την έκαναν σε 15 λεπτά! Το εισιτήριο έκανε ένα γρόσι και ήταν τόσο άσχημες οι συνθήκες μετακίνησης που ο συγγραφέας τα παρομοιάζει με «αντεροβγάλτες», ίσως εμπνευσμένος από τον Τζακ που έδρασε στο Λονδίνο μόλις δύο χρόνια νωρίτερα, το 1888.
Πηγή: Πανεπιστήμιο Πάτρας,
Ένα ακόμα απόσπασμα από το κείμενο του 1890 του Δ.Κ. Βαρδουνιώτη.
Σε περιγραφές των ιππήλατων λεωφορείων έχει αναφερθεί συχνά ότι ήταν τύπου κλειστών Λαντώ των τεσσάρων θέσεων. Το απόσπασμα αυτό κάνει σαφές ότι τα λεωφορεία αυτά ήταν περισσότερων θέσεων.