Ένα ανταλλάξιμο στην οδό Κρίσπου

Η αναγγελία δημοπρασίας για ένα «ανταλλάξιμο» στην οδό Κρίσπου προκαλεί κάποιες απορίες…

Από την Μάρα Νικοπούλου

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/1077998822689750

Από την Αγ. Σοφίας, ο φωτογράφος αποτυπώνει κάποιες από τις παράγκες της αγοράς που ήταν στην πλατεία Κουλέ Καφέ, και στο βάθος το τεράστιο κτίριο που τώρα στεγάζει την Βιβλιοθήκη. Σημερινό νούμερο: Κρίσπου 7. Στο πλάνο φαίνεται ακόμα ένα σπίτι -ισόγειο και όροφος- εκεί που σήμερα είναι το ν. 5. Το γνωστό γωνιακό καφενείο είναι εκτός κάδρου. Αύγουστος 1928: Η Εθνική Τράπεζα αναγγέλλει ότι βγάζει για εκποίηση μία «οικία (τεκές) 536,50 τετραγωνικών μέτρων, για 210.000 δρχ». Τεκές στην Κρίσπου δεν αναφέρεται πουθενά αλλού! Και ποιο είναι το ν. 5 των 500 και πάνω τετραγωνικών; Στο ρυμοτομικό του ’31, φαίνεται ότι και τότε, το μόνο τόσο μεγάλο είναι το νυν ν. 7. Αυτό στηρίζεται και από άλλα δημοσιεύματα. Μία ακόμα αγγελία, αυτή τη φορά για ενοικίαση δωματίου στην Κρίσπου 5β. Την αναφορά για τμήμα «υπηρεσίας ανεργίας», πάλι στο 5 β. Και ένα ρεπορτάζ για φόνο του 1932 που αναφέρει ξεκάθαρα δεύτερο όροφο στον αριθμό 5. Δεύτερος όροφος, αλλά και αρίθμηση με α και β, υπήρχε μόνον στο σημερινό 7, δηλαδή τη Βιβλιοθήκη της Άνω Πόλης, παλιότερα «Βαρβάρα», παλιότερα ακόμα σχολείο. Σύμφωνα με τον δείκτη μνήμης που υπάρχει μπροστά, χτίστηκε ως κατοικία του Χιφζί μπέη. Ο δείκτης αναφέρει κάπως λανθασμένη χρονολόγηση (είχαμε ασχοληθεί εδώ https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=362734924216147&id=204212503401724 ) και https://archive.saloni.ca/513 Γράφει πάντως και για τη μετέπειτα χρήση του ως κατοικία προσφύγων και σχολείο. Για τεκέ (που έτσι κι αλλιώς είναι περίεργο για τέτοιο κτίριο) δεν λέει τίποτα. Το 1928 όμως είναι πολύ «κοντινό» στα οθωμανικά χρόνια της πόλης και σίγουρα το «τεκές» πρέπει να στηρίζεται κάπου. [Η φωτογραφία προέρχεται από το αρχείο του Α. Πολάτογλου, από την εποχή που ήταν σχολείο, και αναρτήθηκε στις ΠΦΘ] Για εκεί κοντά, ο Δημητριάδης αναφέρει μόνον έναν τεκέ –«των Πωλητών Σταφυλιών». Το μόνο που ξέρουμε γι’ αυτόν ήταν ότι βρισκόταν κοντά στο «χάνι» και έπαιρνε νερό από το ταξίμ της οδού Αθηνάς. Απ’ αυτά ξέρουμε ότι το Χάνι ήταν κοντά στο νεκροταφείο του Πύργου (τον χώρο που τώρα βρίσκεται το σχολείο του Μάνιου) και ότι το ταξίμ αυτό βρισκόταν μεταξύ Αγ. Σοφίας και Θεοτοκοπούλου. Μία υπόθεση, λοιπόν, είναι ότι το κτίριο της Κρίσπου 5/7 χτίστηκε σε χώρο που κάποτε ήταν τεκές, και ίσως του έμεινε το όνομα Μια άλλη υπόθεση είναι αυτή του «δαίμονα του τυπογραφείου». Ο στοιχειοθέτης της αγγελίας ήταν εμφανώς βιαστικός. Στις 3 γραμμές του αποσπάσματος που βάλαμε παραπάνω υπήρχαν δυο λάθη («Κρίσπυ» και «Δημημρίου»). Μήπως η παρένθεση για τον τεκέ αφορούσε την πάνω ή την κάτω διεύθυνση; Έχει ξανασυμβεί να βάζουν τη επεξήγηση «Τέμενος» σε από πάνω γραμμή. Σε τέτοια περίπτωση, θα είχαμε να κάνουμε: Είτε με κάτι στην Αθηνάς 38 (ένα σπίτι πιο ανατολικά από τη γωνία με Βλαχάβα, όπου θα μπορούσε επίσης να καλύπτει το «κοντά στο χάνι του Νεκροταφείου κλπ» που δίνει ο Δημητριάδης στον προσδιορισμό του Τεκέ των Πωλητών Σταφυλιών. Είτε με την Αγ. Δημητρίου 155, την ανατολική γωνία με Πέλοπος -εκεί, δηλαδή που στο ρυμοτομικό του ’31 σημειώνεται συναγωγή, περιοχή για την οποία ο Δημητριάδης δεν αναφέρει κανέναν τεκέ. Για τον προσδιορισμό της τότε αρίθμησης χρησιμοποιούνται στοιχεία από τον οδηγό του 1932. Όπως και να έχει, ο τεκές της αναγγελίας εκποίησης παραμένει ένα μυστήριο.