Πού ήταν το περίφημο καφωδείο Αλάμπρα (Alhambra);
Ας το τοποθετήσουμε στη σωστή του θέση, με τη βοήθεια ενός κειμένου του Γουγούση και των διαθέσιμων φωτογραφιών και εφημερίδων.
Στα σχόλια ένα ποιηματάκι που δημοσιεύτηκε στην JdS για τις γάτες της Αλάμπρα, που φαίνεται να είχαν τη δική τους ιστορία στο χώρο.
Από τον Σπύρο Αλευρόπουλο
Η επικρατούσα άποψη είναι ότι η Αλάμπρα ήταν το εντυπωσιακό κτίσμα, λίγο παραμέσα από την ευθεία των άλλων κτιρίων, με τους κωνικούς πυργίσκους στα δυο άκρα του.
Η άποψη αυτή για την θέση της Αλάμπρα νομίζω ότι έχει πηγή αυτήν την φωτογραφία της Γαλλικής Αεροναυτικής Υπηρεσίας. Δείχνει ένα σημείο δίπλα στο καμμένο Jupiter (Odeon) και το ονομάζει Αλάμπρα. Αλλά η Αλάμπρα, στη μορφή τουλάχιστον που έχει προταθεί, δεν υπάρχει εκείνη την περίοδο εκεί.
Από ένα απόλυτα περιγραφικό και επομένως κατατοπιστικό κείμενο του Χρ. Γουγούση τον Οκτώβριο του 1927 θα επιχειρήσουμε να δείξουμε το πού ήταν η Αλάμπρα:
Μακεδονία 24/10/1927 συνοπτικά:
Το 1878 κατά σειρά κτίζονται το καφενείο Αίγυπτος που το εκμεταλλεύεται ο θείος του Κων/νος Βουλγαράκης, το “αμέσως συνεχόμενον” Αλάμπρα, μετά υπάρχει ένας δρόμος και μετά το καφενείο-οίκημα Μπακλέα.
Η Αλάμπρα άφησε εποχή γιατί δεν ηταν απλώς καφενείο. Το είχε αγοράσει ένας Φιλίπποβιτς αλλά το εκμεταλλεύτηκε ένας έξυπνος επιχειρηματίας, ο Καρπούζας, που έφερε μια Ισπανίδα τραγουδίστρια, η οποία ξετρέλανε τους συμπολίτες μας με την ελιά της στο μάγουλο, που ήταν και ψεύτικη.
Απ αυτά που αναφέρει ξέρουμε τουλάχιστον 2 καφενεία σίγουρα.
Το καφενείο Αίγυπτος που εκμεταλλευόταν ο θείος του Γουγούση, Κωνσταντίνος Βουλγαράκης.
Τα νούμερα που εικονίζονται αναφέρονται πάντα στην σημερινή αρίθμηση της Νίκης.
Και το ζυθεστιατόριο Αμερική (αριστερά). Το Αίγυπτος γίνεται Moulin Rouge στα χρόνια των συμμάχων (εδώ δεξιά)
Με βάση λοιπόν το κείμενο του Γουγούση εδώ τα μαγαζιά της παραλιακής με τα ονόματά τους κατά σειρά και από αριστερά:
Αϊναλή καφέ (κατόπιν Αμερική), καφενείο Αίγυπτος εδώ ως ισόγειο, αμέσως μετά την Βλαχάκη, το καφωδείο Αλάμπρα, η Χειμάρας και τέλος το καφενείο και σπίτι του Μπακλέα.
Στη θέση του Αλάμπρα θα κτιστεί μετά το 1908 το κίνημα Παλάς
Η χωροθέτηση σχετικά με το καφενείο του Μπακλέα επιβεβαιώνεται και από τον Τομανά “Δρόμοι και Γειτονιές της Θεσσαλονίκης”, σ. 76.
Το Αίγυπτος αριστερά, στην τελική του μορφή, και δίπλα του ο χώρος του Αλάμπρα.
Χρονολογημένη το 1895 (κτίζεται η οικία Μακρή), ο κήπος του Αλάμπρα σε πλήρη άνθιση
Οι διαθέσιμες αναφορές σχετικά με την Αλάμπρα:
23/3/1899 το ένδοξο παρελθόν της Αλάμπρα. Νέοι διευθυντές.
6/4/1899 το αγόρασαν οι ιδιοκτήτες του Jupiter. Οι κύριοι Bennahmias και Levy.
9/12/1899 Για καιρό η Αλάμπρα προκαλούσε θλίψη. Κανείς δεν πατούσε πόδι. Μιλάνε για κακή τύχη, για κακό μάτι, για φαντάσματα...Το καλοκαίρι ο Abramico νοίκιασε το κτίσμα, ανέβασε στον κήπο μια παράσταση με τραγουδίστριες. Στον καθαρό αέρα, στην άκροθαλασσιά, ένα υπέροχο πανόραμα να αναπαύονται τα μάτια. Δεν εβρισκες θέση να καθίσεις...
Από το Αίγυπτος (το οποίο μόλις θα έχει υψωθεί ως διώροφο) βλέπουμε τον κήπο της Αλάμπρα, και έπειτα το σπίτι του Μπακλέα.
22/3/1903 Περνάει στα χέρια του κ. Λεωνίδα Στεφανίδη
13/8/1903 Στην ανάκριση των βούλγαρων βομβιστών αναφέρεται και η τοποθέτηση βόμβας στο Αλάμπρα.
1905 η επέκταση της παραλίας, το Αλάμπρα υπάρχει περιφραγμένο.
Ο κήπος του, που τόσο συχνά και εγκωμιαστικά αναφέρεται στην JdS είναι χαρακτηριστικός σε σχέση με όλα τα υπόλοιπα μαγαζιά της εποχής στην λεωφόρο Νίκης.
Αριστερά το Αλάμπρα, κατά την επέκταση της παραλίας το 1905
JdS 13/09/1906
Κάθε βράδυ πλήθος στην Αλάμπρα. Συνωστίζονται στον κήπο για να θαυμάσουν τους αρτίστες του ελληνικού δραματικού θιάσου. Ώρες ευχάριστες με το συγκινητικό θέαμα. Θερμό χειροκρότημα στις σημαντικές στιγμές.
Μπροστά στον κήπο της Αλάμπρα
4/7/1907 Στον κήπο της Αλάμπρα ένα ευχάριστο βραδινό...
18/6/1908 Ατύχημα στο ύψος της Αλάμπρα.
Τον Αύγουστο του 1908 εμφανίζεται το ποίημα για τις γάτες του Αλάμπρα και έκτοτε τίποτα στην JdS.
Λογικά από τότε και έπειτα κτίζεται το κίνημα Παλάς στο δυτικό μισό του οικοπέδου, ενώ στο ανατολικό λίγο αργότερα θα οικοδομηθεί το τριώροφο με τα έρκερ.
Θυμίζω ότι έχουμε τεύχη μέχρι το 1910.
Η αναζήτηση, επισημαίνω, δεν ήταν εξαντλητική. Μόνον όσα έβγαλε ως αποτελέσματα.
Πριν την ηλεκτροδότηση. Το οικόπεδο της Αλάμπρα
Ηλεκτροκινούμενο τραμ στο ύψος της Αλάμπρα. Λήψη από τοπριν το 1908, γιατί δεν έχει κτιστεί ακόμη ο κινηματογράφος Παλλάς.
Στη θέση του Αλάμπρα κτίζεται μετά το 1908 το κίνημα Παλάς. Ένα κτίριο τόσο σε αρχιτεκτονική όσο και σε χρήση αντάξιο της εποχής.
Αυτό όμως δεν ήταν το τέλος του Αλάμπρα.
Στα χρόνια ιδιοκτησίας του Λεωνίδα Στεφανίδη γράφτηκε αυτό το ποίημα για τις γάτες της Αλάμπρα, τις γάτες της κυρίας Στεφανίδη.
Οι γάτες της Αλάμπρα
Χοντρές και λιπαρές, σαν τους πασάδες
που πάχαινε το παλιό το καθεστώς
είναι οι γάτες
της Αλάμπρα, για τις οποίες φτιάχνω τα στιχάκια
Πόσες να ναι; Κανείς δεν ξέρει
τρεις, τέσσερις...επτά, οκτώ ίσως
κι όλες αυτές οι γάτες
η μοναδική έγνοια που γνώρισαν ήταν η γέννησή τους
Μεταξένιες σαν αυτές της Αγκύρας
φίλες τρυφηλών συνηθειών
το κυνήγι των ποντικιών
να μην χρειαστεί να το συνηθίσουν
Τους σερβίρουν τα μικρά τους γεύματα
τις ώρες τις προγραμματισμένες του εστιατορίου
τα στομαχάκια τους
δεν χωνεύουν παρά μόνο φιλετάκια
κι όταν κουραστούν απ το φαί
κοιμούνται κοντά στην κυρία
του Λεωνίδα
χωρίς να ενοχλούνται απ το πρόγραμμα
Κι αν δεν έχουν δει παραστάσεις!
Βαρέθηκαν τις τραγουδίστριες
απ το φάλτσο στα τραγούδια τους
κι απ των χορευτριών τις γάμπες
Περιφρονητικά τα βλέμματα τους
για τους πιο διάσημους ακροβάτες
γιατί, αν και πιο δυνατοί απ αυτές,
πέφτουν πάντα με τα πόδια τους
Γι αυτές, όλοι οι Ucellini
δεν αξίζουν όσο ένα τρυφερό σπουργίτι
που πεσε απ την φωλιά του
νόστιμο να το μασήσεις, χωρίς κανέναν δισταγμό
Το θέαμα τις αφήνει αδιάφορες
μπροστά στους Stavil, τους Delmarre
μένουνε χωρίς μιλιά
βλασφημώντας αυτήν την φασαρία
Αλλά, παρ ολα όσα είπαμε
μισοανοίγουν έστω και μετά βίας ένα μάτι
όταν ο Visconti
κάνει τον δικό του σαματά στη σκηνή
Αυτό που τις ενοχλεί, κάπου κει αργά
είναι οι σαμπάνιες που πληρώνουν
στις κυρίες, γιατί
ο θόρυβος απ τους φελλούς τις ξυπνάει
Αν ήξεραν πως νέοι και γέροι
“φτύνουν” τόσο εύκολα τέτοια ποσά
για τα όμορφα τα μάτια
Θε μου! πόσο θα γελούσαν με τους ανθρώπους.
Αλλά κανείς δεν θα τους το μάθει
Και σ αυτόν τον επι γής παράδεισο
της Αλάμπρα
κοιμούνται, λικνιζόμενες απ την ορχήστρα
Johan de la Brebaume