Ο Ναός της Αναλήψεως του Κυρίου-Τρία ιστορικά στάδια της εξέλιξης του
Από τον Νίκανδρο Καστανίδη
Το 1893 περίπου δόθηκε άδεια, Σουλτανικό φιρμάνι, για την ανέγερση ναού στην περιοχή των Πύργων στην ανατολική πλευρά της Θεσσαλονίκης. Ήταν την περίοδο της Πατριαρχίας Νεόφυτου (1891-1894), που εκδόθηκε και Πατριαρχικό Σιγίλιο (εκκλησιαστικό έγγραφο).
Το 1894 έγινε η τελετή θεμελίωσης με την παρουσία του τότε Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Αθανασίου Μεγακλή (1848-1909). Τα σχέδια επιμελήθηκε ο αρχιτέκτονας Ν. Μοσχονάς κι άρχισε η μακρόχρονη ανέγερσή του που μαζί με τις εσωτερικές εργασίες του ναού χρειάστηκαν πάνω από δύο δεκαετίες. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα κωδωνοστάσια κατασκευάστηκαν το 1911. Η τελετή εγκαινίων έγινε στις 5 Μαΐου 1919 χοροστατούντος του τότε Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Γενναδίου Αλεξιάδη (1858-1951).
Το τέμπλο κατασκευάστηκε το 1907 από τον μαρμαροτεχνίτη Ιωάννη Λυρίτη ή Καραΐσκου, καταγόμενος από την Τήνο, και η εικονογράφηση του έγινε από τον αγιογράφο του Αγίου Όρους Χριστόδουλο Ματθαίου Ιωάννου (1859-1935), καταγόμενος από τη Νάουσα.
Το 1987 έγινε η πρώτη ανακαίνιση κι επέκταση του ναού και η δεύτερη αναμόρφωσή του έγινε τη διετία 2004-2005.
Ο ναός της Αναλήψεως γύρω στο 1918
[Περιλαμβάνεται στο βιβλίο “Η Θεσσαλονίκη εκτός των τειχών”, του κ. Β. Κολώνα, Θεσσαλονίκη 2014, σελ. 168]
Θεσσαλονίκη – Ιερός Ναός Αναλήψεως.
Φωτογραφία Μ. Λιόντα, 1919.
Από τον Χρήστο Καββαδά.
Τοπογραφικό περιοχής του 1902-1904. Η εκκλησία δεν φαινόταν από τον δρόμο (Εξοχών) καθώς ήταν πίσω από την πρώτη σειρά κτιρίων
Ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Αθανάσιος Μεγακλής (1848-1909), που επί των ημερών του θεμελιώθηκε ο ναός της Αναλήψεως
Ο Αθανάσιος Μεγακλής γεννήθηκε στην Αδριανούπολη το 1848. Το 1866 εισήχθη στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης υπό την προστασία του Μητροπολίτου Διδυμοτείχου Διονυσίου. Αποφοίτησε από τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης το 1871 έχοντας ήδη χειροτονηθεί Διάκονος και αφού υπέβαλε διατριβή με τίτλο “Περί του Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Αθανασίου του Α΄”. Αμέσως εισήχθη στην υπηρεσία των Πατριαρχείων και διετέλεσε Γραμματέας του Γραφείου Πρωτοκόλλου (1871-1873), Υπογραμματέας της Ιεράς Συνόδου (1873-1876), Αρχιγραμματέας της Ιεράς Συνόδου (Φεβρουάριος 1876-1878) και Μέγας Πρωτοσύγκελος (Νοέμβριος 1878-1882). Στις 8 Σεπτεμβρίου 1882 χειροτονήθηκε στον Πατριαρχικό Ναό του Αγίου Γεωργίου στο Φανάρι της Κωνσταντινουπόλεως Μητροπολίτης Σισανίου και Σιατίστης. Τη χειροτονία τέλεσε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Ιωακείμ ο Γ΄, συμπαραστατούμενος από τους Μητροπολίτες Νικομηδείας Φιλόθεο, Αμασείας Σωφρόνιο, Προύσης Νικόδημο, Μυτιλήνης Κωνσταντίνο, Πρόεδρο Διδυμοτείχου Μεθόδιο, Βάρνης Κύριλλο, Γρεβενών Κύριλλο και Καρπάθου Γεράσιμο. Στις 4 Μαΐου 1893 εξελέγη Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης. Στις 18 Οκτωβρίου 1903 εξελέγη Μητροπολίτης Κυζίκου με 10 ψήφους έχοντας συνυποψηφίους τους Μητροπολίτες Μελενίκου Ιωακείμ (2 ψήφοι) και Πελαγωνείας Αμβρόσιο. Εκοιμήθη στην Κωνσταντινούπολη στις 4 Μαΐου 1909.
Το εσωτερικό του ναού, γύρω στο 1920
[Αναρτήθηκε από τον κ. “Vasileios Chatzivasileiou ”, στις ΠΦΘ, στις 9-1-2014]
Οι ιερείς και οι επίτροποι του ναού, το 1928
[Αναρτήθηκε από τον κ. “Christos Papanikolaou ”, σε σχόλιο στις ΠΦΘ, στις 9-1-2014]
Τελη δεκαετιας 1950
Ο ναός της Αναλήψεως και η γειτονιά του, το 1960 περίπου
[Αναρτήθηκε από τον κ. “David Bravos” στις ΠΦΘ, στις 15-4-2015]
Η εκκλησία, φωτογραφία 1971 (ανάρτηση Θ. Μπιμπίλα, ΠΦΘ)
Ο ναός μετά την πρώτη ανανέωση, δηλ. μεταξύ 1987 και 2004
[Από το βιβλίο “Η Εξώτειχος Ανατολική Θεσσαλονίκη”, των κκ. Ν. Χόρμπος, Α. Καραθανάση, Θεσσαλονίκη 2018, σελ. 190]
Ο ναός μετά το 2005