Πώς το τραμ της Θεσσαλονίκης έγινε … τραμάκι
Όταν άρχισε η κατασκευή του τραμ στην Θεσσαλονίκη το 1892, η σύμβαση προέβλεπε να κατασκευαστεί με πλάτος 1,5 μέτρο. Ωστόσο, η Βελγική εταιρεία που το κατασκεύασε άρχισε να το κατασκευάζει πολύ πιο στενό, με πλάτος λιγότερο από 1 μέτρο. Κάποια στιγμή, ενώ προχωρούσαν τα έργα, οι ιθύνοντες της εποχής κατάλαβαν ότι κάτι δεν πήγαινε καλά και διέταξαν να σταματήσει η κατασκευή. Αυτό το μαθαίνουμε από την δημοσίευση στο Φάρο της 30ης Σεπτεμβρίου 1892: «Λόγος της αναστολής των εργασιών τούτων είναι ότι καταμετρήσεων γενομένων επί του κατασκευασθέντος της γραμμής τμήματος, ευρέθη ότι η μεταξύ των εσωτερικών παρειών των δύο γραμμών των ράβδων απόστασις ην 0,927, ενώ εν τη συγγραφή των υποχρεώσεων καθωρίζετο η απόστασις αύτη εις 1,50.» [3ηφωτογραφία].
Τι έκανε η εταιρεία; Ξήλωσε τις γραμμές για να τις βάλει στην σωστή μεταξύ τους απόσταση; Όχι βέβαια, αυτό έλειπε: «Ήδη η εταιρία προσπαθεί να επιτραπή αυτή παρά της αυτοκρατορικής κυβερνήσεως η εξακολούθησις της γραμμής κατά το εύρος τούτο, καθ΄ ότι, ως φαίνεται, παρήγγειλεν ήδη εν Ευρώπη τας τροχιάμαξας αυτής αναλόγως της διαστάσεως της οδού.» Και αυτό έγινε. Πρόσφατα, Βέλγος συγγραφέας έργου για τις βέλγικες εταιρείες τραμ στην Ανατολή, αναφέρει: «La question sera résolue au prix de longues procédures ponctuées de ‘sacrifices’» [Το θέμα θα λυθεί με κόστος μακρόσυρτες διαδικασίες που περιλάμβαναν «θυσίες», όπου με θυσίες εννοεί δωροδοκίες].
Έτσι το τραμ κατασκευάστηκε με μετρικό πλάτος αντί για το στάνταρντ των 1,5 μέτρων, λιγότερο άνετο, με μικρότερη χωρητικότητα και επομένως μικρότερη δυνατότητα να εξυπηρετήσει την πόλη. Το θέμα βέβαια ήταν ότι αυτός ο περιορισμός μεταφέρθηκε και στο ηλεκτρικό τραμ, στις δύο πρώτες φωτογραφίες φαίνονται συρμοί όπου βαγόνι του ηλεκτρικού τραμ χρησιμοποιεί βαγόνι του ιππήλατου τραμ ως ρυμολκούμενο . Αυτό μπορούσε να γίνει γιατί το εύρος των γραμμών παρέμεινε το ίδιο, δηλαδή μικρό. Και αν πάτε να μετρήσετε το εύρος των γραμμών που αποκαλύφθηκαν στην Αγ. Μηνά θα το βρείτε περίπου 1 μέτρο [4η φωτογραφία].
Θόδωρος Νάτσινας