Δύο σημεία καμπής στην κατασκευή της παλιάς παραλίας
Το σχέδιο του Ρόκκου Βιτάλη για την κατασκευή της παραλίας την δεκαετία των 1870ς είναι πολύ γνωστό και έχει συζητηθεί αλλά δεν έχω πετύχει κάποια εξήγηση γιατί η προκυμαία δεν ακολούθησε μια ευθεία γραμμή αλλά έχει δύο γωνίες, δύο σημεία καμπής. Ένα βρίσκεται περίπου στην σημερινή διασταύρωση με την Αγ. Σοφίας και το άλλο στην Κατούνη. Μια υπόθεση είναι ότι οι κατασκευαστές ήθελαν να περιορίσουν τα χωματουργικά. Τα δύο σημεία που καθόρισαν την πορεία της προκυμαίας ήταν ο Λ. Πύργος και το μικρό ακρωτήριο που φαίνεται δίπλα στην πλατεία του τότε λιμανιού, κοντά στην Κατούνη. Όπως φαίνεται στην επόμενη εικόνα όπου έχω προσθέσει μια ευθεία γραμμή ενώνοντας τον Πύργο με το ακρωτήριο στην Κατούνη, αν η προκυμαία ακολουθούσε αυτήν την γραμμή η έκταση της επιχωμάτωσης θα ήταν μεγαλύτερη. Αλλά αυτό είναι υπόθεση. Ίσως να υπήρχε κάτι στην παραθαλάσσια περιοχή που τους επέβαλε να εφαρμόσουν αυτήν την τεθλασμένη χάραξη.
Αυτές τις δύο γωνίες της τεθλασμένης γραμμής τις έχουμε τόσο συνηθίσει που αρκετοί δεν τις προσέχουμε καν. Προσωπικά, μόνο μέσα από τις παλιές φωτογραφίες διαπίστωσα ότι κοντά στην Αγίας Σοφίας υπάρχει μια γωνία στον δρόμο (3η φωτογραφία). Όσο για την γωνία στην Κατούνη, αυτή έχει καμουφλαριστεί από την επιχωμάτωση για την κατασκευή του λιμανιού. Ωστόσο υπάρχει ακόμα. Στην 4η φωτογραφία που δείχνει την περιοχή πριν την κατασκευή του λιμανιού, φαίνεται έστω και με λίγη προσοχή. Παραδόξως, τώρα που κατασκευάστηκε ένας ποδηλατόδρομος με κράσπεδο στην περιοχή γίνεται πιο φανερή (5η φωτογραφία).
Θόδωρος Νάτσινας
Το σχέδιο του Ρόκκου Bιτάλη για την κατεδάφιση του τείχους και την κατασκευή της προκυμαίας και της παραλιακής λεωφόρου.
(Πηγή: Πρωθυπουργικό αρχείο Κωνσταντινούπολης, ανασχεδίαση από το πρωτότυπο Α. Καραδήμου-Γερόλυμπου, Β. Κολώνας, δημοσίευση στο Επαμεινώνδας Γ. (επιμ.), 2017, «Το τέλος της παλιάς μας πόλης», ΜΙΕΤ.)
Το σχέδιο του Βιτάλη με την κόκκινη γραμμή που πρόσθεσα, η ευθεία χάραξη που θα μπορούσε να είχε εφαρμοστεί.
Λεωφ. Νίκης, στη διασταύρωση με την Αγ. Σοφίας, δεκαετία του 50;
Η φωτογραφία δείχνει την περιοχή κοντά στην πλ. Ελευθερίας, πριν μπαζωθεί και δημιουργηθεί το λιμάνι. Η μικρή παράγκα μέσα στη θάλασσα είναι στο ύψος της Ι. Δραγούμη περίπου. Ο φωτογράφος βρίσκεται στο κτίριο του Καφέ Κρυστάλ, στη γωνία Βενιζέλου και Νίκης.
Πηγή: Έκθεση η Ανατολή της Δύσης
Πρόσφατη προσωπική φωτογραφία, η διάβαση βρίσκεται στην Κουντουριώτη, διασταύρωση με Ι. Δραγούμη. Η γωνία στο κράσπεδο του ποδηλατόδρομου βρίσκεται στην Κατούνη.