Το κτίριο είναι γνωστό. Η μοναδική φωτογραφία του κυκλοφορούσε σε διάφορες εκδοχές, μαυρόασπρη και επιχρωματισμένη, με την ίδια πάντα λεζάντα σε διάφορες γλώσσες. Η κυριολεκτική μετάφρασή της: Μια πλατεία στις παλιές γειτονιές. Δεν ξέρω αν αναφέρθηκε σε κάποιο βιβλίο ή πώς, πάντως αυτή η πλατεία κάποτε βαφτίστηκε Πλατεία Ραβινείας, συμπαρασύροντας και το κτίριο που αναφερόταν στις ομάδες ως «Ραβινεία».
Σήμερα μετακομίζουμε τη φωτογραφία και ξαναβαφτίζουμε-την εικονιζόμενη πλατεία: Πλατεία Εμπορίου.
Μάρα Νικοπούλου
Facebook:
https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid0TDsQdok5KEPauFfRpF659NXvcnACTBhUvFB3xwmati3omSUjWvVeVmjmANMccqdEl
Ο φωτογράφος βλέπει το παλιό οικοδομικό τετράγωνο 171 -μάλλον πιο κοντά σε τρίγωνο ήταν το σχήμα του. Στο κέντρο κάποιο ανώνυμο ως τώρα διώροφο εμπορικό χάνι με χαρακτηριστικό μακρόστενο φεγγίτη στη μέση και μια μικρή «επέκταση» προς τα δεξιά του, όπου και η οδός Μεγ. Αλεξάνδρου. Αριστερά του, η Κατούνη και το οικοδομικό τετράγωνο 388, που δεν άλλαξε και εκτείνεται μεταξύ Φράγκων, Ουγκώ, Εδέσσης και Κατούνη, φιλοξενώντας ακόμα μερικά από τα ωραιότερα και παλιότερα κτίρια της πόλης.
Δυστυχώς, οι ταμπέλες δεν είναι αναγνώσιμες προς το παρόν για να διερευνήσουμε, μέσω αποδελτίωσης, αν το κτίριο είχε όνομα.
Στην αεροφωτογραφία (από το Α. Γερόλυμπου-Καραδήμου, το Χρονικό της μεγάλης πυρκαγιάς), σημειώνεται το οικοδομικό τετράγωνο, οι γύρω δρόμοι και μερικά κτιρια για προσανατολισμό. Η πράσινη βούλα είναι το επίμαχο κτίριο, το κόκκινο βέλος δείχνει τη θέση του φωτογράφου και το μπλε ένα ψηλό κτίριο με εγκιβωτισμένη στέγη στο δυτικό πεζοδρόμιο της Μεγ. Αλεξάνδρου.
Σε αεροφωτογραφία από άλλη γωνία, σημειώνεται η ‘επέκταση’ που κάνει το κτίριο προς τα δεξιά και τα μαγαζιά στην Μ. Αλεξάνδρου, το μακρόστενο κτίριο της Κατούνη και ξανά το ψηλό με την εγκιβωτισμένη στέγη.
Κι από ακόμη μια πλευρά, σε μια λήψη θολή απ’ τους καπνούς της φωτιάς. Το oικοδομικό τετράγωνο 171 δεν κάηκε -ή μάλλον, όχι εντελώς. Η σημερινή Πλατεία Εμπορίου ήταν στα όρια της πυρίκαυστου. Ωστόσο, το τετράγωνο αυτό ήταν από τα πρώτα που εξαφανίστηκαν, παρότι δεν εφαρμόστηκε το αρχικό σχέδιο Εμπράρ που επηρέαζε και τα εκτός πυρικαύστου τετράγωνα δυτικά και νότιά του -αυτά που σήμερα έχουν μισο-διασωθεί και τα γνωρίζουμε ως Λαδάδικα (άνω και κάτω).
Το σχέδιο που εφαρμόστηκε στο σημείο είναι αυτό του Ρυμοτομικού 1921. Και στους δύο χάρτες δεξιά, σημειώνεται με πράσινο ολόκληρο το παλιό 171.
Το σημείο ήταν όριο και στην οθωμανική πόλη καθώς, σύμφωνα με τον Β. Δημητριάδη εκεί συναντούνταν 4 συνοικίες (Μalta Cedid, Αγορά, Τοp Hane και Istira) [βλ. σχημα δεξιά]. Και, το κυριότερο: στη σημερινή πλατεία Εμπορίου υψωνόταν η παλιά Πύλη του Γιαλού (Yali Kapi). Βλέποντάς την απεικόνισή της στον πολυσυζητημένο πίνακα του Salacca, δεν μπορούμε να μην σκεφτούμε ότι το επίμαχο κτίριο της αρχικής φωτογραφίας, χτίστηκε έτσι που να παραπέμπει κάπως στην Πύλη του Γιαλού, την λευκή πύλη στο κέντρο του αποσπάσματος του πίνακα που βάζουμε εδώ.
Δυστυχώς, δεν έχουμε λεπτομέρειες για τα οικόπεδα και τους ιδιοκτήτες του παλιού οικ. τετρ. 171 για να δούμε σε ποιον ανήκε και πότε τελικά γκρεμίστηκε το κτίριο της αρχικής. Αντλώντας, όμως, στοιχεία από την εργασία της Αναστασίας Βαλαβανίδου [Η ανοικοδόμηση ενός οικοδομικού τετραγώνου στο Φραγκομαχαλά της Θεσσαλονικης μέσα από τα αρχεία της πυρικαύστου, Αρχειακά Ανάλεκτα, τόμος 2] βλέπουμε ότι στη θέση του παλιού 171 αντιστοιχούν -περίπου- τα οικόπεδα 1, 2,10, 11 και 12 του νέου οικοδομικού τετραγώνου 135. Πάλι κατά προσέγγιση, τα πρασινίζουμε στο σχήμα και βλέπουμε ότι τρία από τα μεσοπολεμικά κτίρια διατηρούνται ακόμα. Στον φάκελο του «1» υπάρχει και το παλιότερο χρονολογικά συμβόλαιο όλου του νέου οικοδομικού τετραγώνου 135, ήδη από τις 6/2/1924. Στον ίδιο φάκελο, και σε αρκετούς ακόμα, υπάρχουν και αιτήσεις «έξωσης» όσων χρησιμοποιούσαν ακόμα τα παλιά κτίρια ή παραπήγματα προκειμένου να κατεδαφιστούν και να προχωρήσει η κατασκευή των νέων κτιρίων. Για αυτό που μας ενδιαφέρει περισσότερο, δηλαδή το «10», δυστυχώς δεν υπάρχει κάτι σχετικό για να δούμε καλύτερα ημερομηνίες. Ωστόσο, και στο σχήμα και στη φωτογραφία (πάλι από την ίδια πηγή), διακρίνεται καθαρά ότι το νέο κτίριο διατήρησε την «λοξάδα» του παλιού όσον αφορά την σχέση του με το δυτικό πεζοδρόμιο της Κατούνη. Κάτι που μπορούμε να δούμε και με μια βόλτα εκεί.
Βόλτα στην πλατεία Ραβινείας δεν μπορούμε να πάμε γιατί η πυρκαγιά και το νέο ρυμοτομικό την εξαφάνισαν ολοσχερώς. Με τη σημερινή μετακόμιση μπορεί να της στερήσαμε την μοναδική εικόνα της που (νομίζαμε ότι) είχαμε, αλλά ούτε αυτή θα μείνει παραπονεμένη. Μείνετε συντονισμένοι… 😊