Ο αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης Λέων ο Μαθηματικός ή ο Φιλόσοφος
Από τον Νίκανδρο Καστανίδη
Λέων ο Μαθηματικός ή ο Φιλόσοφος (περ. 790-περ. 869), επιφανής Βυζαντινός λόγιος του 9ου αιώνα, ένας από τους πρωτοπόρους της τότε Βυζαντινής Αναγέννησης με την αξιοσημείωτη συμβολή του στην αναβίωση της Αρχαίας Ελληνικής Επιστήμης και Φιλοσοφίας.
[Η απεικόνιση αυτή έγινε από τον Viktor Morozov το 2009 και περιλαμβάνεται στο Ρωσικό βιβλίο: ЛЕВ МАТЕМАТИК И ФИЛОСОФ, КОНСТАНТИНОПОЛЬСКИЙ. Сочинения. (2017), στη σελ. 135]
Στο απόσπασμα αυτό (από την ομιλία του Λέοντα του Μαθηματικού στη Θεσσαλονίκη, στις 25 Μαρτίου 842) περιγράφει κάποια ιστορικά γεγονότα που σχετίζονται με το χρόνο οικοδόμησης του ναού της Υπεραγίας Αχράντου Θεοτόκου (δηλ. της Αχειροποίητου). Και στη συνέχεια διηγείται ένα θαύμα σε μια δεκαπεντάχρονη κωφάλαλη Εβραία, που έγινε στην εκκλησία αυτή πριν μερικούς αιώνες.
Ο Λέων ο Μαθηματικός μετά τις σπουδές του και τη συλλογή των Αρχαίων Ελληνικών έργων γύρισε στην Κωνσταντινούπολη και δίδαξε επιστήμες και φιλοσοφία σε ιδιαίτερα μαθήματα, γι’ αυτούς που ενδιαφέρονταν. Η εκπαιδευτική αυτή ενασχόλησή του δεν έτυχε κάποιας αναγνώρισης ή εκτίμησης στην τότε Βυζαντινή παιδεία. Βρήκε, όμως, μια απρόσμενη απήχηση στον χαλίφη αλ-Μαμούν (786-833), έναν από τους ισχυρότερους και φιλομαθέστερους Άραβες ηγέτες, ο οποίος διαισθάνθηκε τη μορφωτική αξία του συγκεκριμένου Κωνσταντινουπολίτη δασκάλου, από τις γνώσεις που διαπίστωσε σ’ έναν Βυζαντινό αιχμάλωτό του, πρώην μαθητή του Λέοντα. Χωρίς να χάσει χρόνο ο χαλίφης πρότεινε, με αντιπροσωπεία του, στον Λέοντα πλούτη κι διακρίσεις αν δεχόταν να επανδρώσει τον μορφωτικό κύκλο του Χαλιφάτου του. Την πρόταση αυτή έκανε η αντιπροσωπεία του και στο Βυζαντινό αυτοκράτορα Θεόφιλο (813-842), υποσχόμενος μια μεγάλη ποσότητα χρυσού και διαρκή ειρήνη. Τότε ο Θεόφιλος και οι σύμβουλοί του κατάλαβαν τον πνευματικό θησαυρό που είχαν στην περιοχή τους, την Κωνσταντινούπολη. Γι’ αυτό δεν επέτρεψαν τη μετανάστευση του Λέοντα, τον διόρισαν κρατικό δάσκαλο και του παραχώρησαν μισθό. [Ευτυχώς δεν τον απαίτησε ο Wolfgang Schäuble κι ο Θεόφιλος δεν είχε την ίδια πατριωτική ευθιξία με τους σημερινούς πολιτικούς μας.]
Στη μικρογραφία από το χρονικό του Ιωάννου Σκυλίτση (τέλη 11ου αιώνα) απεικονίζεται η αντιπροσωπεία του χαλίφη αλ-Μαμούν να επισκέπτεται τον Λέοντα το μαθηματικό και να τον προσκαλεί στη Βαγδάτη.