Saloni.ca Archive

Από τον Νίκανδρο Καστανίδη.

Οι περισσότεροι έχουν ακούσει για τους τρελούς που αλυσόδεναν στον Άγιο Αντώνιο. Στην έκθεση φωτογραφιών με θέμα “Από το Λεμπέτ στο Ψυχιατρείο”, που λειτουργεί αυτές τις μέρες στο ΚΙΘ, υπάρχει η συγκλονιστική φωτογραφία του Αγίου Αντωνίου με τους χαλκάδες που αλυσόδεναν και “φρόντιζαν” τους ψυχικά ασθενείς.

Μ’ αυτή την αφορμή δημιουργείται ένα ιστορικό ενδιαφέρον για τον εν λόγω ναό. Δύο συνταρακτικές μαρτυρίες είναι αρκετές για να μη μας είναι αδιάφορη αυτή η περίπτωση :

1) Ο Γεώργιος Σταμπουλής, παλιός θεσσαλονικιός της περιοχής Ιπποδρομίου, επισήμανε στο βιβλίο του “Η Ζωή των Θεσσαλονικέων πριν και μετά το 1912” (1984): “…φοβόμασταν να περάσουμε από τον Αγιαντώνη. Δεν θέλαμε να βλέπουμε τους τρελλούς, άγριους και σχεδόν γυμνούς, που όλη τη νύχτα ούρλιαζαν από ξύλο και δεν μας άφηναν να κοιμηθούμε. Γέμιζαν οι φωνές τους την ήσυχή γειτονιά και γέμιζαν την παιδική μας ψυχή τρόμο. Πολλές φορές … βλέπαμε τον καντηλανάφτη … που τους ξυλοκοπούσε όπου τύχαινε χωρίς οίκτο. Εκείνοι ούρλιαζαν, ούρλιαζαν, και γέμιζε η ψυχή μας μίσος και φόβο για τον κακό άνθρωπο και για τον παπά-Γαβρίλο, που δεν ήταν καλύτερος …. είδαμε τον παπά να δέρνει αλύπητα μια θεόγυμνη γυναίκα, που φώναζε ασταμάτητα «φέρτε μου τον Κωστάκη μου, το παιδί μου»… ” 2) Και η Αίγλη Μπρούσκου στο βιβλίο της “Λόγω κρίσεων σου χαρίζω το παιδί μου” (2015) συμπληρώνει: “Ήδη από τη δεκαετία του 1920 αναφέρεται η επιλόχειος κατάθλιψη ως λόγος εισαγωγής νεογέννητων στα βρεφοκομεία, αφού συχνά η μητέρα οδηγείται στην εκκλησία του αγίου Αντωνίου για να θεραπευτεί .”

Η σχέση του Αγίου με τους τρελούς δεν είναι πρωτοτυπία της Θεσσαλονίκης. Ο Άγιος Αντώνιος θεωρείται προστάτης-άγιός τους.

Αναπαράσταση μιας πρώτης φάσης της εκκλησίας του Αγίου Αντώνιου

[βλ. Σιαξαμπάνη-Στεφάνου, Χ.: Ο ναός του Αγίου Αντωνίου Θεσσαλονίκης, στο βιβλίο “Η Θεσσαλονίκη”, Κ.Ι.Θ., 1985Q 413-449] Αναπαράσταση μιας δεύτερης φάσης της

[βλ. Σιαξαμπάνη-Στεφάνου, Χ.: Ο ναός του Αγίου Αντωνίου Θεσσαλονίκης, στο βιβλίο “Η Θεσσαλονίκη”, Κ.Ι.Θ., 1985Q 413-449] Η θέση της εκκλησίας του Αγίου Αντωνίου σε σχέση με το ανατολικό τείχος της πόλης, από ένα χειρόγραφο του Adolf Hermann Struck (1877-1911)

[βλ. https://arachne.dainst.org/entity/6130068/image/6153207?offset=100&fl=20&q=AthenDigital&resultIndex=117&fbclid=IwAR3h3UrnKOUthyaFdtSvWs6IqWSpG2AO6-Ae8n2Var4xWwlHh0OZ1s6DLEQ ] Η θέση του “Αγίου Αντωνίου” στη γειτονιά του Ιπποδρομίου, λίγο μετά το 1912 Ο “Άγιος Αντώνιος” σε νεώτερα χρόνια Ο “Άγιος Αντώνιος” πιο πρόσφατα Ο “Άγιος Αντώνιος” τα νεότερα χρόνια, σε μια πιο πλήρη απεικόνισή του