Το αίθριο του Χαμζά Μπέη

Το αίθριο του Χαμζά Μπέη Από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης.

Με συνεισφορές για την ΘΧΠ από Θόδωρο Νάτσινα και Νίκανδρο Καστανίδη

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/1159643271191971

Ιστορίες της πόλης…. “Τα αρχιτεκτονικά γλυπτά στο αίθριο του τεμένους του Χαμζά Μπέη (Αλκαζάρ)”

Το τζαμί του Χαμζά Μπέη (1467-8), γνωστό σήμερα και ως Αλκαζάρ, από το όνομα του κινηματογράφου που λειτουργούσε από τον μεσοπόλεμο στο αίθριο του μνημείου, βρίσκεται στη διασταύρωση των οδών Εγνατία και Βενιζέλου στο κέντρο της Θεσσαλονίκης. Στη σημερινή του μορφή, το οθωμανικό μνημείο είναι σύνθετο στην κάτοψη και αποτελείται από τετράπλευρη τρουλαία αίθουσα με περίστωο, στη βορειοδυτική πλευρά του οποίου προσαρτήθηκε κατά το β΄ μισό του 16ου αιώνα τρίπλευρη ασύμμετρη στοά που διαμορφώνει περίστυλo αίθριο. Χαρακτηριστική για την κατασκευή του περιστυλίου είναι η χρήση πολυάριθμων σπολίων —αρχιτεκτονικών μελών, όπως βάσεων, κορμών αρράβδωτων κιόνων και κιονοκράνων— από κτήρια της ύστερης αρχαιότητας και του πρώιμου μεσαίωνα. Οι βάσεις των κιόνων, στο σύνολο τους από λευκό μάρμαρο, ανήκουν στον τύπο των αττικών-ιωνικών βάσεων και χρονολογούνται στους πρωτοβυζαντινούς χρόνους. Οι αρράβδωτοι μονολιθικοί κίονες χαρακτηρίζονται από ποικιλία ως προς τις διαστάσεις αλλά και το υλικό κατασκευής: προκοννήσιο μάρμαρο από τα λατομεία της Προποντίδας, λευκό μάρμαρο από τα Λατομεία της Αλυκής Θάσου, Ατράκιος θεσσαλικός λίθος καθώς και φαιός ή ερυθρός γρανίτης από τα λατομεία του Ασουάν στην Αίγυπτο. Οι κίονες επιστέφονται με διάφορους τύπους υστερορρωμαϊκών, πρωτοβυζαντινών και μεσοβυζαντινών κορινθιακών κιονοκράνων σε δεύτερη χρήση. Μεταξύ αυτών ξεχωρίζουν τρία δίζωνα κιονόκρανα, τα δύο με αετούς και το ένα με προτομές κριών στις γωνίες του καλάθου (τέλη 5ου αιώνα), μια ομάδα έξι κορινθιακών κιονοκράνων τύπου ‘λύρας’ από προκοννήσιο μάρμαρο, καθώς και ένα κιονόκρανο του τύπου «γυμνού πυρήνα» (αρχές 6ου αιώνα) που έχουν κατασκευαστεί σε εργαστήρια γλυπτικής της Κωνσταντινούπολης. Τα γλυπτά αυτά, βάσει της ερμηνείας ενός βιβλιογραφικού σημειώματος του κώδικα 2118 της Εθνικής Βιβλιοθήκης, που αναφέρει ότι «έτους ζοζ΄(1569) μηνος Αυγούστου. ἔστιλ(εν) ο σουλτὰν Σαίλεμ να πάρι τα κιὄνιἁ εκ των εκκλησιόν. ἔλαβεν δε απὸ τω ναὸν του αγιου Μηνὰ κιὄνιἁ στ΄ καὶ απὸ το ἐδαφως τρία και απὸ του εἰπομνήσκοντος, κιὄνιἁ γ΄καὶ ἁπὸ τ(ήν) μ(ητ)ρ(ό)π(ο)λ(ιν) κιὄνας η’», αποσπάστηκαν τον Αύγουστο του 1569 με εντολή του Σελίμ Β΄ από τρεις τουλάχιστον λειτουργούντες τότε χριστιανικούς ναούς της Θεσσαλονίκης — τον ναό του Αγίου Μηνά, τη μονή του Υπομιμνήσκοντος και τη Μητρόπολη (Ροτόντα) — προκειμένου να χρησιμοποιηθούν σε ένα νέο αρχιτεκτονικό έργο στην πόλη, που έχει ταυτιστεί με το αίθριο του τεμένους του Χαμζά Μπέη. Το ίδιο σημείωμα συνδέει την ανέγερση του αιθρίου με τον Σελίμ Β΄ – ή τουλάχιστον την εντολή του–, και δικαιολογεί την ύπαρξη του περιστυλίου στο τέμενος του Χαμζά Μπέη, καθώς αποτελούσε άγραφο προνόμιο των Οθωμανών σουλτάνων να έχουν περίστυλες αυλές στα τζαμιά τους.

Από εδώ: https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=852938632028552&id=171313346857754

Το αίθριο του Hanza Bey τζαμί, πριν τις εργασίες αποκατάστασης με στέγη. Ήταν η στέγη του κινηματογράφου Αλκαζάρ Το αίθριο του Hanza Bey τζαμί, όταν ήταν η κινηματογραφική αίθουσα του Αλκαζάρ Η στέγη από το αίθριο του Hamza Bey τζαμί, όταν ήταν αίθουσα του κινηματογράφου Αλκαζάρ Το αίθριο του Hanza Bey τζαμί, μετά τις εργασίες αποκατάστασης Το αίθριο του Hanza Bey τζαμί, όταν ήταν σε Οθωμανική χρήση Εδώ και σε μεγαλύτερο πλάνο Και με την ευκαιρία ένα εισιτήριο του κινηματογράφου, από μια επίσκεψη του Θόδωρου Νάτσινα.