Σχετικά με τις δηλώσεις γέννησης των κοριτσιών των Εβραίων
Η Εβραιοπούλα αυτή πιθανόν να “μην υπήρχε” την εποχή της φωτογράφισής της... Η εξήγηση για το τι εννοεί αυτή η «παράλογη» πρόταση δίνεται σε ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον από πολλές απόψεις δημοσίευμα που παρουσιάστηκε στη Journal de Salonique τον Σεπτέμβριο του 1907.
Από την Μάρα Νικοπούλου
Η νεαρή της φωτογραφίας του P. Zepdji δείχνει γύρω στα 15. Αυτή ήταν περίπου η ηλικία γάμου για τις Εβραιοπούλες της Θεσσαλονίκης. Ίσως η συγκεκριμένη να ήταν ανύπαντρη ακόμα.
Με τίτλο «Οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης», το δημοσίευμα ξεκινάει: «Η
λατρεία των αριθμών αναπτύσσεται στον τοπικό τύπο. Είναι μια απόδειξη ότι οι αναγνώστες εκπαιδεύονται στα οικονομικά.
Η αδελφή εφημερίδα, η Epoca, είχε μια θαυμάσια ιδέα να σκαλίσει τα αρχεία της ισραηλίτικης κοινότητας για να ξεθάψει –αν μας επιτρέπεται ο όρος- τους θανάτους του έτους, να βρει τους καταλόγους γεννήσεων και να ερευνήσει τα κατάστιχα των γάμων.
Η ψαριά ήταν καταπληκτική και τα νούμερα που συλλέχθηκαν πολύ διδακτικά διότι επιτρέπουν να δημιουργηθεί μια καμπύλη της αριθμητικής ανάπτυξης των Εβραίων της Θεσσαλονίκης».
»Κατά τη διάρκεια του έτους 5667 (Σεπτέμβριος 906 με Σεπτέμβριο 907) [σημ: εννοεί 1906-1907], οι θάνατοι ισραηλιτών στην Θεσσαλονίκη ανέρχονται σε 918: 510 άντρες και 408 γυναίκες. Όσον αφορά τις ηλικίες, χωρίζονται ως εξής
Κι εδώ αρχίζει το ενδιαφέρον...
«Στο διάστημα του ίδιου έτους, στην ισραηλιτική κοινότητα Θεσσαλονίκης υπήρχαν 756 γεννήσεις αγοριών και 476 γάμοι, που ανά μήνες χωρίζονται όπως παρακάτω...»
Τα στοιχεία που παραθέτει ο πίνακας δεν έχουν τίποτα εντυπωσιακό, αν εξαιρέσει κανείς μια υπεροχή του Νοεμβρίου για τους γάμους και του Γενάρη για τους θανάτους. Το εντυπωσιακό είναι το στοιχείο που λείπει...
...και το επισημαίνει η ίδια η εφημερίδα:
«Και οι γεννήσεις κοριτσιών; Δεν γεννιούνται [κορίτσια] στην κοινότητα των ισραηλιτών στη Θεσσαλονίκη; Τα αρχεία σε αυτό το θέμα δεν λένε τίποτα. Οι γεννήσεις των αγοριών δηλώνονται, διότι δεν μπορούν να προχωρήσουν στην περιτομή, που γίνεται 8 μέρες από τη γέννηση, χωρίς την κοινοτική έγκριση. Όσον αφορά τα κορίτσια όμως, δεν αναγνωρίζονται ως ύπαρξη παρά μόνον στην εποχή του υμεναίου!!!» [τρία θαυμαστικά και στο πρωτότυπο]
Το εκπληκτικό εδώ δεν είναι ότι σε άλλη μια θρησκεία δείχνει να «αγνοείται» το γυναικείο φύλο κατά παράδοση. Η θέση των γυναικών σε όλες τις θρησκείες είναι λίγο-πολύ γνωστή (και πονεμένη) ιστορία, αν και το συγκεκριμένο ομολογώ ότι δεν το ήξερα. Το εκπληκτικό είναι ότι αυτό το επισημαίνει μια εβραϊκή εφημερίδα, το 1907! Παίρνουμε έτσι μια εικόνα για τις αλλαγές νοοτροπίας που κυοφορούνταν εκείνη την εποχή, αλλά και για τις «σύγχρονες και προοδευτικές» ιδέες που είχε η εφημερίδα –κάτι που την είχε φέρει κατά καιρούς σε κόντρα με το συντηρητικό κατεστημένο της Εβραϊκής Κοινότητας της περιόδου.
Επιστρέφοντας στη στατιστική, το άρθρο συνεχίζει: «Όπως και να έχει, με βάση επίσημες ενδείξεις, μεταξύ των Εβραίων της Θεσσαλονίκης γεννιέται διπλάσιος αριθμός κοριτσιών απ’ ό,τι αγοριών –που σημαίνει ότι ο εβραϊκός πληθυσμός αυξάνεται κάθε χρόνο κατά περίπου 1000 κατοίκους, χωρίς να υπολογίζουμε τις πολλές οικογένειες από βιλαέτια της ενδοχώρας που εδώ και κάποιο καιρό επιλέγουν να εγκατασταθούν στη Θεσσαλονίκη».
.«Ένα είναι απολύτως σίγουρο», συνεχίζει ο αρθρογράφος με το ψευδώνυμο ‘Μεταφραστής’. «Οι θάνατοι των ανδρών εμφανίζουν μια διαφορά 25 ποσοστιαίων μονάδων. Για την αξιοπρέπεια ενός εβραϊκού πληθυσμού -τόσο σημαντικού όσο αυτού της Θεσσαλονίκης- αλλά και για χάρη της στατιστικής, θα έπρεπε να βρεθεί ένας τρόπος να εγγράφονται και οι γεννήσεις παιδιών γένους θηλυκού, κάτι που θα μπορούσε επίσης να είναι μια νέα πηγή εσόδων», καταλήγει, πετώντας και το καροτάκι των εξτρά εσόδων.
Δεν ξέρω πότε άρχισαν τελικά να καταγράφονται και οι γεννήσεις των κοριτσιών, αλλά η γνωστή αυτή καρτ-ποστάλ δίνει μια εικόνα των αλλαγών που σιγά-σιγά έρχονταν στα πρώτα χρόνια του 20ού αιώνα.