Φωτογραφικές μαρτυρίες από μια ‘τρύπα στον χάρτη’ στη γειτονιά του Αντώνη Σουρούνη. Στο «Μονοπάτι στη Θάλασσα», αναφέρει την Καλλιόπης και την Αιόλου ως «παραπόταμους της Μουσών», ενώ για την Ιωλκού γράφει: Από την άλλη μεριά όμως, κι ακριβώς δίπλα κολλητά στον τοίχο μας, υπήρχε κάτι σαν ρυάκι, ένα στενό, κατηφορικό αδιέξοδο με μια ντουζίνα χαμόσπιτα, που δεν έβγαζε πουθενά, το Στενό». Το όνομά του το έμαθε αργότερα. Το κομμάτι της Μουσών από την Καλλιόπης ως την Ιωλκού είναι ίσως το πιο πολυφωτογραφημένο της. Ωστόσο, από τα 3-4 τετράγωνα ανάμεσα σ’ αυτήν και τη Μωρεάς, οι φωτογραφίες είναι ελάχιστες και μόνον από τα 70ς-80ς. Για τον ένα «μικρό παραπόταμο», την οδό Καλλιόπη, ο Σουρούνης γράφει ότι δεν τους ενδιέφερε «γιατί δεν υπήρχαν παιδιά εκεί». Αντίστοιχα, την προσπέρασαν και όλοι οι φωτογράφοι που έπαιρναν την ανηφορίτσα της Μουσών προς τον Ταξιάρχη χωρίς να μπαίνουν στον δρόμο (αδιέξοδο τότε σ’ εκείνο το σημείο) και ούτε καν να στρέφουν τον φακό τους προς τα δεξιά.
Μάρα Νικοπούλου
Facebook:
https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid0jqxmEdwJDaGbFZrWxtMNQBxQMKEMjdaCRGep6dJTDiuay3fKjMka45stnUjbsnael
Η μόνη κανονική φωτό μέσα από το δυτικό κομμάτι της είναι αυτή όπου ο Πλάτων Κλεανθίδης αποτυπώνει ένα μεσοπολεμικό σπίτι στη γωνία της Καλλιόπης με το μονοπάτι που σε κάποια φάση απέκτησε όνομα: Ιωσήπου. Άγνωστο πώς επιλέχθηκε το όνομα του Ιουδαίου ιστορικού γι’ αυτό το στενάκι ‘δουλείας’ που μετρά λιγότερα από 20 μέτρα και υπήρχε μόνο για να έχουν πρόσβαση οι τρεις ιδιοκτησίες στις οποίες οδηγούσε.
Ο μισός όροφος του σπιτιού που απαθανάτισε -παρατημένο ήδη- ο κ. Κλεανθίδης το 1982 κατέρρευσε μετά από κάποιες βροχές τον χειμώνα του 2005. Για 5,5 χρόνια, το υπόλοιπο σπίτι και το μπαλκονάκι έμεινε έτσι, και τον Δεκέμβριο του 2010 γκρεμίστηκε εντελώς για να μπορέσουν να χτιστούν (ενιαία πια) το διπλανό του και το πίσω του. Τώρα το οικόπεδο είναι κενό, μ’ αυτόν τον κλασικό συνδυασμό πράσινου, σκουπιδότοπου και πάρκινγκ που έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε στην Άνω Πόλη…
Οι άλλες -θολές- εικόνες της Καλλιόπης προέρχονται από το αρχείο της ΕΡΤ [https://archive.ert.gr/91305/] και την εκπομπή Αναζητώντας τη χαμένη εικόνα, Μορφές του ρεμπέτικου, ΕΤ 2, 1995.
Τα αποσπάσματα φυσικά είναι παλιότερα, σίγουρα πριν το 1988. 0 ρεμπέτης Xρήστος Μίγκος, κάτοικος στην μία από τις τρεις άθλιες πολυκατοικίες που είχαν προλάβει να χτιστούν πριν κηρυχτεί διατηρητέα η Άνω Πόλη, περπατάει στην Καλλιόπης. Στο βάθος φαίνεται το ‘κανονικό’ τέλος της, όπως αποτυπώνεται στους παλιούς χάρτες που θα δούμε παρακάτω. Εκεί θα δούμε και την συνέχεια του δρόμου που παρότι, δεν είναι καν στην ίδια ευθεία, ονομάστηκε επίσης Καλλιόπης και κατά κάποιο τρόπο ενώθηκε μόλις τα τελευταία 15 χρόνια.
Στη θέση του τότε «7» (νυν 5) άλλο ένα κενό οικόπεδο -επίσημη θέση για τους σκουπιδοντενεκέδες του δρόμου. Το διπλανό χτίστηκε γύρω στο 1989-90. Το βελάκι τέρμα δεξιά δείχνει το σπίτι της φωτογραφίας του κ. Κλεανθίδη.
Αν και στο βίντεο το δείχνει μετά, οι κυρίες πρέπει να στέκονται στην πόρτα του σπιτιού που βρισκόταν ακριβώς δίπλα σ’ αυτό της αρχικής.
Αριστερά ο χάρτης της περιοχής τα οθωμανικά χρόνια (και για αρκετά χρόνια μετά). Δεξιά το ρυμοτομικό του 1931, με λεπτομερή καταγραφή των κτιρίων αλλά και των αλλαγών που προβλέπονταν. Το κόκκινο κυκλάκι σημειώνει το μπαλκονάκι της αρχικής φωτό. Με κίτρινο η Ιωλκού -το «Στενό», κατά Σουρούνη.
Το 1975, η εικόνα των δρόμων δεν διαφέρει σχεδόν καθόλου απ’ αυτή του 1931 -την υπαρκτή, όχι την ‘σχεδιαζόμενη’. Ούτε και των κτιρίων, εδώ που τα λέμε. Οι πολυκατοικίες είναι ελάχιστες (3 με είσοδο από Καλλιόπης και μία ακόμα, με είσοδο επί της Αιόλου, που βγάζει πίσω όψη απέναντι από το σπίτι με το μπαλκονάκι. Με μπλε σημειώνεται η Καλλιόπης προς Μουσών και η πλευρά της προς Μωρεάς. Χωρίς καμία επικοιωνία μεταξύ τους, ούτε μέσα από κάποιο μονοπάτι.
Ακόμα και το 2008 (από τότε είναι η εικόνα από το bing maps -το οποίο ευγνωμονώ για την χρονοκαθυστέρηση), υπάρχουν ακόμα πολλά παλιά σπίτια. Γλίτωσαν από την πρώτη επέλαση των νεοπαραδοσιακών που ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του ’80, όχι όμως και από αυτήν της δεκαετίας του 2010. Όλα τα σημειωμένα με κόκκινη βούλα δεν υπάρχουν πια, και η Καλλιόπης έχει ενωθεί με το ανατολικό άκρο της που σημειώνεται με διακεκομμένες μπλε. Με μπλε σημειώνεται επίσης το σπίτι της αρχικής φωτό, ενώ το κόκκινο τετραγωνάκι κάτω δεξιά, στη γωνία Αιόλου με Μωρεάς, είναι η κρήνη από την οποία ακόμα αναζητάμε παλιά φωτογραφία της.