Από την παλιά Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, που εκτεινόταν από την παραλία ως την Κασσάνδρου, έχουν μείνει μόνον διακεκομμένα τμήματα –και αυτά με διαφορετικά ονόματα.
Από την Μάρα Νικοπούλου
Το νότιο κομμάτι της, η σημερινή Χρυσοστόμου Σμύρνης, πιάνει από την παραλία μέχρι την Τσιμισκή. Η μπλε γραμμή στην αεροφωτογραφία του 1918 [University of Cambridge] δείχνει το τωρινό μήκος της Χρ. Σμύρνης, με το βελάκι να βρίσκεται στο βόρειο πεζοδρόμιο της σημερινής Τσιμισκή. Η ξεκάθαρη ρυμοτομία που διακρίνουμε οφείλεται στο γεγονός ότι το κομμάτι αυτό είχε μόνον λίγα χρόνια ζωής, μιας και το σημείο είχε καεί και στη μεγάλη φωτιά του 1890. Προηγουμένως, υπήρχε μόνον το κομμάτι που σημειώνεται με μωβ και έπιανε –περίπου– από λίγο κάτω από την σημερινή Μητροπόλεως μέχρι το νότιο πεζοδρόμιο της νυν Τσιμισκή. Όπως και να έχει, μόνον λίγα κτίρια της παλιάς/νέας οδού γλίτωσαν από τη φωτιά του ‘17 και τα είδαμε από πιο κοντά εδώ: https://archive.saloni.ca/798 .
Η αρχή της -η έξοδος στην παραλιακή, δηλαδή, όπως αυτή διαμορφώθηκε μετά το γκρέμισμα του παραθαλάσσιου τείχους- oρίζεται με τις σημερινές διευθύνσεις Λ. Νίκης 57 στα δυτικά και Λ. Νίκης 59, ανατολικά. To σημείο (και η μεταμόρφωσή του με τα χρόνια) είχε παρουσιαστεί αναλυτικά εδώ https://archive.saloni.ca/956 και εδώ https://archive.saloni.ca/950, απ’ όπου δανείζομαι και την φωτό.
Ο Β. Δημητριάδης τοποθετεί το κομμάτι του δρόμου ως την (νυν) Μητροπόλεως στην χριστιανική, ως επί το πλείστον, συνοικία Kebir Manastir [Τοπογραφία, σελ. 64] και από εκεί έως την Ισαύρων στην κυρίως εβραϊκή συνοικία Kaldirgoc [σελ. 163]. Το όνομα του δρόμου κατά τα οθωμανικά χρόνια –οδός Παλιού Αλογοπάζαρου– υπαινίσσεται διάφορα για την εικόνα της περιοχής πριν τη φωτιά του 1890. Για τα χρόνια του Α’ΠΠ, έχουμε αυτή τη φωτογραφία που είχε αναρτηθεί από τον Adrian Wright [ΠΦΠ 2012] και αναγνωριστεί επίσης στις ΠΦΘ το 2013 από τον Β. Παπαδόπουλο με τη βοήθεια συνδυασμού αεροφωτογραφιών. Ο φωτογράφος στέκεται λίγο πριν την γωνία της με την Βουλγαροκτόνου/νυν Πρ. Κορομηλά.
Στις αεροφωτογραφίες πριν και μετά τη φωτιά τα μπλε τοξάκια σημειώνουν το μήκος της τωρινής Χρ. Σμύρνης (που, παρεμπιπτόντως, δεν θα υπήρχε αν είχε ακολουθηθεί το αρχικό σχέδιο του Εμπράρ). Η κόκκινη γραμμή δείχνει τα κομμάτια του δρόμου που χάθηκαν κάτω από το νέο ρυμοτομικό, αν και μεγάλο μέρος τους είχε σωθεί καθώς αποτελούσαν το όριο της φωτιάς. Κι επειδή η παλιά Παλαιολόγου ήταν «όριο» και για διάφορες παλιές συνοικίες, δεξιά σημειώνονται και αυτές. Πάντως, στις αρχές του 20ού αιώνα, οι μικρές μουσουλμανικές γειτονιές είχαν εξαφανιστεί και στην ευρύτερη περιοχή ο πληθυσμός ήταν αρκετά μεικτός.
Προς το παρόν, μόνον μακρινές φωτό και για το εξαφανισμένο, λόγω ρυμοτόμησης, κομμάτι από την νυν Τσιμισκή ως την Σβώλου (σημειωμένο με κόκκινο) –παρόλο που το ανατολικό πεζοδρόμιο, κι από μια στιγμή και πέρα και το δυτικό, είχαν γλιτώσει. Αριστερά, σε φωτό του ΚΙΘ τραβηγμένη από τον μιναρέ της Αγ. Σοφίας, το πράσινο βελάκι δείχνει από πού και μετά διατηρείται (σχεδόν) η παλιά χάραξη του δρόμου και μάλιστα με το ίδιο όνομα. Αυτά για άλλοτε...