H τωρινή Κ. Παλαιολόγου με τις αλλαγές της λόγω ρυμοτόμησης
H τωρινή Κ. Παλαιολόγου, όπως είδαμε, ήταν έξω από την πυρίκαυστο κι έτσι οι αλλαγές που βλέπουμε οφείλονται μόνον στην ανθρώπινη παρέμβαση, είτε λόγω ρυμοτόμησης (στην τωρινή αρχή, προκειμένου να διανοιχτούν η Σβώλου και η Πατρ. Ιωακείμ και στο τωρινό τέλος της για τη διάνοιξη της Ιασωνίδου), είτε λόγω αντιπαροχής. Την παρακολουθούμε από ψηλά, με ανάποδη χρονολογική σειρά.
Από την Μάρα Νικοπούλου
Στην αεροφωτογραφία μετά τη φωτιά, το τωρινό της μήκος οριοθετείται με τα πράσινα βελάκια. Σ’ αυτό το ύψος της, κατά τα οθωμανικά χρόνια ονομαζόταν Παλόζα. Η κόκκινη βούλα δείχνει το Ελληνικό Γυμνάσιο (την «Οικοκυρική Σχολή», όπως έχει μείνει να την λέμε), στο παλιό οικοδομικό τετράγωνο 312, που, σύμφωνα με τον χάρτη του Β. Δημητριάδη, το μοιράζονταν τρεις συνοικίες. Κάποια λίγα (2-3 μάλλον) κτίρια του ανήκαν στη Σουλού Πασά και το μεγαλύτερο μέρος του υπαγόταν στη συνοικία της Παναγούδας, καθώς εδώ βρισκόταν και η ίδια η εκκλησία. Το νότιο κομμάτι του ανήκε στην συνοικία του Ακτσέ Μεστζίτ, και εκεί, σύμφωνα με τα κτηματολογικά στοιχεία [Θ. Μαντοπούλου-Ευ.Χεκίμογλου, Επιχειρηματικότητα, τ2β, σελ. 272 κ’ 362], βλέπουμε μουσουλμανικές ιδιοκτησίες. Ανατολικό και νότιο όριό του ήταν η οδός Βayat – μετέπειτα Καπετάν Πατρίκη και Καυταντζόγλου αντίστοιχα, σήμερα καταργημένες και οι δυο. Στο ίδιο οικοδομικό τετράγωνο βρισκόταν και η προτεσταντική εκκλησία με διεύθυνση την Κ. Παλαιολόγου, απ’ όπου είδαμε πρόσφατα στιγμιότυπο από τον γάμο του στρατηγού Σαράιγ
Στην επιχρωματισμένη κάρτα βλέπουμε σε πρώτο πλάνο την νότια όψη του Γυμνασίου και το καμπαναριό της Παναγούδας. Το Γυμνάσιο, δωρεά του Συγγρού, χτίστηκε το 1893.
Από την κάρτα κρατάμε επίσης την γωνία της στέγης που βλέπουμε στην Εγνατία (βόρειο πεζοδρόμιο) γιατί θα βοηθήσει στην συνέχεια.
Στην αεροφωτογραφία του 1916 [από Α. Γερόλυμπου] σημειώνεται με κίτρινο το οικοδομικό τετράγωνο δυτικά της Κ.Παλαιολόγου/Πελόζα. Ένα περίεργο «τετράγωνο», έτσι κι αλλιώς, καθώς για νότιο όριο δεν έχει κάποιον δρόμο αλλά τη γραμμή της πυρίκαυστου, και φιλοξενούσε δυο μικροσκοπικές μουσουλμανικές συνοικίες: την Τιμουρτάς στα νότια –την είδαμε στην πρώτη ανάρτηση για την οδό- και την Σουλού Πασά στο βόρειο κομμάτι του, σημειωμένη εδώ με μωβ. Τριγύρω οι χριστιανικές συνοικίες του Αγ. Αθανασίου και της Παναγούδας. Το άλλο παράδοξο είναι το νούμερό του. Προφανώς στον αρχικό σχεδιασμό που έστειλε μηχανικούς να καταγράψουν όλη την πόλη μετά τη φωτιά του ’17 έγινε κάποιος λάθος υπολογισμός, κι έτσι ανάμεσα στα τετράγωνα 312 και 313 προκύπτει ξαφνικά το 362. Στην βορειοανατολική του γωνία, τη γωνία Παλαιολόγου με Εγνατία βρισκόταν το μικρό τέμενος Σουλού Πασά που διακρίνεται κάπως και εδώ καθώς έχει τον γνωστό λοξό προσανατολισμό. Ο Δημητριάδης υποθέτει ότι το αρχικό τέμενος χρησιμοποίησε κτίριο εκκλησίας –το συνδέει μάλιστα με την σχετικά κοντινή Παναγούδα- ενώ μιλάει για την πιθανή ύπαρξη και πιο παλιού ιερού χώρου στο σημείο.
Με τη βοήθεια της στέγης που σημειώσαμε πιο πριν (κόκκινη βούλα στα δεξιά), βλέπουμε την εικόνα της περιοχής στα 1889. Δίπλα από το μεγάλο κτίριο (δυτικά του) αργότερα θα χτιστεί η κλινική Νεδέλκου/σήμερα Αγιορείτικη Εστία και απέναντί της το Γυμνάσιο. Δυτικά της Παλαιολόγου, που σημειώνεται με πράσινο, βρίσκεται το «362» και στη γωνία του το τέμενος. Η μπλε βούλα δείχνει το κτίριο στη βορειοδυτική γωνία της διασταύρωσης με Εγνατία που διατηρήθηκε για πολλές δεκαετίες ακόμα. Το είδαμε και εδώ: https://archive.saloni.ca/49. Το ιδιαίτερα γραφικό τμήμα της Παλαιολόγου που ακολουθεί και είχε την τύχη να τραβήξει το βλέμμα πολλών φωτογράφων το είδαμε προ ημερών εδώ: https://archive.saloni.ca/1196