Το μηχανουργείο Μινασσιάν (Atelier Minassian) σε λήψη του χειριστή Jean Guiffrey του γαλλικού στρατού της Ανατολής την περίοδο του Α΄Π.Π. στην Κουντουριώτου μεταξύ της παλαιάς οδού Ναυμαχίας Έλλης (χάρτης ρυμοτομίας 1919) σημερινή Αξιού και της παράλληλης Φωκαίας. Στον χάρτη του Βασίλη Δημητριάδη η οδός Ναυμαχίας Έλλης αναφέρεται με το σημερινό της όνομα ως Αξιού ενώ η Φωκαίας απουσιάζει από το οικοδομικό τετράγωνο χωρίς να καταγράφεται η χάραξή της. Οι φωτογραφίες της εποχής έχουν διαφορετική άποψη και όπως φαίνεται υπήρχε ένα πέρασμα, μία πάροδος που ένωνε τις παράλληλες οδούς Κουντουριώτου και Αβέρωφ. Φυσικά πρόκειται για την οδό Φωκαίας η οποία ταυτίζεται με τη σημερινή. Ο προβληματισμός εγείρεται από την απουσία της στους χάρτες.
Για την κατασκευή του κτηρίου και την ίδρυση του μηχανουργείου δεν υπάρχουν περισσότερες πληροφορίες. Το μηχανουργείο με το όνομα “Αρχιμήδης ” των αδελφών Πουτού που είχαμε γνωρίσει από τον Νίκανδρο Καστανίδη εδώ: https://archive.saloni.ca/260 ταυτίζεται με το εν λόγω κτήριο. Φαίνεται να μεταβιβάστηκε η επιχείρηση, άγνωστο πότε και ίσως να συνδέεται με τη δυτική επέκταση του κτηρίου προς την οδό Αξιού πριν τη πυρκαγιά του 1917. Στην εφημερίδα Μακεδονία την άνοιξη του 1916 ο Θωμάς Πουτού και Σια διαφημίζει το μηχανουργείο του στον αριθμό 48 και σε διαφήμιση το 1920 έχει ήδη εξαγοράσει το μηχανουργείο Μινασσιάν αφού πλέον εκτελεί τις εργασίες του στους αριθμούς 44 και 48. Άρα εύκολα μπορούμε να υποθέσουμε ότι εξαγοράστηκε στο διάστημα μεταξύ 1916 – 1920. Το 1922 φαίνεται να μην υπάρχει δραστηριότητα των αδελφών στο 48 παρά μόνο στο 44. Το μηχανουργείο εξακολουθεί να υφίσταται το 1925 στη νέα του έδρα δηλ. στον αριθμό 44, διαφημιζόμενο σε εμπορικό οδηγό της πόλης.
Στάθης Ασλανίδης
Facebook:
https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid0P4CJKY2dwt2CvBn1re7sZWdQuN6VEkT6y7QaY7C2cjNmegkwCTwDKX9CVwtU4zcJl
Πηγή: https://www.pop.culture.gouv.fr/
Κωδικός τεκμηρίου: APOR069904
Τίτλος: Salonique. Prisonniers bulgares gardés par des Serbes et défilant sur le quai
Λεωφόρος Ναυάρχου Κουντουριώτου 44. Μηχανουργείο Μινασσιάν
Το μηχανουργείο “Αρχιμήδης” των αδελφών Πουτού.
Η συσχέτιση.
Ο Βασίλης Δημητριάδης στο βιβλίο του «Τοπογραφία της Θεσσαλονίκης κατά την εποχή της τουρκοκρατίας» αναφέρει την οδό Φωκαίας με δύο διαφορετικές τουρκικές ονομασίες. Στον χάρτη ως Rüsumat Caddesi και στη σελ. 202 ως Rüsumat Araliǧi = (Διαμέσου Τελωνείου). Πιθανόν τις ταυτίζει λόγω του κοινού λήμματος Rüsumat (=Τελωνείο, τελωνειακή διοίκηση) ή εκ παραδρομής και την τοποθετεί στο σημείο που καταγράφεται στον χάρτη ρυμοτομίας του 1919, η οδός Θράκης. Η αποδελτίωση αποθαρρύνει την πρόταση του συγγραφέα γιατί κατά την εποχή της μετονομασίας από τα τουρκικά στα ελληνικά, στη μικρή οδό Φωκαίας έχουν την έδρα τους πολλές επιχειρήσεις και γραφεία με κύρια δραστηριότητα τη ναυτιλία σε αντιδιαστολή με τα οικοδομικά τετράγωνα της οδού Θράκης που βλέπουμε στις φωτογραφίες να φιλοξενούν διοικητικά κτίρια και αποθήκες του λιμένα. Ίσως, η απουσία της χάραξης στο ρυμοτομικό του 1919 συνέβαλε στην καθοριστική απόφαση του ερευνητή για την μετατόπισή της προς τα δυτικά. Σήμερα, οι φωτογραφίες που διαθέτουμε καθιστούν εύκολο τον εντοπισμό και την ταύτισή της, η οποία παρά την απουσία κτηματολογικών διαγραμμάτων δεν φαίνεται να έχει αλλάξει από τότε.
Στην αεροφωτογραφία μπορούμε να δούμε το πέρασμα της οδού Φωκαίας από την Αβέρωφ στη Ναυάρχου Κουντουριώτου. Με κεραμιδί σημειώνουμε το μηχανουργείο Μινασσιάν, έπειτα Πουτού.
Από την έρευνα στην Journal de Salonique της Μάρας Νικοπούλου βρέθηκαν τα εξής:
Από τις αναφορές της JdS, μαθαίνουμε ότι το Μηχανουργείο Μινασσιάν υπάρχει -και είναι αρκετά γνωστό- ήδη από το 1901: «Εφιστούμε την προσοχή των ιθυνόντων στους δυο πελώριους σκύλους που εμποδίζουν την δίοδο των πεζών στο ύψος του Μηχανουργείου Μινασσιάν Εφέντη. ‘Ενας από αυτούς χτες δάγκωσε έναν νεαρό».
Στις 6-10-1902, η JdS μάς ενημερώνει ότι ο κ. Μινασσιάν έφυγε για το εξωτερικό, και στις 13-11-1902 μαθαίνουμε περισσότερα: Ο κ. Μινασσιάν, διευθυντής του Μηχανουργείου Μινασσιάν, επέστρεψε στην Θεσσαλονίκη μετά από το ταξίδι του ενός μήνα σε Γαλλία και Αγγλία όπου προμηθεύτηκε νέα μηχανήματα και εργαλεία, και έφυγε χθες για το Μοναστήρι για επαγγελματικούς λόγους. Σε συνδυασμό με ένα δημοσίευμα που θα δούμε πιο κάτω, αλλά και το γεγονός ότι τα έργα στο λιμάνι έχουν γίνει πρόσφατα, είναι αρκετά ασφαλές να συμπεράνουμε ότι αυτό το ταξίδι για ‘αναβάθμιση και προμήθειες’ κλπ, ας πούμε, συνδυάζεται κάπως με την έναρξη λειτουργίας του κτιρίου που είδαμε στην αρχική φωτογραφία, εκείνου στην Κουντουριώτου, δηλαδή.
Το Μάιο του 1905 δημοσιεύεται ένα ενδιαφέρον ευχαριστήριο: Το Βουλγαρικό Γυμνάσιο ευχαριστεί δημόσια τους ιδιοκτήτες διαφόρων εργοστασίων και εργαστηρίων —Αφούς Αλλατίνη, Μοδιάνο-Φερνάντες & ΣΙΑ, τους Τόρες & ΣΙΑ, Μινασιάν και Εταιρεία Αεριόφωτος—που επέτρεψαν την επίσκεψη των μαθητών της 7ης τάξης. Οι μαθητές ενθουσιάστηκαν με τις επισκέψεις αυτές και έμαθαν πολλά για πράγματα που ως τώρα γνώριζαν μόνον θεωρητικά.
Και εδώ βλέπουμε ξανά το δημοσίευμα (το είχαμε δει και παλιότερα με άλλη αφορμή) που δείχνει ότι το μηχανουργείο Μινασσιάν ως τον Οκτώβριο του 1902 βρισκόταν στην παλιά του θέση στην Λ. Νίκης, και πιθανόν ήδη σχεδίαζε την μεταφορά του. Η JdS μας ενημερώνει ότι ο Κωνσταντινουπολίτης πολιτικός μηχανικός Δημητριάδης έχει έρθει για να χωρίσει σε οικόπεδα την έκταση 10 στρεμμάτων που ανήκει στους κληρονόμους του μακαρίτη Τζεβάντ Πασά και εκτείνεται από το ξενοδοχείο Ιμπεριάλ μέχρι το χυτήριο Μινασσιάν -εκεί, δηλαδή, που τότε ήταν η Ψαραγορά και μετά χτίστηκε το Σπλεντίτ. Η περιγραφή συγκεκριμένη.
Η επιβεβαίωση της παλιάς του θέσης έρχεται 8 χρόνια αργότερα, όταν ανακοινώνεται ότι ο Οίκος Πατέ αποφάσισε να ανοίξει στην Θεσσαλονίκη κινηματογράφο που θα προβάλει αποκλειστικά τα δικά του φιλμ. «Η αίθουσα θα κατασκευαστει ειδικά γι’ αυτόν τον σκοπό και θα βρίσκεται στην προκυμαία, στη θέση των παλαιών εγκαταστάσεως Μινασσιάν».
Δεξιά, μια δημοσίευση του 1909 που μπορεί να μην έχει σχέση με τους Μινασσιάν που εξετάζουμε. Μπορεί όμως και να έχει: Ο κ. Μινασσιάν είναι απασχολημένος στο παλιό θέατρο Tζούπιτερ με περίπλοκές εργασίες εγκατάστασης ενός συστήματος ομιλούντα κινηματογράφου. Δεν θα ήταν παράλογο να είναι κάποιος από το μηχανουργείο.
Η παλαιότερη αναφορά που έχει βρεθεί για τους αδερφούς Πουτού προς το παρόν είναι το 1916.
Το κτήριο του μηχανουργείου σε λεπτομέρεια κατοχικής φωτογραφίας από το αρχείο του Βαγγέλη Καβάλα.
Και άποψη του στενού τον Νοέμβριο του 1944. Κατω διακρίνονται βομβαρδισμένες αποθήκες.
Πάλι από το αρχείο Βαγγέλη Καβάλα
Σήμερα εδώ θα βλέπαμε το μηχανουργείο.