Saloni.ca Archive

Συνοικία Βαρώνου Χιρς, πάνω από την πλατεία του παλιού σιδηροδρομικού σταθμού. Το όνομα δόθηκε προς τιμήν του ζεύγους Χιρς που προσέφερε χρήματα για την κατασκευή υποδομών του συνοικισμού. Χτίστηκε μετά την πυρκαγιά του 1890 και το 1930 αποτελούνταν από 250 όμορφα σπιτάκια (casicitas) με αυλές, γύρω από την σημερινή οδό Σταύρου Βουτυρά. Διέθετε σχολείο, πολυιατρείο και το εβραικό ψυχιατρείο στην γωνία των οδών Γιαννιτσών και Βουτυρά.

Από τις 15 Μαρτίου έως τις 2 Αυγούστου 1943, πέρασαν από δω 46.091 Σαλονικιοί Εβραίοι γιά την σιδηροδρομική διαδρομή προς τα στρατόπεδα του ολοκαυτώματος και του θανάτου. Βαγόνια για οκτώ άλογα όπου στοιβάζονταν 80 άνθρωποι. 19 σιδηροδρομικές αποστολές στα κρεματόρια, του Άουσβιτς-Μπιρκενάου και του Μπέργκεν-Μπέλσεν. Σε αυτούς τους 6 μήνες του 43 στο γκέτο του Χιρς γράφτηκε η τελευταία σελίδα ενός αδιανόητου δράματος.

Το μεγάλο πλιάτσικο άρχισε πρώτα από τους Γερμανούς και τους δοσίλογους. Οι 46.000 + Σαλονικιοί Εβραίοι πέρασαν όλοι κάποιες νύχτες στο γκέτο του συνοικισμού. Όπως ήταν φυσιολογικό κουβαλούσαν μαζί τους μετρητά, κοσμήματα και ότι άλλο πολύτιμο. Τα μετρητά τους τα άλλαξαν με πλαστά πολωνικά ζλότι. Λίγο πριν φύγουν τους αναποδογύριζαν για να τους αποστερήσουν τα πάντα. Μετά τον τελευταίο συρμό τον Αύγουστο του 1943 μπήκαν μέσα στα μικρο-μεσοαστικά σπίτια και αφαίρεσαν ό,τι είχε αξία. Έπιπλα, πιάνα, φωτιστικά, ραπτομηχανές, ηλεκτρικά είδη, πίνακες, μπιμπελό, προσωπικά είδη, τα περισσότερα έφυγαν με άλλα τραίνα για τα σπίτια τους στην Γερμανία.

Αμέσως μετά η περιοχή του μαρτυρίου με τα όμορφα σπιτάκια καταστράφηκε ολοκληρωτικά στην προσπάθεια γιά την εξάφανιση της όποιας μνήμης. Άμεσα ενδιαφερόμενοι της καταστροφής (και εδώ όπως και στο εβραικό νεκροταφείο) ήταν Έλληνες “μεσεγγυούχοι”, που αξιοποίησαν την “βοήθεια” των ναζί. Προσκύνημα γινόταν κάθε μέρα στους γερμανούς υπεύθυνους της μοιρασιάς από μετέπειτα ευηπόληπτους πολίτες. Ο συνοικισμός κανιβαλίστηκε από ντόπιους έτοιμους να αρπάξουν την “ευκαιρία” είτε ατομικά, είτε με “οικιστικούς συνεταιρισμούς” με ονόματα Αγίων, επίσης από την Κτηνιατρική σχολή του ΑΠΘ. Η μεταπολεμική “εθνικοφροσύνη” τους άφησε όλους καθαρούς. 27η Ιανουαρίου είναι επίσημα η Διεθνής Μέρα Μνήμης των Εβραίων του Ολοκαυτώματος. Κατά τα άλλα η ιστορία της περιοχής του Χιρς παραμένει εσκεμμένα ακόμα μια terra incognita γιά την πλειοψηφία των σημερινών κατοίκων της πόλης.

Από τον Δαυίδ Μπράβο.

Σταύρου Βουτυρά. Η κεντρική οδός του συνοικισμού Βαρώνου Χιρς. Πάνω από τον Π. Σιδηροδρομικό Σταθμό. Από την συλλογή Μήτου. Γωνία Σταθμού με Βουτυρά. Η Βουτυρά αποκλεισμένη από την υπόλοιπη πόλη με σανίδες. Η επιγραφή προειδοποιεί. Εδώ μέσα μόνον Εβραίοι. Από τα αρχεία της Διεθνούς Επιτροπής του Ερυθρού Σταυρού Απέναντι από τον παλιό Σ. Σταθμό. Απέναντι από τον παλιό Σ. Σταθμό στην πλατεία που σχηματιζόταν. Δεξιά στην γωνία η Βουτυρά. 1939 αριστερά, η συνοικία ανέπαφη. 1945 δεξιά, δεν αφέθηκε τίποτα όρθιο, παρά μόνο η συναγωγή και το ψυχιατρείο. Αργότερα γκρεμίστηκαν κι αυτά. Τετραγωνισμένος ο παλιός σιδηροδρομικος σταθμός Ο συνοικισμός το 1916. Πολύ πιθανόν να είναι φωτογραφία του μεγάλου πλιάτσικου, τον Δεκέμβριο του 1943. Τα κάρα περιέχουν υλικά από τον βανδαλισμό και το γκρέμισμα της συνοικίας Χιρς. Οι φτωχοπρόδρομοι με τα τσουβάλια μάζευαν ότι μπορούσε να είναι χρήσιμο από τα εναπομείναντα ερείπια. Δοσιλογική φυλλάδα “Νέα Ευρώπη”. Σταθερή διαφήμιση του 1944. Η τελευταία εικόνα που κουβαλούσαν μαζί τους οι συμπολίτες μας από την γενέθλια πόλη τους.