Οι ηθοποιοί Μάνος Κατράκης και Αλέκα Παΐζη στη Θεσσαλονίκη
Νίκανδρος Καστανίδης
Ο Μάνος Κατράκης, η Αλέκα Παΐζη και συνεργάτες τους, στην παραλία της Θεσσαλονίκης, στο ύψος της Βογατσικού, το 1958
Τότε, τον Οκτώβριο του 1958, ο Ελληνικός Λαϊκός Θίασος του Μάνου Κατράκη παρουσίαζε στη Θεσσαλονίκη τα θεατρικά έργα “Βασίλισσα Αμαλία” και “Ο Ηλίθιος”.
Δημοσιεύσεις στη Μακεδονία τη 1η και τη 14η Οκτωβρίου 1958, αντίστοιχα.
Το κινηματοθέατρο Παλλάς στην Παραλία (κοντά στο Λευκό Πύργο), το 1954
[Ανάρτηση της κας “Georgia Dimitriadou-Tavlaridou” στις ΠΦΘ, στις 3-4-2017]
Μάνος Κατράκης (1908-1984)
Γεννήθηκε το 1908 στο Καστέλι Κισσάμου, στην Κρήτη. Ήταν το μικρότερο από τα πέντε παιδιά του εμπόρου Χαράλαμπου Κατράκη και της Ειρήνης. Υπήρξε ένας από τους σημαντικούς ηθοποιούς της χώρας. Ξεκίνησε την καριέρα του στην υποκριτική το 1927 στην Αθήνα. Το 1931 προσλήφθηκε στο Εθνικό Θέατρο και από το 1933 συνεργάστηκε με σημαντικούς θιάσους όπως του Δημήτρη Μυράτ και Μαρίκας Κοτοπούλη.
Πολέμησε στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο. Στην κατοχή οργανώθηκε στο ΕΑΜ και πρωτοστάτησε στις απεργίες των ηθοποιών, που διαμαρτύρονταν για την πείνα και τις εκτελέσεις. Το 1943 ανέλαβε Πρόεδρος του Σωματείου Ελλήνων ηθοποιών και από τη θέση αυτή συνέβαλε τα μέγιστα στην ίδρυση του Κρατικού Θεάτρου Θεσσαλονίκης ως αντίδραση αρχικά στην πρόθεση των Βουλγάρων, συμμάχων των Γερμανών, να εγκαταστήσουν στη Θεσσαλονίκη κλιμάκιο του εθνικού θεάτρου της Βουλγαρίας και της όπερας της Σόφιας. Η συμβολή του στο θέατρο αυτό ήταν μέχρι τις αρχές του 1945. Μετά επέστρεψε στην Αθήνα και άρχισε να παίζει στο θέατρο με τον Λογοθετίδη, τον Μυράτ και τη Λαμπέτη. Αργότερα προσλήφθηκε πάλι στο Εθνικό, μέχρι που το 1947 αρνήθηκε να υπογράψει δήλωση μετάνοιας και ακολούθησε το δρόμο προς τα “κολαστήρια”: Ικαρία, Μακρόνησο, Αϊ-Στράτη. Επέστρεψε από την εξορία το 1952, αλλά δυσκολεύτηκε πάρα πολύ για να βρει ξανά δουλειά. Μάλιστα στεκόταν με τις ώρες έξω από το καφενείο του Λουμίδη, όπου σύχναζαν πολλοί καλλιτέχνες της εποχής, μήπως καταφέρει να προσληφθεί σε κάποιο θέατρο. Ωστόσο, το 1952, πρωταγωνίστησε στον «Προμηθέα Δεσμώτη» του Αισχύλου στο θέατρο των Δελφών, καθήλωσε τους θεατές με την ερμηνεία του και δέχτηκε τα συγχαρητήρια από τον ίδιο τον Βασιλιά, που την παρακολουθούσε! Στη συνέχεια έκανε εμφανίσεις με την Κυβέλη, αλλά το 1955 ίδρυσε το “Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο” και μέχρι το 1967 ανέβασε πολλές αξιόλογες παραστάσεις.
Στιγμιότυπο από την παράσταση του έργου Βαβυλωνία, εκείνη την περίοδο, δηλ. τη δεκαετία του 1940
Η παρουσία του Μάνου Κατράκη στη Θεσσαλονίκη το 1961, μεταξύ των μελών της κριτική επιτροπής του Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης. Διακρίνονται στην πίσω σειρά, από αριστερά: Αλέκος Αλεξανδράκης, Νίκος Κούνδουρος, Μιχάλης Κακογιάννης, Ηλίας Βενέζης, Μάριος Πλωρίτης, Μάνος Κατράκης, Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Ειρήνη Παππά, και Μίκης Θεοδωράκης
Αλέκα Παΐζη (1919-2009)
Η Αλέκα Παΐζη γεννήθηκε στο Ηράκλειο, στην Κρήτη. Ο πατέρας της, Κωνσταντίνος, ήταν δάσκαλος, αλλά και καπνέμπορος, ο οποίος όμως χρεοκόπησε, γιατί δεν άντεξε τον ανταγωνισμό των μεγάλων καπνοβιομηχάνων. Ως συνέπεια της δυσμενούς οικονομικής κατάστασης, η Αλέκα Παΐζη μετακόμισε στην Αθήνα, μετά το Γυμνάσιο για να έχει περισσότερες ευκαιρίες βιοπορισμού της. Έτσι εισάγεται στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Η κατοχή την βρήκε ανάμεσα στους ηθοποιούς του Εθνικού Θεάτρου, που αμέσως εντάσσονται στο ΕΑΜ. Αριστούχος της Δραματικής Σχολής, προσλαμβάνεται από το Εθνικό Θέατρο ως πρωταγωνίστρια στο έργο “Μίνα φον Μπάρχλεμ”.
To Φθινόπωρο όμως του 1942, λόγω της ΕΑΜικής δράσης της, συλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και κρατείται στο αρχηγείο της Γκεστάπο επί της Μέρλιν 6, στο κέντρο της Αθήνας (Κολωνάκι). Όταν την άφησαν ελεύθερη, εγκατάλειψε το Εθνικό Θέατρο και εντάσσεται στο ΕΑΜικό “Θέατρο του Λαού”. Και το 1945-46 συμμετέχει στο κλιμάκιο των «νέων» ηθοποιών του θιάσου των “Ενωμένων καλλιτεχνών”, που συνεχίζει τη μεταπολεμική πορεία του «Λαϊκού Θεάτρου». Το 1949, τη συλλαμβάνει η Ασφάλεια και κρατείται 45 μέρες και στη συνέχεια εξορίζεται στο Τρίκερι, τόπο μαρτυρίου για χιλιάδες αγωνίστριες. Η Παΐζη στο Τρίκερι περιλαμβανόταν μεταξύ των “100 πιο επικίνδυνων γυναικών’, και γι’ αυτό μεταφέρθηκαν στη Μακρονήσο. Τον Δεκέμβρη του 1951, ελευθερώνεται για δεκαπέντε μέρες ως «αδειούχος εξόριστος», υποχρεωμένη να δίνει την παρουσία της στην Ασφάλεια και στερημένη τα πολιτικά της δικαιώματα, χωρίς διαβατήριο, μέχρι και το 1966. Στη δεκαετία του 1950 – με εξαίρεση τον συνεξόριστό της Μάνο Κατράκη- ελάχιστοι θίασοι της πρόσφεραν δουλειά. Στις αρχές της δεκαετίας του 1960 ο Μίκης Θεοδωράκης συνεργάζεται μαζί της για την παρουσίαση του «Επιταφίου» του Ρίτσου. Η μουσική αυτή παράσταση έγινε στόχος βίαιων επιθέσεων από την Αστυνομία, τη Χωροφυλακή και παρακρατικούς, ιδίως στην επαρχία. Η τύχη της λίγο άλλαξε στις αρχές της δεκαετίας του 1960, ο Γιώργος Θεοτόκης και ο Σωκράτης Καραντηνός, παρανόμως, την προσέλαβαν στο νεοσύστατο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος χωρίς την απαραίτητη, τότε, βεβαίωση “κοινωνικών φρονημάτων”. Εκεί πρωταγωνιστώντας ξαναέλαμψε το μεγάλο ταλέντο της. Δεν κράτησε όμως πολύ η δημιουργική αυτή ευκαιρία, με τη δικτατορία του 1967 η Αλέκα Παΐζη φυγαδεύεται στο εξωτερικό, όπου ανέπτυξε αντιδικτατορική δράση, υπομένοντας και τα τεράστια προβλήματα επιβίωσής της. Με τη μεταπολίτευση επέστρεψε στην Ελλάδα και στο θέατρο. Η πρώτη επανεμφάνιση στο θέατρο έγινε με το “Λαϊκό Πειραματικό Θέατρο” του Λεωνίδα Τριβιζά. Ακολούθησαν συνεργασίες της με πολλούς θιάσους. Πρωταγωνιστικοί ρόλοι και πραγματικά πολύ σπουδαίες ερμηνείες της, σε κλασικά και σύγχρονα, ξένα και ελληνικά έργα.
Η Α.Παΐζη με τη Θ. Καλλιγά στο θεατρικό έργο Αρχοντοχωριάτης που ανέβηκε στην Κεντρική Σκηνή της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών στις 20-12-1962.
Στην ίδια παράσταση οι ηθοποιοί: Κ. Βασιλάκου, Κ. Νάος, Αθ. Προύσαλης, Αλ. Παΐζη
ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, 29/1/1965, σελ. 4
Μακεδονία, 13.09.1961