1928, ένα από τα πρώτα ίχνη της Ψυχανάλυσης στην πόλη

1928, ένα από τα πρώτα ίχνη της Ψυχανάλυσης στη Θεσσαλονίκη από τον Νίκανδρο Καστανίδη.

Ο νευρολόγος-ψυχίατρος Δημήτριος Θ. Κουρέτας (1901-1984) έδωσε διάλεξη για την Ψυχανάλυση, στις 5-2-1928, στον Δικηγορικό Σύλλογο Θεσσαλονίκης, με θέμα: “Περί της Ψυχαναλύσεως του Φρόυντ ή περί της ψυχολογίας του ασυνείδητου”. Αυτή ήταν η πρώτη επισήμανση από ψυχίατρο στην Ελλάδα της νέας, τότε, θεωρίας του αυστριακού Σίγκμουντ Φρόυντ (1856-1939) για την ψυχική κατάσταση του ατόμου (η οποία βασιζόταν στα ερεθίσματα που λαμβάνει στην διάρκεια της ζωής του, από τη παιδική ηλικία κι έπειτα). Κάποια ίχνη των σχετικών ιδεών του Φρόυντ στην Ελλάδα είχαν παρουσιαστεί από παιδαγωγούς και φιλόσοφους, π.χ. από τον Μανόλη Τριανταφυλλίδη (1883-1959) στο άρθρο: “Η αρχή της γλώσσας και η φροϋδιανή ψυχολογία”, του 1915, που δημοσιεύτηκε στο Δελτίο του Εκπαιδευτικού Ομίλου και από τον Γιάννη Ιμβριώτη (1898-1979) η δημοσίευση: “Ψυχανάλυση. Έκθεση των θεωριών του S. Freud”, το 1924, επίσης στο Δελτίο του Εκπαιδευτικού Ομίλου. Από σύμπτωση ο Μ. Τριανταφυλλίδης κι ο Γιάννης Ιμβριώτης δίδαξαν στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, αλλά κι ο Δ.Θ. Κουρέτας δίδαξε στη Ιατρική Σχολή του ίδιου πανεπιστημίου, την περίοδο 1943-1948.

Αξίζει να σημειωθεί ότι όταν ο Κουρέτας ήρθε στη Θεσσαλονίκη, το 1927, ζήτησε να κάνει μια ομιλία στον Ιατρικό Σύλλογο της πόλης και όπως ο ίδιος εκμυστηρεύτηκε στα τέλη της ζωής του: “υπέβαλα και το κείμενον, αλλά συνάντησα αντίδρασιν εις την αίτησιν μου αυτήν και απερρίφθη, διότι κάποιος, μέλος του διοικητικού συμβουλίου, ο οποίος είχε κάνει μετεκπαίδευσιν εις την Βιέννην, κατά την διάρκειαν του πρώτου παγκοσμίου πολέμου, παρηκολούθησε μερικά μαθήματα του Freud και είδε ότι είχε αντίδρασιν εκεί εις την πατρίδα του. Φαίνεται ότι είπε πως η ψυχανάλυσις αντίκειται προς τα χρηστά ήθη των Ελλήνων, πως είναι μίασμα και προκαλεί ψυχοφθοράν. Κατόπιν αρνήσεως του Ιατρικού Συλλόγου, κατέφυγα εις τον Δικηγορικό Σύλλογον”. Η ομιλία αυτή δημοσιεύτηκε το 1928 στο περιοδικό “Ελληνική Ιατρική” της Θεσσαλονίκης.

Το πιο σημαντικό, ίσως, ήταν η αντίδραση αυτή, η οποία αποκρυσταλλώθηκε στο διανοητικό περιβάλλον της Ελλάδας και της Θεσσαλονίκης τις επόμενες δεκαετίες, όταν η Ψυχανάλυση άρχισε να αναπτύσσεται. Η αντίδραση αυτή προέρχονταν από το θρησκευτικό κατεστημένο σε συνδυασμό με την καθιερωμένη ψυχιατρική υπερσυντηρητικότητα και υποθάλπονταν από δημοσιογραφικά μέσα ενημέρωσης, όπως π.χ. η Μακεδονία.

Του 1920, πιο σωστά “Περί ψυχολογίας του ασυνειδήτου” Ο Δημήτριος Θ. Κουρέτας (1901-1984) γεννήθηκε στην Τρίπολη. Άρχισε τις ιατρικές του σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας και τις ολοκλήρωσε στη Στρατιωτική Σχολή της Λυών όπου ολοκλήρωσε και το διδακτορικό του. Το 1927 επέστρεψε στην Ελλάδα και εντάχθηκε στο 401 Στρατιωτικό Νοσοκομείο με το βαθμό του ανθυπίατρου και το 1935 ανέλαβε τη διεύθυνση της Ψυχιατρικής Κλινικής του Νοσοκομείου αυτού. Το 1937 εξελέγη Υφηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Αθήνας. Το 1943 εκλέχθηκε Καθηγητής Νευρολογίας και Ψυχιατρικής στη νεοϊδρυθείσα τότε Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ενώ είχε ήδη παραιτηθεί από τον Στρατό. Την έδρα αυτή κράτησε μέχρι το 1948. Το 1946 μέχρι το 1951 συμμετείχε στην πρώτη ελληνική ομάδα Ψυχανάλυση που υποστηρίχθηκε από την πριγκίπισσα Μαρία Βοναπάρτη γαλλικής καταγωγής και σύζυγο του πρίγκιπα Γεωργίου, αδελφού του τότε βασιλιά της Ελλάδας. Η ομάδα αυτή απαρτίζονταν από τη Μαρία Βοναπάρτη, τον ποιητή Ανδρέα Εμπειρίκο, το Ψυχίατρο Γεώργιο Ζεβιτζιάνο και τον Καθηγητή της Ψυχιατρικής Δημήτριο Κουρέτα. Το εποχή αυτή ο Κουρέτας ψυχαναλύθηκε στον Α. Εμπειρίκο, ο οποίος είχε τη δυνατότητα να ψυχαναλύσει από το 1935, γιατί είχε ήδη ψυχαναλυθεί στο Παρίσι την περίοδο 1926-1931. Το 1964 εκλέχθηκε Καθηγητής Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας και εφάρμοσε τις ψυχαναλυτικές μεθόδους στο Αιγινήτειο Νοσοκομείο μέχρι το 1968 που συνταξιοδοτήθηκε. Ανακοίνωση των δημοσίευσεων στο περιοδικό “Ελληνική Ιατρική”, το 1928, όπου περιλαμβάνεται και η ομιλία του Κουρέτα στον Δικηγορικό Σύλλογο Θεσσαλονίκης Η ομιλία του Κουρέτα, το 1928, περιλαμβάνεται στο “Ανθολόγιο Ελληνικών Ψυχιατρικών Κειμένων”, του 2006. Όπως είναι φυσικό περιλαμβάνεται και στην αγγλική μετάφραση του “Άνθολόγιου Ελληνικών Ψυχιατρικών Κειμένων”, του 2011. Το άρθρο του Μ. Τριανταφυλλίδη, του 1915. Αξίζει να σημειώθεί ότι ο Τριανταφυλλίδης αναλύθηκε στη Γερμανία, πριν επιστρέψει στην Ελλάδα το 1912. Ανάτυπο της δημοσίευσης του άρθρου του Γιάννη Ιμβριώτη Η υπονόμευση της θεωρίας του Φρόυντ από τη “Μακεδονία” Μια ακόμη υπονόμευση από την ίδια εφημερίδα Και μια τρίτη υπονόμευση από την “Μακεδονία”