Ανάρτηση 3η για τα εγκαίνια της πρώτης σιδηροδρομικής γραμμής που λειτούργησε στην Θεσσαλονίκη.
Είδηση στην καθημερινή έκδοση της Βυζαντίς δίνει πλήρη περιγραφή της εκδήλωσης. Η ημερομηνία δεν δίνεται με σαφήνεια αλλά μετά από το σκεπτικό που δίνω στο σχόλιο της εικόνας τη τοποθετώ πάλι στις 6/7/1872.
Μεταγράφω εδώ το κείμενο της είδησης για να είναι πιο εύκολο να διαβαστεί:
“Αναγινώσκομεν εις την ομώνυμον εφημερίδα της Νομαρχίας Θεσσαλονίκης τα εξής:
«Αποπερατωθεισών των εργασιών της από Θεσσαλονίκης μέχρι Σκοπίων κατασκευαζόμενης γραμμής μέχρι του χωρίου Δαβιδόβου, απέχοντος 100 χιλιόμετρα, ήτοι 20 ώρας από Θεσσαλονίκης, και μετακομισθεισών των προς μεταφοράν χρησιμευουσών μηχναών, η εταιρία ανήγγειλε τούτο προς την Υψ. Πύλην, ήτισ τηλεγραφικώς ειδοποίησε την Α. Εξ. Τον Γεν. Διοικητήν ημών όπως γίνη η επίσημος εγκαινίασις αυτής, δι’ ο την πρωίαν του παρελθόντος Σαββάτου, 24 τρέχοντος μηνός, η Α.Ε. ο Γεν. ημών Διοικητής ο πρόεδρος του ανωτάτου δικαστηρίου Εξ. Σαλή εφένδης, ο εξεταστής Εξ. Ααλή Σεφίκ Βέης, άπαντες οι υπάλληλοι του Γεω. Διοικητηρίου, οι πρόκριτοι της πόλεως ημών, οι Πρόξενοι των ξένων δυνάμεων και πολλοί εκ των προσκληθέντων κατοίκων μετέβησαν εις τον υπό οθωμανικών σημαιών εστολισμένων σιδηροδρομικόν σταθμόν, μετά μικράν δε εκείθε ανάπαυσιν, περί την 11 ½ ώραν επιβάντες άπαντες επί της ωρισμένης αμαξοστοιχίας ανεχώρησαν δια το άνω ρηθέν χωρίον, της ατμήρους μηχανής ούσης δαφνοστολίστου και εχούσης επ’ αυτής αναπεπταμένην την οθωμανικήν σημαίανδιασκεδάσαντες δε καθ’ οδόν εις τινα μέρη, κατέφθασαν εν αυτώ εντός 6 ωρών. Εκείθεν δε μεταβάντες εις την κωμόπολιν Γκεβγελή, απέχουσαν μίαν ώραν του ανωτέρω χωρίου, παρεκάθεσαν επί τραπέζης, ήτις επί τούτω είχε προετοιμασθή υπό του εντίμου διευθυντού της εταιρίας. Εν την περιστάσει ταύτη η Α. Εξ. ο Γεν. ημών Διοικητής απήγγειλε λογίδριον, μετά ταύτα έλαβον λόγον οι κ.κ., Πρόξενοι της Αυστρο-Ουγγαρίας και Ιταλίας, κατόπιν δε εξεφώνησεν λόγον και ο πρόεδρος του Εμποροδικείου Αμασιάν εφένδης, μετά την αποπεράτωσιν του οποίου άπαντες ανήγγειλαν μεγαλοφώνως το Ζήτω το Οθωμανικός Κράτος! είτα δε ευχηθέντες υπέρ της μακροβιότητος του ευεργετικωτάτου ημών Άνακτος, διελύθησαν, διαμείναντες δε εν τη ειρημένη κωμοπόλει επί 1 – 1 ½ ώρας και περιηγηθέντες τινά μέρη αυτής, την 9 μ.μ. επέβησαν αύθις επί της αμαξοστοιχίας και ανεχώρησαν διαμείναντες δε επί μικρόν εις τους καθ΄οδόν ευρισκομένους σιδηροδρομικούς σταθμούς, επανέκαμψαν ενταύθα ΧΧ ΧΧΧΧΧ περί την 12ην ώραν.»”
Θόδωρος Νάτσινας
Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid0SxJb6iid76QSLuH6T2qwFW85YzbYA3SJtqnELFAEYoARLidnKUcgQE1uBsyJ26Upl
Η εκτενής περιγραφή των εγκαινίων της πρώτης σιδηροδρομικής σύνδεσης στην Θεσσαλονίκη προέρχεται από την «Βυζαντίς», εφημερίδα της Κωνσταντινούπολις. Μια πρώτη δυσκολία στο να βρεθεί το συγκεκριμένο απόσπασμα ήταν ότι η Βυζαντίς εκδιδόταν σε δύο διαφορετικές σειρές με διαφορετική αρίθμηση. Η μια σειρά εκδιδόταν Δευτέρα, Τρίτη και Πέμπτη και η άλλη κάθε Τετάρτη και Σάββατο. Έτσι, ενώ βρέθηκε είδηση ότι ολοκληρώθηκε η κατασκευή της γραμμής στο τεύχος 1594 της 21/7/1872 της δεύτερης σειράς, η είδηση των εγκαινίων ήταν στο τεύχος 537 της 24/7/1872 της πρώτης σειράς. Μάλιστα, στην βιβλιοθήκη της Βουλής οι δύο σειρές είναι συγκεντρωμένες σε διαφορετικούς τόμους. Έτσι αν δεν ξέρεις ότι υπάρχουν δύο σειρές μπορεί να ψάχνεις για ώρες τα φύλλα του Ιουλίου 1872 της πρώτης σειράς και να μην βρίσκεις τίποτα (αυτό έπαθα εγώ) μέχρι που κατά λάθος άνοιξα τον λάθος τόμο και βρέθηκα προ εκπλήξεως σε μια άλλη Βυζαντίς. Οι περιπέτειες των ερασιτεχνών ερευνητών.
Θέμα προκύπτει και εδώ με τις ημερομηνίες. Το φύλλο 537 με την είδηση είναι της 24ης Ιουλίου 1872, ημέρας Δευτέρας. Αναπαράγει είδηση που δημοσιεύτηκε στην Νομαρχιακή Εφημερίδα της Θεσσαλονίκης, η οποία είδηση αναφέρει ότι τα επίσημα εγκαίνια έγιναν «[…] την πρωίαν του παρελθόντος Σαββάτου, 24 τρέχοντος μηνός […]». Πολλά 24άρια έπεσαν ταυτόχρονα και θολώνουν τα νερά.
Πρώτος έλεγχος αν το φύλλο που βρήκα είχε τυπογραφικό λάθος (μια φορά την πατάμε) – το προηγούμενο φύλλο 536 ήταν της Πέμπτης 20/7/1872 και το επόμενο 538 ήταν της Τρίτης 25/7/1872. Οπότε τα πράγματα ήταν εντάξει σε αυτό το σημείο.
Δεύτερο θέμα πώς μπορεί μια εφημερίδα (η Νομαρχιακή) να διατείνεται ότι τα εγκαίνια έγιναν Σάββατο 24 τρέχοντος μηνός και η άλλη (η Βυζαντίς) να εκδίδεται Δευτέρα 24/7/1872. Η εξήγηση που βρίσκω είναι ότι η Νομαρχιακή Εφημερίδα Θεσσαλονίκης είχε εκδοθεί αρκετές ημέρες πριν τις 24/7/1872, μάλλον μάλιστα τον Ιούνιο, δηλαδή ο τρέχων μην ήταν ο Ιούνιος. Άρα τα εγκαίνια έγιναν 24/6/1872.
Τρίτο θέμα, ποιο ημερολόγιο χρησιμοποιούσαν οι μεν και οι δε στις εφημερίδες τους; Δεν είμαι σίγουρος πιο ημερολόγιο χρησιμοποιούσε η Βυζαντίς αλλά η Νομαρχιακή μάλλον το παλιό. Η ημερομηνία 24/6/1872 με το παλιό είναι 12 ημέρες αργότερα με το νέο, δηλαδή 6/7/1872 και η οποία είναι Σάββατο – μια ημερομηνία που ταυτίζεται με αυτήν που είχα υπολογίσει στην προηγούμενη ανάρτηση!
Τέταρτο θέμα, το γεγονός ότι ο Β. Γούναρης, χρησιμοποιώντας ως πηγή την είδηση της Βυζαντίς της 24/7/1872, αναφέρει την ημερομηνία των εγκαινίων ως 22/7/1872. Δεν μπορώ να εντοπίσω κάποιο στοιχείο σε αυτές τις δημοσιεύσεις που να ταιριάζει με αυτήν την εκδοχή. Ο Γούναρης βέβαια αναφέρει και άλλες δύο πηγές σε αυτήν την παράγραφο του βιβλίου, στις οποίες δεν έχω πρόσβαση.
Με βάση τα παραπάνω και την προηγούμενη ανάρτηση νομίζω ότι είναι το πιο πιθανό το επίσημο εγκαίνιο της πρώτης γραμμής της Θεσσαλονίκης να έγινε στις 6/7/1872.
Δύο ειδήσεις από την άλλη σειρά της Βυζαντίς.
Η πρώτη δημοσιευμένη 21/6/1872 αναφέρει ότι με τηλεγράφημα της 17/29 Ιουνίου 1872 βεβαιώνεται ότι επιτροπή μηχανικών έλεγξε την γραμμή και την βρήκε κατάλληλη για να λειτουργήσει. Επομένως, 29 Ιουνίου κρίνεται κατάλληλη για να λειτουργήσει και μια βδομάδα αργότερα γίνονται τα επίσημα εγκαίνια. Υπάρχει περίπτωση να λειτουργεί η γραμμή ανεπίσημα την εβδομάδα αυτή;