Ο πρώτος καθηγητής Αστρονομίας στο ΑΠΘ, Ιωάννης Ν. Ξανθάκης
Ο πρώτος καθηγητής Αστρονομίας στο Παν. Θεσσαλονίκης, Ιωάννης Ν. Ξανθάκης (1904-1994)
Νίκανδρος Καστανίδης
Ο Ιωάννης Ν. Ξανθάκης, το 1939
Γεννήθηκε στο Γύθειο του νομού Λακωνίας. Σπούδασε Μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας την περίοδο 1921-1925 κι αμέσως μετά την αποφοίτησή του εκπόνησε διδακτορική διατριβή με επιβλέποντα τον καθηγητής της Μαθηματικής Ανάλυσης, Γεώργιος Ρεμούνδο (1878-1928). Λόγω, όμως, του θανάτου του Ρεμούνδου, καθυστέρησε η έγκριση και απονομή του διδακτορικού διπλώματός του, που, τελικά, έγινε το 1930, με εισήγηση του καθηγητή Παναγιώτη Ζερβό (1878-1952). Παράλληλα με την εκπόνηση της διατριβής του δραστηριοποιήθηκε, για τις οικονομικές του ανάγκες, στον φροντιστηριακό χώρο, ιδρύοντας μαζί με τον μαθηματικό Κ. Αραχωβίτη το Μαθηματικό Φροντιστήριο. Η ενασχόληση του αυτή ήταν την περίοδο 1925-1930. Το 1929, ο Δημήτριος Αιγινήτης (1862-1934), καθηγητής της Αστρονόμος στο Παν. της Αθήνας, εκτιμώντας τις ικανότητες και την προσωπικότητά του τον διόρισε, αρχικά ως βοηθό και στη συνέχεια ως επιμελητή στο Εργαστήριο Αστρονομίας και Μετεωρολογίας του Παν. Αθηνών. Το 1930 πήρε μια υποτροφία του Ελληνικού Κράτους για περαιτέρω σπουδές, την οποία αξιοποίησε εμβαθύνοντας στους τομείς της Μηχανικής και της Αστρονομίας, στη Γαλλία, ενώ ταυτόχρονα απέκτησε πρακτική εμπειρία στο Αστεροσκοπείο του Στρασβούργου. Όταν επέστρεψε στην Ελλάδα διορίστηκε, αρχικά, στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση και στη συνέχεια δίδαξε Ανώτερα Μαθηματικά στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, τη διετία 1938-1940. Το 1940 εκλέχθηκε τακτικός καθηγητής Αστρονομίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Ως νέος καθηγητής ίδρυσε το Εργαστήριο Αστρονομίας το 1943 και το εξόπλισε, αργότερα με το πρώτο του τηλεσκόπιο. Τη δύσκολη και επικίνδυνη περίοδο της Ναζιστικής Κατοχής έπαιξε ουσιαστικό ρόλο στη στήριξη του Φυσικού και του Μαθηματικού Τμήματος,. Τότε δίδαξε, εκτός της Αστρονομίας, τα Γενικά Μαθηματικά στους πρωτοετείς φοιτητές και το Λογισμό Πιθανοτήτων και Θεωρία Σφαλμάτων στους τεταρτοετείς φοιτητές. Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτός, πρώτος, εισήγαγε το μάθημα των Πιθανοτήτων σε συνδυασμό με τη Θεωρία Σφαλμάτων, ως ανεξάρτητο μάθημα των Εφαρμοσμένων Μαθηματικών, στο Παν. Θεσσαλονίκης. Καθιέρωσε το μάθημα αυτό στις Μαθηματικές Σπουδές και, μάλιστα, το 1950 εξέδωσε βιβλίο για το αντίστοιχο μάθημα. Επίσης κατά τη διάρκεια της Κατοχής επιτέλεσε σημαντικό κοινωνικό και εθνικό έργο ως επικεφαλής των επιτροπών περίθαλψης και τόνωσης του εθνικού φρονήματος των φοιτητών. Μετά την απελευθέρωση, συνέβαλε και στην οργάνωση του Νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ και του Δημόσιου Μαιευτηρίου Θεσσαλονίκης, ως Πρόεδρος των αντίστοιχων Διοικητικών Συμβουλίων.
Το 1955 εκλέχθηκε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και παραιτήθηκε από τη θέση του στο Παν. Θεσσαλονίκης. Συνέχισε την επιστημονική του δραστηριότητα με τη νέα ακαδημαϊκή ιδιότητά του. Το 1963 και το 1964 διετέλεσε υπουργός Γεωργίας σε υπηρεσιακές κυβερνήσεις. Και την περίοδο 1965-1968 ήταν πρόεδρος της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας, όπου ανάπτυξε τις συλλογικές δραστηριότητες για την καλλιέργεια των Μαθηματικών, με σημαντικότερη τη διοργάνωση του Βαλκανικού Συνεδρίου των Μαθηματικών στη Θεσσαλονίκη. Στην επιστημονική κληρονομιά που άφησε συγκαταλέγονται, εκτός του βιβλίου του για το Λογισμό των Πιθανοτήτων με τη Θεωρία Σφαλμάτων, ένα εγχειρίδιο Γενικών Μαθηματικών (1949), το τετράτομο διδακτικό του έργο για την Αστρονομία (1951-1955) και επιμελήθηκε το βιβλίο για το Σύμπαν και τη Σύγχρονη Αστροναυτική (1957). Αλλά και η ερευνητική του παρακαταθήκη είναι αρκετά πλούσια, περιλαμβάνει πάνω από 78 δημοσιεύσεις.
Η προμετωπίδα της διατριβής του Ι.Ν. Ξανθάκη
Εφ “Ελεύθερο Βήμα”, 15-7-1929
[Από το βιβλίο “Τα Φροντιστήρια στην Ελλάδα” τόμ. Α', (Αθήνα, 2007) του Λ. Τσίλογλου, σελ. 144]
1957
Η πρώτη διοικούσα επιτροπή του ΑΧΕΠΑ, το 1951, με πρόεδρο (στη μέση) τον Ιωάννη Ν. Ξανθάκη
Harry Varvoglis: Αριστερά του Ξανθάκη (όιπως βλέπουμε) ο καθηγητής μαιευτικής Γεώργιος Τσουτσουλόπουλος.
Ο Ιωάννης Ν. Ξανθάκης ως ακαδημαϊκός