Και κάτι «παραπολιτικό», που σχετίζεται με το Κουλέ-Καφέ...
Στις αρχές Αυγούστου 1910, στα πλαίσια περιοδείας του, ο Υπουργός Εσωτερικών Ταλαάτ Μπέης, πέρασε μερικές μέρες (ή, μάλλον, κυρίως βράδια) στη Θεσσαλονίκη, έχοντάς την ως βάση για τις επισκέψεις του στην Πρίστινα, το Μοναστήρι κ.ά. Η Journal de Salonique παρακολουθούσε τα ταξίδια του, έγραφε εγκωμιαστικά σχόλια «για τον νεαρό υπουργό με τους πολλούς πιστούς φίλους στη Θεσσαλονίκη που θα έδιναν και τη ζωή τους για να τον καλύψουν», και καλούσε επίσης τους Θεσσαλονικείς να υποβάλουν τα σέβη τους.
Από την Μάρα Νικοπούλου
«Ο εξοχότατος Ταλαάτ Μπέης επιστρέφει σήμερα στις 5 απόγευμα από την περιοδεία του στο Μοναστήρι, και θα πάει στο Κονάκι, όπου θα δεχθεί τις Αρχές, τους προύχοντες και όλον τον κόσμο.
Ο Ταλαάτ Μπέης αναχωρεί αύριο για την Κωνσταντινούπολη, όπου πρέπει να είναι Τρίτη, της αναχώρησης του Μεγάλου Βεζίρι Χακί Πασά για το Μαρίενμπαντ.
Είμαστε πεπεισμένοι ότι οι Θεσσαλονικείς θα συρρεύσουν μαζικά στο Δικαστικό Μέγαρο, για να υποβάλουν τα σέβη τους στον νεαρό υπουργό που υπηρετεί άξια την πατρίδα με την ακούραστη δράση του και την εμπειρία του», γράφει με έντονα γράμματα στις 7 Αυγούστου 1910.
Στις 9 Αυγούστου επανέρχεται με ενημέρωση και περιγραφή της επίσκεψης του Ταλαάτ στο Κουλέ-Καφέ για να πιεί ένα καφεδάκι με τους φίλους του. Δυστυχώς, το σχετικό άρθρο δεν έχει βγει καλά στην ψηφιοποίηση. Στις 11 του μήνα, όμως, μια ανακοίνωση με τον τίτλο «Μια ιστορική καρέκλα» μας ενημερώνει ότι:
«Ο ιδιοκτήτης του καφενείου Κουλέ-Καφέ που είχε την τιμή να δεχτεί την επίσκεψη του παλιού πελάτη του, του υπουργού εσωτερικών Ταλαάτ Μπέη, αποφάσισε να θέσει σε δημοπρασία για φιλανθρωπικούς σκοπούς, την καρέκλα στην οποία κάθισε και το σερβίτσιο του καφέ απ’ όπου ήπιε ο Ταλαάτ Μπέης. Στην πρώτη δημοπρασία που έλαβε χώρα χτες, πλειοδότης ήταν ο κ. Σαμουέλ Τιάνο που προσέφερε 6 τουρκικές λίρες. Ο κ. Mοΐζ Λεβί, διευθυντής της «Kirbatch» μόλις προσέφερε 8 λίρες Τουρκίας»
Στις 14 Αυγούστου, η εφημερίδα αναφέρει ξανά το θέμα: «Είπαμε ότι το κάθισμα στο οποίο κάθισε ο Ταλαάτ Μπέη στο καφενείο Κουλέ-Χαμάμ, ο δίσκος με τον οποίο τον σέρβιραν, το φλιτζάνι, το ποτήρι και το τασάκι, που μπήκαν σε δημοπρασία βρήκαν αγοραστή στο πρόσωπο του αξιότιμου κ. Σαμουέλ Τιάνο για 6 τουρκικές λίρες. Ο διευθυντής της Kirbatch, κ. Mοΐζ Λεβί, διπλασίασε το ποσό και προσέφερε 12 λίρες. Ο στρατηγός εν αποστρατεία Μπαχτιάρ πασάς, μόλις διπλασίασε την προσφορά του πολύ δημοφιλούς διευθυντή της Kirbatch και υπόσχεται το ποσό των 25 λιρών. Θα παρακολουθήσουμε μέχρι το τέλος αυτή την περίεργη δημοπρασία, τα έσοδα της οποίας προορίζονται για τον Στόλο».
Σημειώνουμε ότι εδώ έχουμε πλήρη περιγραφή των αντικειμένων που δημοπρατούνται κι ότι το καφενείο εδώ γράφεται Κουλέ-Χαμάμ.
Λίγα στοιχεία για τα πρόσωπα που αναφέρονται σ’ αυτήν την «περίεργη δημοπρασία» που δίνει όμως μια εικόνα για τις συμμαχίες, διαπλοκές κλπ της εποχής.
Ο Ταλαάτ Πασάς, πρωταγωνιστής στο κίνημα των Νεότουρκων, γεννήθηκε στην Αδριανούπολη και παράλληλα με την εργασία του ως τηλεγραφητής, δίδαξε τουρκικά στην εκεί σχολή της Αλλιάνς. Έζησε 10 χρόνια (1898-1908) στην Θεσσαλονίκη, όπου δούλευε στο Ταχυδρομείο, κι έφτασε ως τη θέση του διευθυντή. Μέλος της τριανδρίας που διοικούσε την οθωμανική αυτοκρατορία κατά τον Α’ ΠΠ, λέγεται ότι συνέλαβε το σχέδιο εξόντωσης των Αρμενίων ήδη από το 1910. Δική του πάντως ήταν η «διαταγή» εκτέλεσης του σχεδίου, το 1915.
Η οικογένεια Τιάνο ήταν επιφανής οικογένεια της πόλης, και μάλλον εδώ μιλάει για τον ιδιοκτήτη της «Ανωνύμου Οθωμανικής Εταιρείας Εμπορίας Υφασμάτων Σαμουήλ Α. Τιάνο».
Ο Mοΐζ Λεβί, γιος της ετεροθαλούς αδελφής του εκδότη της Journal de Salonique, ήταν εκδότης της εβραϊκής εβδομαδιαίας σατιρικής εφημερίδας Kirbatch [ «Μαστίγιο»], μέλος της Λέσχης των Φίλων και στιχουργός.
Ο απόστρατος στρατηγός Μπαχτιάρ Πασάς πρέπει να είναι ο στρατηγός που κατέπνιξε την εξέγερση στο Κρούσοβο το 1903.