Saloni.ca Archive

Η ΧΑΡΟΥΛΑ ΣΤΟ ΦΩΤΟ ΟΡΠΗ

Ένα κείμενο του Γιώργου Κωτσίδη με αφορμή ένα κοριτσάκι, τα φωτογραφεία Ορπή και Αχειλά στην Βασ. Γεωργίου, τον φωτογράφο Τάκη, τους φούρνους και τα παιδιά της γειτονιάς. Κοντά στο σινεμά Απόλλων.

“Χαρούλα ήσουν μιά κουκλίτσα …

Το Φώτο Ορπή λοιπόν ήταν απέναντι από τον Απόλλωνα . Ήταν στο καθημερινό μας δρομολόγιο μας . Περνούσαμε από εμπρός του κατ' ανάγκην πηγαίνοντας να πάρουμε ψωμί από τον διπλανό φούρνο του Χατζηκαμπούρη , που ήταν ο πιο σύγχρονος φούρνος της γειτονιάς . Ήταν ο πρώτος που έφερε φούρνο Γερμανικό μεταλλικό ηλεκτροκίνητο στην περιοχή . Όλοι οι άλλοι φούρνοι της γειτονιάς ήταν παραδοσιακοί με ξύλα και πυρότουβλα , όπως ο Κόκκινος φούρνος ψηλά στην Aετοράχης, ο Βεζυρτζής στην Βελισσαρίου, ο Μειμαρίδης στην Αγίας Τριάδος . Ο Χατζηκαμπούρης με τις δυνατότητες που του έδινε ο σύγχρονος φούρνος του γέμισε την βιτρίνα του με πολλά καλούδια άγνωστα μέχρι τότε, που μοσχοβολούσαν όταν τα έβγαζε ζεστά ζεστά . Βέβαια όλοι προτιμούσαν το ψωμί των παραδοσιακών φούρνων, που ήταν νοστιμότερο από του Χατζηκαμπούρη .Οι παραδοσιακοί έβγαζαν μια φουρνιά και έπρεπε να πας πρωί πρωι να το πάρεις, δεν είχαν μεγάλες δυνατότητες παραγωγής . Στην βιτρίνα λοιπόν του Ορπή ρίχναμε πάντα μια ματιά μασουλώντας λίγο από το ζεστό φρέσκο ψωμί από αυτό που είχαμε μόλις αγοράσει μπας και δούμε τίποτε καινούργιο . Τα φωτογραφεία το συνήθιζαν αυτό και τότε, εκθέτανε στην βιτρίνα τις καλύτερες φωτογραφίες τους κι είχε ενδιαφέρον για την γειτονιά οτιδήποτε έβγαζε ο Ορπή . Ήταν ένα από τα νέα της ημέρας . Γάμοι , βαφτίσια , συγκεντρώσεις οικογενειακές , σχολικές γιορτές , παρελάσεις πάσης φύσεως . Επίσης ατομικές φωτογραφίες σε στυλ ηθοποιών , ήταν πολύ της μόδας κι όλοι ήθελαν να βγάλουν μια τέτοια φωτογραφία να καμαρώνουν και να την επιδεικνύουν στις παρέες όπου τα κορίτσια τις κρυφοκοίταζαν βλέποντας τον εαυτό τους δίπλα εκεί, αν ο λεγάμενος τις ενδιέφερε . . Δύο ήταν τα φωτογραφεία εκεί στην γειτονιά παλιά και παραδοσιακά . Του Ορπή το πιο κεντρικό και πιθανόν και ακριβότερο και λίγο πιο κάτω πιο απόμερα δίπλα στην θάλασσα στην Μπιζανίου ο Αχειλάς . Η Χαρούλα μου έδωσε μια πληροφορία για τον Ορπή , ότι μάλλον δεν ήταν Έλληνας . Τι εθνικότητας ήταν δεν ξέρω , πάντως για μένα το ALFONS ORPI ήταν η απάντηση στην απορία μου για το περίεργο όνομα του . Τότε στην περιοχή και γενικά στην Θεσσαλονίκη κατοικούσαν πάρα πολλοί ξένοι ήταν πράγματι μια πολυεθνική πόλη πάντα . Τον Ορπή τον θυμάμαι στα γεράματά του . Ένας ήσυχος άνθρωπος, χαμηλών τόνων, ψηλός , ασπρομάλλης με μικρή φαλακρίτσα , με χοντρά γυαλιά , γέρνοντας το κορμί ελαφρά μπροστά όταν βάδιζε αργά αργά λόγω ηλικίας και δεν μου μοιαζε για ξένος Το Ορπή νόμιζα ότι ήταν απλώς κάποια φίρμα άγνωστη σε μένα κι όχι το όνομα του . Τα δύο φωτογραφεία της γειτονιάς είχαν στούντιο όπου έβγαζαν συνήθως τις ποιοτικές εβδομαδιαίες και τις λιγότερο προσεγμένες εικοσιτετράωρες Στις εβδομαδιαίες ο καλλιτέχνης φωτογράφος έβαζε το χεράκι του και με μπόλικο ρετουσάρισμα σε έκανε κούκλο ή κούκλα ανάλογα, και φυσικά αυτό ανέβαζε το κόστος και τον χρόνο παράδοσης . Ήταν το photoshop της αναλογικής εποχής . Φυσικά για να μη ξεχνιόμαστε οι φωτογραφίες ήταν ασπρόμαυρες, οι έγχρωμες αργούσαν ακόμη . Υπήρχαν μερικοί φωτογράφοι πραγματικά καλλιτέχνες που βελτίωναν την φωτογραφία σου και σε έκαναν να μοιάζεις με σταρ του σινεμά . Ήταν περιζήτητοι κι ακριβοπληρωμένοι . Οι περισσότεροι είχαν στήσει τα φωτογραφεία – στούντιο τους στο κέντρο και κυρίως στην Τσιμισκή . Όμως υπήρχαν και μη ταλαντούχοι φωτογράφοι και ήταν πολλοί. Όταν ολοκλήρωναν το ρετούς παραμόρφωναν τόσο την φωτογραφία στην προσπάθειά τους να σε ομορφύνουν , ώστε όταν πήγαινες μετά μια βδομάδα να την παραλάβεις δυσκολευόσουν να γνωρίσεις την φάτσα σου . Έχω κι εγώ μια τέτοια την βλέπω και γελάω ακόμα, πώς ο αθεόφοβος αφού δεν μπορούσε να κάνει μια τόσο δύσκολη δουλειά την έκανε κι είχε το θράσος να μου την πουλήσει κι εγώ την βλακεία να την αγοράσω . Εκτός από τους δύο, παλιούς τελευταίος άνοιξε και μαγαζί στην αρχή στην Παρακευοπούλου ο Τάκης, το Φώτο Τάκη . Ο Τάκης δεν είχε στούντιο αλλά ένα μικρό απλό μαγαζί, που πίσω με ένα χώρισμα είχε το εργαστήριο – εμφανιστήριο . Ήταν ο νεώτερος όλων, λίγο μεγαλύτερος από μας και φίλος με όλους . Ήταν ο φωτογράφος που βρισκόταν παντού . Στον γιορτές στα πανηγύρια στις παρελάσεις στον δρόμο που κι όταν σε εύρισκε πάντα με την μηχανή στο χέρι σούλεγε … – Κάτσε ακίνητος να σου βγάλω μια φωτογραφία και χωρίς πολλές διαδικασίες πάταγε το κουμπάκι κι έβγαζε την φωτογραφία μη έχοντας την απαίτηση να την πάρεις . Το χαρακτηριστικό του τα τρία ακροδάκτυλα του δεξιού χεριού που στην άκρη τους είχαν το γνωστό κοκκινοκαφέ χρώμα όσων εμφάνιζαν φωτογραφίες από την επαφή των δακτύλων με τα χημικά του εμφανιστηρίου . Από τον Τάκη που έκτοτε άλλαξε δυό τρία μαγαζιά πάντα στην Αγία Τριάδα, έχω αρκετές φωτογραφίες, μόνος για πάσο, για ταυτότητες και διάφορες άλλες με την παρέα μαζεμένη στην παραλία η στην εκκλησία με τον γνωστό τρόπο. Καθίστε ακίνητοι να σας τραβήξω μια φωτογραφία και άριστα έκανε έρμος για το μεροκάματο αυτός κι εμείς για να καμαρώνουμε σήμερα τα νιάτα μας που έφυγαν για πάντα . Όταν γκρέμιζαν λοιπόν το παλιό κτίριο για να κατασκευάσουν την πολυκατοικία, ο Ορπή άδειασε το μαγαζί του από οτιδήποτε χρήσιμο . Το φωτογραφείο μπροστά είχε ένα στενό μαγαζί σε όλο το μήκος, αλλά πίσω ένα μεγαλύτερο χώρο διαμορφωμένο σε στούντιο εκεί που προφανώς η τετράχρονη Χαρούλα έβγαλε την όμορφη φωτογραφία της . Διάφορες εικόνες στο φόντο η απλά ένα χρώμα και διάφορα αντικείμενα έπαιζαν τον ρόλο του σκηνικού . Τότε οι επαγγελματικές φωτογραφικές μηχανές ξύλινες σε τρίποδο δεν είχαν φιλμ από ζελατίνα αλλά γυαλί μεγέθους περίπου 20Χ30 εκ. όπου επάνω περνούσαν τα διάφορα χημικά και με την έκθεση στο φως μέσω του φακού αποτυπωνόταν η φωτογραφία αρνητικά . Το θετικό έβγαινε σε χαρτί . Το γυαλί αφού το καθάριζαν το ξαναχρησιμοποιούσαν για την επόμενη φωτογράφιση . Έτσι δούλευε κι ο Ορπή χρησιμοποιώντας τις μεθόδους και την τεχνολογία της εποχής . Φαίνεται όμως ότι είχε πάρα πολλά τέτοια γυαλιά που τα κρατούσε σαν αρχείο για ένα διάστημα για καμιά επανεκτύπωση που συνηθιζόταν τότε, μια και οι φίλοι και συγγενείς βλέποντας την φωτογραφία ζητούσαν ένα αντίγραφο . Σημειωτέον ότι η φωτογραφία ήταν αρκετά ακριβή υπόθεση και φωτογραφικές μηχανές ελάχιστοι είχαν . Εγκαταλείποντας λοιπό το μαγαζί ο Ορπή άφησε εκατοντάδες φωτογραφίες στο γυάλινο αρνητικό τους μια και δεν του χρειαζόταν πλέον και αν θυμάμαι καλά ήταν ήδη μεγάλος και πήρε την σύνταξη του . Άλλο που δεν θέλαμε εμείς η πιτσιρικαρία της γειτονιάς μπήκαμε στο ορθάνοιχτο εγκαταλειμμένο μαγαζί και τα κάναμε όλα γυαλιά καρφιά . Ήταν ένας πραγματικός θησαυρός εκεί μέσα, αν είχαμε το μυαλό και την γνώση και τον διασώσαμε σήμερα η παλιά Θεσσαλονίκη της περιοχής των Εξοχών θα ήταν περισσότερο γνωστή και η ομορφιά που χάθηκε ανεπιστρεπτί θα γινόταν ποιο οικεία στους νεώτερους. Κρίμα, παιδιά ήμασταν τα τετράγωνα γυαλιά έγιναν ιπτάμενοι δίσκοι και εκτοξεύονταν από τον ένα στον άλλο με κίνδυνο σοβαρού τραυματισμού . Άντε τώρα να πείσεις παιδιά ότι αυτό που κάνουν είναι επικίνδυνο . Δυστυχώς δεν έμεινε τίποτε. Όχι δηλαδή ότι θα γινόταν τίποτε καλύτερο, απλώς η φαγάνα του εργολάβου θα τα φόρτωνε σε ένα φορτηγό και σήμερα θα αναπαυόταν κάπου κάτω από το Μακεδονία Παλλάς βαθιά κάτω από τα θεμέλιά του , όπου ήταν ο προσφιλής χώρος εναπόθεσης των μπάζων των πανέμορφων νεοκλασικών της περιοχής . Τώρα συζητώντας με την παλιοπαρέα καμιά φορά μεταξύ τυρού και αχλαδιού για την δυσκολία να βρούμε φωτογραφίες της εποχής εκείνης, ξαναθυμόμαστε το μεγάλο μας λάθος . Εμείς ήμασταν παιδιά και δεν ξέραμε, άλλοι όμως που κατέστρεψαν ότι ομορφότερο υπήρχε στην πόλη μας , ξέρανε τι κάνανε και γιατί ... Για το κέρδος δυστυχώς ...” Για άλλους φωτογράφους της Βασ. Γεωργίου εδώ: https://archive.saloni.ca/354

Η μικρή Χαρούλα στο στούντιο του Αλφόνσο Ορπή, Βασ. Γεωργίου 39 Είχε προηγηθεί ένα άλλο στούντιο του Ορπή, Βασ. Γεωργίου 26 Κι ένας μπόμπιρας στο στούντιο του Αχειλλά, Βασ. Γεωργίου 64, μέσα στην αυλή της κατοικίας Αριγκόνη.

Ο κ. Κωτσίδης αναφέρει σχετικά με το στούντιό του:

“Ο Αχειλάς ήταν μέσα σε αυλή και ήταν γενικά οικονομικότερο Φωτογραφείο , είχε όμως ένα μεγάλο πλεονέκτημα την θάλασσα που ήταν δίπλα στο μαγαζί του . Εκεί έβγαζε τις απλές φωτογραφίες του με ένα καταπληκτικό φόντο . Από την μιά μεριά το λιμανάκι κι από την άλλη όλη την δαντελένια ακρογιαλιά την περιοχής μέχρι τον Ιστιοπλοϊκό όμιλο και την Ναυτική Διοίκηση Βορείου Αιγαίου . Υπάρχουν πάρα πολλές τέτοιες φωτογραφίες κι απ τις δυό μεριές . Στο κέντρο της πόλης τα πράγματα ήταν πιο επίσημα . Ήταν μεγάλη επιτυχία να σ έβαζε ο φωτογράφος στην βιτρίνα του “. Η σφραγίδα από την προηγούμενη φωτογραφία Άλλες σφραγίδες από το φωτο-Ντόρα Ε. Αχειλλά. Ο φωτογράφος Τάκης στην Παρασκευοπούλου ήταν ο επίσημος φωτογράφος της Ακαδημίας

“Ο φίλος και γείτονας Τάκης στο τελευταίο μαγαζί του στην Λ. Στρατού που περνούσα ώρες μαζί του στον σκοτεινό θάλαμο προσπαθώντας να μάθω την τέχνη της εμφάνισης . Ήθελε πάντα παρέα μέσα στην απομόνωσή του γιατί η διαδικασία κρατούσε ώρες και δεν έπρεπε να μη υπάρχει ούτε ίχνος φωτός πέρα από το θολό κόκκινο που δεν επηρέαζε τα φίλμ . Οργανωμένα εργαστήρια δεν υπήρχαν τότε ο καθένας εμφάνιζε τα δικά του ...” Γ. Κωτσίδης.