Ο ναός του Γρηγορίου Παλαμά, την περίοδο της ανέγερσής του

Επιμέλεια αφιερώματος από τον Νίκανδρο Καστανίδη. Θεμελιώθηκε το καλοκαίρι του 1891 ως ναός του Αγίου Δημητρίου. Τα αρχιτεκτονικά σχέδια ανέλαβε ο Ερνστ Τσίλλερ (1837-1923) και ήταν μια παραλλαγή των σχεδίων της Παναγίας Φανερωμένης στην Αίγινα, που είχε επιμεληθεί ένα χρόνο πριν. Χρηματοδοτήθηκε, αρχικά, από τον Ανδρέα Συγγρό (1830-1899). Και την αρχική επίβλεψη της ανέγερσης είχε ο μαθητής του Τσίλλερ, Αχιλλέας Καμπανάκης, αρχιμηχανικός του Δήμου Θεσσαλονίκης την περίοδο 1889-91. Αξίζει να σημειωθεί ότι η θεμελίωση έγινε με πασσάλους, λόγω ασθενούς υπεδάφους. Το 1893 το έργο σταμάτησε από έλλειψη οικονομικών πόρων. Είχε, ωστόσο, κτιστεί ένα μέρος του ναού. Το 1902 ξανάρχισε το κτίσιμο του ναού, με την εποπτεία του αρχιτέκτονα της Θεσσαλονίκης Ξενοφώντα Παιονίδη (1863-1933) και ολοκλήρωσε το οικοδομικό έργο το 1906. Το 1911 ο ζωγράφος Νικόλαος Κεσσανλής (1859-1931), από την Κωνσταντινούπολη, ανέλαβε την αγιογράφηση του ναού, που την ολοκλήρωσε το 1913. Τον Απρίλιο του 1914 έγιναν τα εγκαίνια του ναού, ο οποίος αφιερώθηκε στον Γρηγόριο Παλαμά κι όχι στον Άγιο Δημήτριο, όπως αρχικά είχε προγραμματιστεί. Η αλλαγή του ονόματος οφείλεται στην απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης το 1912 και την επιστροφή του παλιού ναού του Αγίου Δημητρίου, που είχε μετατραπεί σε τζαμί από τους Οθωμανούς, στην Ορθόδοξη Εκκλησία. [βλ. ”Το Κτιριακό Συγκρότημα της Μητρόπολης Θεσσαλονίκης” της Θ. Μαντοπούλου-Παναγιωτοπούλου, Θεσσαλονίκη, 1985]

Πριν τη θεμελίωση του ναού του Αγίου Δημητρίου ( δηλ. του Γρηγορίου Παλαμά)