Saloni.ca Archive

κατά την πρώτη εικοσαετία από την απελευθέρωσή της

Από τον Νίκανδρο Καστανίδη.

Το 1917 δημιουργήθηκε από τον Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Γεννάδιο και το Μητροπολίτη Λεοντοπόλεως Σωφρόνιο Ευστρατιάδη το περιοδικό “Γρηγόριος ο Παλαμάς”, ως όργανο της Μητρόπολης Θεσσαλονίκης. Το περιοδικό αυτό ξεκίνησε με τον απόηχο του εθνικού διχασμού, Βενιζέλου-Κωνσταντίνου, την αρχικά φιλοβενιζελική στάση, τις οργανωτικές και καθοδηγητικές προτεραιότητες του Γεννάδιου. Αν και επικεντρωνόταν στα εκκλησιαστικά και θρησκευτικά ζητήματα, δεν αδιαφορούσε για τα κοινωνικά, πολιτικά, εκπαιδευτικά και ιδεολογικά ζητήματα που σχετίζονταν με το ποιμενικό έργο της Μητρόπολης. Τα πρώτα χρόνια διευθυντής του ήταν ο πρώην Μητροπολίτης Λεοντοπόλεως Σωφρόνιος Ευστρατιάδης, διδάκτορας του Πανεπιστημίου της Βιέννης, φιλοβενιζελικός εκείνη την εποχή, στενός συνεργάτης και συμπατριώτης του Γεννάδιου. Από το 1919 μέχρι το 1925 τη θέση του διευθυντή είχε ο Νικόλαος Ι. Λούβαρις, θεολόγος, με μεταπτυχιακές σπουδές στη Λειψία, διδάκτορας της Θεολογίας από το 1921 και από το 1925 καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Αθήνας. Κατά πάσα πιθανότητα δεν ήταν πολιτικά συμβατός με τον Βενιζέλο και το κόμμα των Φιλελευθέρων.

Στο περιεχόμενό του περιοδικού περιλαμβάνονταν εκτός από την προβολή των δραστηριοτήτων της Μητρόπολης και του Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης, θεσμικά ζητήματα του Πατριαρχείου και της Εκκλησίας της Ελλάδος, ιστορικο-εκκλησιαστικά και ιστορικο-εθνικά θέματα, περί ναών κι αρχιερέων, αλλά και γενικότερες δημοσιεύσεις, όπως π.χ. “Μελέτη περί της ψυχής του Ανθρώπου”(1918) του Μητροπολίτη Κίτρους Παρθένιο, “Ιστορικαί σημειώσεις περί Θεσσαλονίκης”(1918) του Κ. Τάττη, “Ο πολιτισμός του Μπολσεβικισμού” (1920), του Ν.Ι. Λούβαρη και “Εκ της ζωής των καταδίκων εν Ελβετία”(1920), του Κ. Γαρδίκα.

Το δεύτερο περιοδικό ήταν “Ο Θεσσαλονικεύς Νικάνωρ” που εκδόθηκε το 1930 υπό την εποπτεία του Μητροπολίτη Γεννάδιου, με διευθυντή το θεολόγο Ν. Δελαλή και συνεργάτες από το περιβάλλον της Εκκλησίας της Θεσσαλονίκης. Ήταν βραχύβιο και επέζησε μόνο για ένα χρόνο, σ’ αντίθεση με την μακροημέρευση του περιοδικού “Γρηγόριος ο Παλαμάς”. Στο περιεχόμενό του δέσποζαν οι ερμηνείες των Ευαγγελίων της Κυριακής και διάφορα θεολογικά ζητήματα. Υπήρχαν, ωστόσο, και ενδιαφέροντα επιστημονικά και κοινωνικά θέματα, όπως π.χ. “Η επίδραση της χημείας επί της ανθρωπότητος”, του Χ. Γ. Σωτηρόπουλου, “Η γυνή εις τον στίβον του ανδρός”, του Β. Σταγειρίτη, “Θρησκεία και εκπαίδευσις”, της Μερόπης Τσιώμου-Βασιλικού και “Αι θλίψεις του ανθρώπου”, της Αγγελικής Τσιώμου-Μεταλλινού.

Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Γεννάδιος (κατά κόσμον Γεώργιος Αλεξιάδης) (1868-1951) Μητροπολίτης Σωφρόνιος Ευστρατιάδης (κατά κόσμον Σταύρος Ευστρατιάδης) (1872-1947) Νικόλαος Ι. Λούβαρις (1887 – 1961) Αγγελική Τσιώμου-Μεταλλινού Μερόπη Τσιώμου-Βασιλικού Αξίζει να σημειωθεί ότι το περιοδικό “Ο Άθως”, που παρουσίαζε τους χειρόγραφους κώδικες του Αγίου Όρους, εκδίδονταν από το 1921 στην Αθήνα, αλλά το 5ο και 6ο τεύχος εκδόθηκαν στη Θεσσαλονίκη.