Επιτέλους, κάπου 5,5 χρόνια μετά, μία εξαιρετική ιδιωτική φωτογραφία του κ. Ράπτη που αναρτήθηκε στις ΠΦΘ, επιβεβαιώνει ότι το ντονμέδικο ιδιωτικό σχολείο Feyziye (Φεϊζιέ ή όπως αλλιώς προφέρεται) βρισκόταν πολύ ψηλότερα απ' ό,τι το είχαν τοποθετήσει, και συγκεκριμένα εκεί που τώρα περνάει η Ολυμπιάδος, στο ύψος της Πολιορκητού.
Από την Μάρα Νικοπούλου
Facebook:
https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=1033436597145973&id=204212503401724
H φωτογραφία του κ. Ράπτη
Πρόκειται για το δεξί από τα δυο κτίρια που βλέπουμε στη γνωστή φωτογραφία του Feyziye. Οι αλλαγές είναι κυρίως στα ανοίγματα, αλλά δεν αφήνουν αμφιβολία ότι είναι το ίδιο κτίριο.
Εδώ όπως παρουσιάζεται στην ιστοσελίδα της μετεξέλιξης του σχολείου που λειτουργεί ακόμα στην Τουρκία.
Μερικές ματιές στο σχολείο και τo/τα κτίριο/α που στεγάστηκε.
Ιδρύθηκε το 1885 από έναν από τους τρεις κλάδους των Ντονμέδων της Θεσσαλονίκης, τους Καρακάς, και επικεφαλής της Σχολικής Επιτροπής ήταν ο Μ. Τεβφίκ -σύμφωνα με την ιστοσελίδα του εκπαιδευτικού ιδρύματος που αποτελεί την μετεξέλιξή του, αλλά και την Journal de Salonique. Με τη χρονολογία υπάρχει ένα θέμα που θα δούμε άλλοτε.
Ο άλλος κλάδος των ντονμέδων, οι Καπαντζή είχε ήδη ιδρύσει λίγα χρόνια νωρίτερα το Τερακί. [=Πρόοδος]
Αρχικά το Feyziye (Φεϊζιέ, Φεϊζιγιέ, Φεϊζγιέ, Φεγιέ-το συναντάμε με διάφορους τρόπους γραφής) λεγόταν Feyz’i-Sibian, και η πρώτη του θέση ήταν δίπλα στην Καμάρα, όπως ανέφερε παλιότερα ένας απόγονος των Καρακάς στις ΠΦΘ, και διαφαίνεται επίσης και από ένα κείμενο της Journal de Salonique. Σύντομα, όμως, μετακόμισε στην Άνω Πόλη.
Μία άλλη αναφορά του ίδιου περιπλέκει τα πράγματα, βάζοντας την πιθανότητα να υπήρχε και ‘ενδιάμεση’ θέση, λίγο χαμηλότερα από το Διοικητήριο. Παράλληλα, σε διάφορες εργασίες και βιβλία, η θέση κοντά στο Διοικητήριο (με σημερινούς όρους περίπου στην Ολύμπου, ανεβαίνοντας την Βενιζέλου δεξιά,), παρουσιάζεται ως πρώτη θέση του σχολείου. [Marc David Baer, The Donme, σ. 50]. Διατηρώ κάποιες αμφιβολίες, αλλά δεν είναι για τώρα.
Όπως και να έχει, τα κτίρια που μας ενδιαφέρουν υπήρχαν ήδη από το 1889, όπως βλέπουμε στη φωτογραφία των Schultz & Barnsley, και μάλλον το σχολείο στεγαζόταν ήδη εκεί.
Η αναγνώριση είχε γίνει από τον κ. Νικόπουλο στις ΠΦΘ, που όμως τα τοποθετούσε χαμηλότερα και πιο ανατολικά, στην κατηργημένη -και καμένη το ’17- οδό Μεγακλέους που αντιστοιχεί περίπου στη συμβολή των νέων οδών Γκρατσίου και Μακ. Αμύνης.
Ωστόσο, στην αεροφωτογραφία μετά τη φωτιά, τα δυο κτίρια ξέρουμε από τις φωτογραφίες στην επίσημη σελίδα του σχολείου διακρίνονται (με κόκκινο), ενώ η θέση που είχε αρχικά προσδιοριστεί σημειώνεται με μπλε.
Στην πραγματική θέση μάς είχε οδηγήσει μια παρατήρηση του Στάθη Ασλανίδη αλλά και η έρευνα για το κτίριο με την κίτρινη βούλα που παρουσιάστηκε εντέλει εδώ: https://archive.saloni.ca/728
(Σίγουρα όσοι θυμούνται το κτίριο της αρχικής φωτό, θα θυμούνται και αυτό μιας και έζησε περίπου 20 χρόνια παραπάνω.)
Το σχολείο, λοιπόν, βρισκόταν στο παλιό οικοδομικό τετράγωνο 447 και παρόλο που φέρεται να είχε μεταφερθεί στην Κωνσταντινούπολη ήδη από το 1912-13 (κατά τους Βαλκανικούς πολέμους, γράφει η ιστοσελίδα τους), στα κτηματολογικά στοιχεία μετά τη φωτιά καταγράφεται ακόμα ως «Οθωμανική Σχολή ‘Φεγιέ’». [στο Θ. Μαντοπούλου-Παναγιωτοπούλου & Ευ. Χεκίμογλου, Ιστορία της Επιχειρηματικότητας στη Θεσσαλονίκη, των, τόμος 2β, σ. 377]. Σημειώνεται επίσης το αριστερό κτίριο που σύμφωνα και με την πρόσφατη μαρτυρία του κ. Ράπτη ανήκε στους Κοέν, αλλά και μια περίεργη σύμπτωση με ερωτηματικό: στο ίδιο οικοδομικό τετράγωνο εμφανίζεται μια μικρή ιδιοκτησία στο όνομα «Τεφήκ» – κάποιοι συγγενείς του ιδρυτή Τεβφίκ, ίσως;
Την πορεία του σχολείου, αναλυτικά, θα την δούμε σε επόμενη ανάρτηση.
Το 1952, οι διανοίξεις των νέων δρόμων στην περιοχή δεν έχουν ξεκινήσει.
Το 1975 έχουν προχωρήσει αρκετά, αλλά το κομμάτι της Ολυμπιάδος που θα καταπιεί το κτίριο του σχολείου είναι ακόμα κλειστό.