Το μοναχικό τόξο μιας ρωμαϊκής γέφυρας κοντά στο Κλειδί
Το μοναχικό τόξο μιας ρωμαϊκής γέφυρας κοντά στο Κλειδί, σε παρουσίαση του Θεόδωρου Νάτσινα.
Το τόξο αυτό το βλέπουμε από την Εθνική προς Κατερινή, στα δεξιά μας. Η πρώτη εικόνα από το google street view όπως φαίνεται τώρα. Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε για το τόξο αυτό έχει ενδιαφέρον γιατί δίνει στοιχεία αφενός για την περιγραφή της εξέλιξης του οδικού δικτύου προς την πόλης και αφετέρου για τις αλλαγές της ακτογραμμής στην πεδιάδα της Θεσσαλονίκης. Η 2η εικόνα δείχνει το τόξο όπως το φωτογράφησαν για τη μελέτη. Εντυπωσιάζει το μέγεθος που δεν το καταλαβαίνουμε όταν το βλέπουμε από μακριά.
Κατά τα φαινόμενα η οδός προς νότο (Πιερία κλπ) στα ελληνιστικά χρόνια έπρεπε να κάνει μια μεγάλη καμπύλη μέσω Βέροιας (και ίσως Βεργίνας) καθότι η σημερινή πεδιάδα της Θεσσαλονίκης ήταν θάλασσα ως εκεί. Στην 3η εικόνα (από την ιστορία του ελληνικού έθνους) ο χάρτης δείχνει αυτόν τον δρόμο με την μεγάλη καμπύλη.
Καθώς τα ποτάμια συνέχισαν να αποθέτουν φερτά υλικά, κατά τον 4ο αιώνα της σύγχρονης εποχής είχε υποχωρήσει η ακτογραμμή και υπήρχε πλέον η δυνατότητα να κατασκευαστεί μια πιο ευθεία οδός, κάτι που έγινε στην ύστερη ρωμαϊκή περίοδο.
Στο σημείο του τόξου κατασκευάστηκε μια γέφυρα με πολλά τόξα από τα οποία έχει μείνει μόνο αυτό το μοναχικό. Η 4η εικόνα δείχνει την εξέλιξη κατά τους αιώνες του σημείου όπου βρίσκεται το τόξο και όπου θα υπήρχαν και τα υπόλοιπα στοιχεία της γέφυρας.
To 1859, αποτυπώθηκε η γέφυρα από τον Delacoulonche. Από τότε οι κάτοικοι της περιοχής χρησιμοποίησαν στοιχεία από τη γέφυρα για κατασκευές στα τριγύρω χωριά. Παραδείγματα φαίνονται στην 5η φωτογραφία από την μελέτη.
Ερωτηματικό μένει πώς συνδεόταν αυτός ο δρόμος με τη Θεσσαλονίκη.
Το άρθρο είναι Reconstruction of the landscape history around the remnant arch of the Klidhi
Roman Bridge, Thessaloniki Plain, North Central Greece και βρίσκεται στο http://users.uoa.gr/~pavlakis/SyridesPapaer06.pdf
Το μοναχικό τόξο, κοντά στο Κλειδί, όπως φαίνεται από την Εθνική. Εικόνα από το google street view
To μοναχικό τόξο όπως φωτογραφήθηκε για την ερευνητική εργασία το 2008
Το οδικό δίκτυο της περιοχής. Από την Ιστορία του Ελληνικού έθνους, σελ 149
Με κόκκινο το τόξο όπου θα έπρεπε ή όντως βρίσκεται ανά τους αιώνες. Οι επάνω δύο εικόνες πριν κατασκευαστεί, όταν η περιοχή ακόμα ήταν θάλασσα (50 ΠΣΕ) ή βάλτοι. Στη δεύτερη σειρά με όλη την έκταση της γέφυρας και στην τελευταία σειρά μοναχικό...
...το τόξο και τα απομεινάρια από τα υπόλοιπα στοιχεία της γέφυρας