Saloni.ca Archive

Προκόπης Τζημουρώτας: Φροντιστήριο και Ιδιωτικό Γυμνάσιο στη Θεσσαλονίκη

Νίκανδρος Καστανίδης

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid0EmZwa1Pe2jRaPsrj2YmJJUwn9jPV8AF8m9y4z2Btc7HY4tTUtA2C6oUVvBvkpDiWl

Ο Προκόπης Τζημουρώτας του Νικολάου γεννήθηκε στα Γρεβενά. Πέρασε στο Τμήμα Μαθηματικών του παν. Θεσσαλονίκης το 1933. Ολοκλήρωσε απρόσκοπτα τη φοίτησή του στο Τμήμα αυτό και πήρε πτυχίο με Καλώς, στις 7-2-1938. Δραστηριοποιήθηκε στην Ιδιωτική Εκπαίδευση της Θεσσαλονίκης, αρχικά με δικό του Φροντιστήριο από τις αρχές της δεκαετίας του 1940 και στη συνέχεια με δικό του Ιδιωτικό Γυμνάσιο (πιθανότατα σε συνεργασία με τη φιλόλογο σύζυγό του Ναυσικά Χατζηαντωνίου) από τις αρχές της δεκαετίας του 1950.

Η Μαρίκα Ευμορφιάδου, που συνεργάστηκε το 1941-42 με το φροντιστήριο του Τζημουρώτα, αποφοίτησε με άριστα από τη Φιλοσοφική Σχολή του Παν. Θεσσαλονίκης, το 1940-41. Το 1943 διορίστηκε καθηγήτρια Φιλολογίας στο Γ’ Γυμνάσιο Θηλέων της Θεσσαλονίκης.

Η θέση του Φροντιστηρίου του Π. Τζημουρώτα, υποδεικνύεται με βυσσινί βελάκι.

Η θέση του Ιδιωτικού Γυμνασίου του Π. Τζημουρώτα στην πολυκατοικία που υποδεικνύεται με κίτρινο βελάκι.

[Η φωτογραφία είναι των αρχών της δεκαετίας του 1950 κι αναρτήθηκε από τον κ. Γ. Σιδηρόπουλο, στις ΠΦΘ, στις 13-4-2019]

Ο Προκοπής Τζημουρώτας με μαθητές του στην ταράτσα της πολυκατοικίας όπου στεγαζόταν το Ιδιωτικό του Γυμνάσιο, πιθανότατα τη δεκαετία του 1960

Διαφήμιση του 1972, στην εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 το Γυμνάσιο Τζημουρώτα μεταφέρθηκε από την Αριστοτέλους 26 στην Εξαδακτύλου 10 (απέναντι από την εκκλησία του Αγίου Χαραλάμπους, Μετόχι της Μονής Σίμωνος Πέτρας του Αγίου Όρους). Εκεί διατηρήθηκε μέχρι το 1984, τη χρονιά που απεβίωσε ο Προκόπης Τζημουρώτας.

22 Ιουνίου του 1937. Ο Willy Pragher (1908-1992) στην Θεσσαλονίκη. Τράβηξε εδώ καμιά 20αριά φωτογραφίες. Ψηφιοποιήθηκαν άψογα από το Staatsarchiv Freiburg και παρέχονται ελεύθερα, κτήμα όλων μας πλέον.

Ακούγεται απίστευτο, αλλά η συλλογή του Pragher περιλαμβάνει περίπου ένα εκατομμύριο φωτογραφίες, διαφάνειες και αρνητικά. Καλύπτουν την περίοδο 1926 – 1992. Τα Κρατικά Αρχεία του Φράιμπουργκ διέθεσαν στο Διαδίκτυο μεγάλο αριθμό τους. Η ψηφιοποίηση τους άρχισε το 2009. “Ανακαλύφτηκαν” πριν λίγες μέρες από την Λίζα Κουτσάπλη. (Liza's Photographic Archive). Εδώ το σύνολο των λήψεων του στην πόλη. Κάποιες “ακυκλοφόρητες”. Τελευταία μια όμορφη φωτογραφία του Λιτόχωρου, νωρίτερα το 1937.

Δαυίδ Μπράβος

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid027oP4LiDahd6X4FDBghHSwAfNtqgBcbRGjyd6rMHhVgthah3B2eH2mJatRWEmrn1Al

22 Ιουνίου του 1937. Φωτογράφος Willy Pragher

Οδός Ρωμανού αριστερά και Φιλικής Εταιρείας δεξιά. 1937. Άλλος κόσμος.

Παύλου Μελά από τον Λευκό Πύργο.

Οδός Μπουμπουλίνας. Ιούνιος του 37.

Δωδώνης με Αργοναυτών.

Αλκαζάρ. Καλοκαίρι του 1937.

1937. Τα πρώτα χρόνια της συνοικίας του Αγίου Παύλου

Το σίδερο για τις λάσπες, πάνω σε αρχαία ... τα πλακάκια της εισόδου έργα τέχνης.

“ποδόμακτρο εισόδου, μια σιδερένια ορθογώνια λάμα βιδωμένη στο έδαφος έξω από την είσοδο ενός σπιτιού για να καθαρίζουν τις λάσπες”

Μονή Βλατάδων.

Λεμονατζής το 1937 ... service σε γυάλινο ποτήρι

Μέσα από τον Πύργο.

Λιτόχωρο 1937.

Οι πλανόδιοι κρεοπώλες που έχουν αποτυπωθεί σε φωτογραφίες, περιέργως πώς, περιορίζονται στο κέντρο. Από τις πέντε γνωστές φωτό τους, οι 4 είναι στην Εγνατία -μπορεί και η πέμπτη. Με αφορμή μία έκτη ‘εμφάνιση’ πλανόδιου που είδαμε πρόσφατα, τις συμμαζεύουμε.

Μάρα Νικοπούλου

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid02H8xGEWJreTabdg7XCofHmTkqboygHAsB3JUXotDnhnJJ4YuAbrtLDP4BXvStnfJJl

Η πιο παλιά από τις φωτογραφίες με πλανόδιους κρεοπώλες είναι αυτή του Zepdji, απόσπασμα της οποίας βλέπουμε εδώ. Μεταξύ 1890-1893, όπως καταλαβαίνουμε από ολόκληρη την εικόνα…

…που κυκλοφόρησε και σε κάρτα στην σειρά των 64 επιχρωματισμένων των Naar-Hananel. Παρά το μπογιάτισμα, καταλαβαίνουμε ότι τα ανάγλυφα της Καμάρας, που έχει πρόσφατα επισκευαστεί (1890), είναι ακόμα σε εξαιρετική κατάσταση. Το ιππήλατο τραμ (1893) δεν έχει ξεκινήσει, αλλιώς θα βλέπαμε τις ράγες του στο σημείο που ποζάρουν δυο κινητά ‘κρεοπωλεία’ και μαζί τους άλλοι μαγαζάτορες της περιοχής. [Ολόκληρη την σειρά των επιχρωματισμένων φωτογραφιών την είχαμε δει εδώ: https://www.facebook.com/media/set/?set=a.272779329878374&type=3

Πιθανόν το ίδιο άλογο και σ’ αυτήν την φωτό, όπου τέρμα αριστερά βλέπουμε και ένα πιο ‘κανονικό’ χασάπικο. Ίσως τον προμηθευτή τους.

Πρόκειται για φωτό των Underwood & Underwood και σύμφωνα με την πηγή (Βιβλιοθήκη του Κονγκρέσου) κυκλοφόρησε το 1903

Προχωρώντας στον χρόνο (υπάρχουν πια οι ράγες του τραμ) και στην Εγνατία. Ο φορτωμένος Ψαρρής και το αφεντικό του βρίσκονται λίγο πιο ανατολικά από την Αγ. Σοφίας.

Κατά μήκος της διαδρομής του τραμ, αλλά σε άγνωστο σημείο, πριν το 1906 που εκδόθηκε το The Balkan Trail, ο Frederick Moore μάς δίνει πιο καθαρή εικόνα της πραμάτειας. Και περιγράφει όσα δεν βλέπουμε: «Πρέπει να ξυπνήσεις νωρίς για να δεις και τα κεφάλια των αρνιών, γιατί είναι σπουδαία λιχουδιά κι είναι τα πρώτα που εξαφανίζονται– κι όταν ψήνονται, η απεριόριστη χαρά που νιώθει ο ντόπιος σπάζοντας το κρανίο και ξεδιαλέγοντας τα νόστιμα μεζεδάκια είναι άκρως αηδιαστική. Και τα εντόσθια εκτιμώνται εξίσου. Τα τρώνε όπως οι Ιταλοί τρώνε τα μακαρόνια τους».

Ένα στιγμιότυπο στην Εγνατία με Ατταλιδών, τον Σεπτέμβριο του 1908, διαψεύδει κάπως τον Μουρ, καθώς στην τάβλα του πλανόδιου που βρίσκεται στην γωνία με την τότε Ατταλιδών βλέπουμε κεφαλάκι παρόλο που είναι απόγευμα όπως δείχνουν οι σκιές. {απόσπασμα από τη φωτό του MAHJ που είδαμε πρόσφατα εδώ https://www.facebook.com/photo/?fbid=804253048416002&set=a.465862328921744]

Ο Μουρ πάντως, στην δεύτερη φωτογραφία του με το ίδιο θέμα, μάλλον πέτυχε συκωταριά. Η φωτό κυκλοφορεί με χρονολόγηση 1916. Απ’ όσο ξέρω, το σημείο δεν έχει αναγνωριστε

Οι φωτό με τους πλανόδιους κρεοπώλες ενέπνευσαν τον Ντίνο Παπασπύρου που έφτιαξε μία σύνθεση από δύο (το άλογο της φωτό του Μουρ, με τον χασάπη της επιχρωματισμένης κάρτας) και τους μετέφερε σε μιαν άλλη ‘σύνθεση’: στην Άνω Πόλη με φόντο που παραπέμπει στο γνωστό κτίριο με το μπακάλικο στην συμβολή Ανδοκίδου-Ιφικράτους.

Μετά από 42 χρόνια στο ίδιο σημείο … Παρά το γεγονός ότι έχουν περάσει 42 χρόνια λείπει μόνο το ρόπτρο τύπου «πουλί», Οδός Κιθαιρώνος 12, Άνω Πόλη, Θεσσαλονίκη (ασπρόμαυρη φώτο Πλάτων Κλεανθίδης 1982, έγχρωμη φώτο Πλάτων Κλεανθίδης 2024)

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid0sWFtepdWgQseKF9xmjqJD14vAUFtgoYVUHmjMYW8E4jDo3v3ef4S6eH5LVuYmrqrl

Πλανόδιοι φωτογράφοι. Για 60 + χρόνια η παρουσία τους συνυφασμένη με τον Λευκό Πύργο.

Με τις μηχανές στηριγμένες στον τρίποδα και την ιατρική ρόμπα φωτογράφισαν γενιές και γενιές ντόπιων οικογενειών, τουριστών, κατακτητών, επαρχιωτών, ανέμελων περιπατητών και χαρούμενες παρέες νέων. 11 φωτογραφίες, οι 2 τελευταίες στα άλλα σημεία “δράσης” τους, Βαρδάρη και απέναντι από την Αχειροποίητο, Πλατεία Μακεδονομάχων. Μέχρι να εμφανιστούν ... τα κινητά

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid02bxBUeoG2kouJgHBWxNFwPceBLii1t3AG7m9qh7YvkdpVx3icBQbKMY3KBcTfUJjWl

1937 Paul Almasy.

Λίγο πριν τον Β΄ΠΠ.

Κατοχή με τον παραλλαγμένο Πύργο.

Συλλογή Γ. Βέβη

1957, φωτογράφος Cas Oorthuys.

1952. Christopher Railey

Ακόμα διακρίνονται ίχνη από το καμουφλαζ στο Λευκό Πυργο 12 χρόνια μετά.

Τέλη δεκαετίας του 50.

Αρχές 60ς.

1957, Cas Oorthuys.

1965. Σαββόπουλος και Λοΐζος.

Απέναντι η οδός Ρωμανού και η Οβάλ πολυκατοικία (Φιλικής Εταιρίας).

Βαρδάρης. Με τις μηχανές στηριγμένες στον τρίποδα και την ιατρική ρόμπα.

Boris Carmi, 1958

1965. Απέναντι από την Αχειροποίητο, Πλατεία Μακεδονομάχων. Μέχρι να εμφανιστούν ... τα κινητά.

Η φωτογραφία απεικονίζει την οδό Εγνατία στο ύψος της διασταύρωσης με την οδό Βασιλέως Καρόλου. Πρόκειται για μια παλιά καρτ ποστάλ που κυκλοφορεί σε δημοπρασίες, η οποία δεν έχει τοποθετηθεί στον παλιό χάρτη ρυμοτομίας της πόλης. Στο βάθος διακρίνεται ο μιναρές του τζαμιού Suleyman, το οποίο βρισκόταν στη γωνία με την παλαιά οδό Αγίου Νικολάου.

Στο σχόλιο που ακολουθεί συσχετίζεται με αεροφωτογραφία της περιοχής πριν την πυρκαγιά του 1917.

Στάθης Ασλανίδης

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid0EwBKpcAhtWeeTUV2nqeZJcC8kyQuNfDXu1Aih87Gh6GrUB3cQKTo7MEdThpyqK1Hl

Σήμερα ένα τμήμα της παλαιάς οδού Βασιλέως Καρόλου ταυτίζεται με την οδό Κυπρίου Γεωργίου Χαραλάμπους.

Οικία του ντονμέ Μεχμέτ Καπαντζή, κτίστηκε από τον Αριγκόνι (1893-95). Κτίριο με πολυδαίδαλη ιστορία. Τελευταία στέγασε το Ε΄ Γυμνάσιο Αρρένων μέχρι το 1962. 1963- 1972 το Η΄ Γυμνάσιο. Εγκαταλειμμένο, αποκαταστάθηκε από τις φθορές του το 1989.

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid023j3rWuLBsXe1dC2TVDRrZ4ufy8ksHcmfqpQteufb3CF8WHUNNdids3bZGHUsgWoPl

Επί της Βασιλέως Γεωργίου Α΄ 29 προχωρά η αποκατάσταση του ακινήτου, ώστε να ενοικιαστεί. Χτίστηκε το 1896 από τον Έλληνα υπήκοο Διον. Σπανό και το 1897 είχε πουληθεί στην οικογένεια Πάντου. Το 1904 υποθηκεύτηκε στον Μωύς Ισ. Σαλώμ και περιήλθε στην ιδιοκτησία του τελευταίου το 1911. Το 1990, ο σύζυγος της Έβελυν Σαλώμ, Ζοζέφ Ναβάρρο πουλάει το κτίσμα στην οικογένεια Τσακάλου που το αναστηλώνει και στεγάζει ΙΕΚ. Κατα καιρούς στέγασε υπηρεσίες της ΣΤ Εφορίας. Χαρακτηρίστηκε διατηρητέο το 1983.

Δημήτρης Βουγιούκας

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid0LerFQ7JFLxDnb99McDuhPYYXpu1YR3M9MDzmswqkahVZUxEKzBTkJGKjshqxMtrkl

Κομνηνών με Βασιλέως Ηρακλείου. Βλέπουμε το επάνω μέρος του Εβραϊκού Χαμάμ. Από κάτω ο “Λουτρός” (ταβέρνα κρασοκατάνυξης με υποτυπώδεις μεζέδες) + το θρυλικό τυπογραφείο “Σπίθα”, κατασκεύαζε με περίσσια τέχνη τις γιγαντοαφίσες των τότε κινηματογράφων. Αριστερά τα Λουλουδάδικα. Αρχές 60ς.

Απέναντι μια σπάνια απεικόνιση μέρους του εσωτερικού της πρώην πλατείας συναγωγής της αγοράς (1921 και μετά). Μέχρι τον σεισμό του 1978 υπήρχαν εκεί αρκετά καταστήματα τροφίμων, μπαχαρικών, μανάβικα, διάφορα μικρομάγαζα, ραφεία και κουρείο. Σήμερα η τεράστια πολυκατοικία που αντικατέστησε την ανοιχτή αγορά (Βασ. Ηρακλείου 26) στεγάζει εσωτερικά στο ισόγειο την μικρή συναγωγή Γιάδ Λεζικαρόν + άπειρα καταστήματα και επαγγελματικά γραφεία.

Υστερόγραφα μια απεικόνιση της ευρύτερης περιοχής μετά την μεγάλη πυρκαγιά του 1917. Σημειωμένα κάποια σημεία ενδιαφέροντος σε σχέση με το θέμα αλλά και σε σχέση με τις 2 προηγούμενες αναρτήσεις. Το χαμάμ είναι τα γνωστά μας Λουλουδάδικα. Μέρος της Αλιάνς είναι το σημερινό ξενοδοχείο Ηλέκτρα Παλλάς στην Πλατεία Αριστοτέλους. Το Μπεζεστένι πάνω αριστερά.

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid02Q1njftEttgNiwZueFXrEdtWTTzRXaMN6D9q2Ck6B7K9odtR2ydryKDv1A7kKLet9l

Κομνηνών με Βασιλέως Ηρακλείου.

Απέναντι μια σπάνια απεικόνιση μέρους του εσωτερικού της πρώην πλατείας συναγωγής της αγοράς (1921 και μετά). Μέχρι τον σεισμό του 1978 υπήρχαν εκεί αρκετά καταστήματα τροφίμων, μπαχαρικών, μανάβικα, διάφορα μικρομάγαζα, ραφεία και κουρείο. Σήμερα η τεράστια πολυκατοικία που αντικατέστησε την ανοιχτή αγορά (Βασ. Ηρακλείου 26) στεγάζει εσωτερικά στο ισόγειο την μικρή συναγωγή Γιάδ Λεζικαρόν + άπειρα καταστήματα και επαγγελματικά γραφεία.

Κομνηνών με Βασιλέως Ηρακλείου. Μέχρι τον σεισμό του 1978 υπήρχαν εδώ αρκετά καταστήματα τροφίμων, μπαχαρικών, μανάβικα, διάφορα μικρομάγαζα, ραφεία και κουρείο.

1970 ~ . Η αγορά Μοδιάνο απέναντι.

30ς. Απέναντι από την Αγορά Μοδιάνο. Σήμερα η τεράστια πολυκατοικία Βασ. Ηρακλείου 26.

Μέχρι τον σεισμό του 78 ανοικτή αγορά και μικρός τόπος λατρείας.

Απεικόνιση της περιοχής μετά την μεγάλη πυρκαγιά του 1917. Σημειωμένα κάποια σημεία ενδιαφέροντος σε σχέση με το θέμα αλλά και σε σχέση με τις 2 προηγούμενες αναρτήσεις.

Το χαμάμ είναι τα γνωστά μας Λουλουδάδικα. Σε μπλέ τετράγωνο η σημερινή οικοδομή Βασ. Ηρακλείου 26. Η σημερινή αγορά Μοδιάνο (το πάνω της μέρος) ήταν η κεντρική Συναγωγή Ταλμούδ Τορά, γύρω της το σχολείο το άσυλο και το εργοστάσιο μασά (αζυμων)

Μέρος της Αλιάνς είναι το σημερινό ξενοδοχείο Ηλέκτρα Παλλάς στην Πλατεία Αριστοτέλους (κάτω δεξιά). Το Μπεζεστένι πάνω αριστερά.

Τα κτίρια γύρω από την κεντρική Συναγωγή Ταλμούδ Τορά πριν την πυρκαγιά. Τα περισσότερα μέρος της σημερινής Αγοράς Μοδιάνο.

Ο “Λουτρός” (ταβέρνα κρασοκατάνυξης με υποτυπώδεις μεζέδες πίσω από το δέντρο) και το θρυλικό τυπογραφείο “Σπίθα” που κατασκεύαζε με περίσσια τέχνη τις γιγαντοαφίσες των τότε κινηματογράφων.

Κομνηνών.

Πιο κέντρο δεν γίνεται…

Τα παλιά οικοδομικά τετράγωνα 7 και 8 και 9 θα βρίσκονταν σήμερα στην Εγνατία, μπροστά από το άγαλμα Βενιζέλου, και στην πλατεία Επιμελητηρίου επί της Αριστοτέλους, πάνω από τον άξονα των σημερινών οδών Βατικιώτη-Βλάλη.

Ξεκινώντας από το 1880 -που τα βλέπουμε σε χάρτες- και μέχρι τη φωτιά του ’17, δεν υπήρχαν αλλαγές στη ρυμοτομία τους, καθώς δεν φαίνεται να κάηκαν στην φωτιά του 1890. Άγνωστο γιατί, είναι από τα πιο ‘τριγωνικά’ Ο.Τ. της πόλης, χωρίς κάποιον ορατό σ’ εμάς λόγο (π.χ. να τα περιορίζει κάτι στη μορφολογία του εδάφους ή κάποιο μνημείο). Τους ρίχνουμε μια ματιά μέσα από χάρτες, κτηματολογικά στοιχεία και φωτογραφίες – ευκαιρία να λύσουμε κάποιες απορίες για πασίγνωστες φωτό που παρέμεναν χωρίς ακριβή τοποθέτηση..

Μάρα Νικοπούλου

Facebook: https://web.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid02y6NxJ4bRTpT6V9u3veS9nXL5CVnjxvQV7rpxyFwryWBRfjYmLA5C1PpU375S9ZuKl

Εδώ βλέπουμε την εικόνα τους τον Νοέμβριο 1915, σε αεροφωτογραφία του Homolle [πηγή: Γαλλικό Υπουργείο Πολιτισμού, κωδ. Τεκμηρίου AP0R051142]

Η περιοχή σε χάρτες. Ο Βερνιέσκι (αριστερά) σημειώνει ως μόνο σημείο ενδιαφέροντος το Μπέη Χαμάμ. Στο κέντρο, σε πιο διευρυμένο απόσπασμα ενός χάρτη επίσης πριν τη φωτιά του 1890, στα Ο.Τ. 7, 8 και 9 πάλι δεν υπάρχει καμία καταχώρηση. Σημειώνω με κίτρινο την Ταλμούδ Τορά, με κόκκινο την Αγία Θεοδώρα και με μπλε το Μπέη Χαμάμ. Ο τρίτος χάρτης είναι απόσπασμα από εξαιρετική δουλειά του κ. Θεόδωρου Φουρναράκου που προσάρμοσε στην σημερινή εικόνα (σχεδιασμός οικοδομικών τετράγωνα και ονόματα οδών με κόκκινο), τον χάρτη της οθωμανικής πόλης του Β. Δημητριάδη με τα τουρκικά ονόματα δρόμων και τα αντίστοιχα ελληνικά του 1917. Το είδος της σκίασης στα επίμαχα τετράγωνα υποδεικνύει ότι η συνοικία Findik στην οποία ανήκαν ήταν εβραϊκή. Για την «Φιντίκ», ο Β. Δημητριάδης επιπλέον εξηγεί ότι «η συνοικία αποτελούσε στην πραγματικότητα τμήμα της Αγοράς και οι κατοικίες βρίσκονταν ανάμεσα ή πίσω από καταστήματα και αποθήκες» (σ 170). Κάποια άλλα ζητήματα δρόμων που προκύπτουν από τους χάρτες και τις αναφορές του στην Φιντίκ θα τα δούμε άλλοτε. Για την ώρα, μπορούμε να ξαναδούμε -φωτογραφικά- πια την εικόνα της ανατολικής πλευράς αυτών των οικοδομικών τετραγώνων και τα κτίριά τους που ‘έβλεπαν’ την πλατεία Αλευραγοράς εδώ: https://www.facebook.com/media/set/?set=a.218229515333356&type=3&_rdc=1&_rdr Πιο συγκεκριμένα, μας αφορούν τα κτίρια με την αρίθμηση 10 (ΟΤ 9), 11 και 12 (ΟΤ 7) στο τέλος του αναλυτικού αφιερώματος του Σπ. Αλευρόπουλου.

Το ΟΤ 8, όπως φαίνεται και στους προηγούμενους χάρτες, σταματούσε λίγο πριν την πλατεία. Ένα ξεκάθαρο τρίγωνο που μοιάζει σαν να αποκόπηκε κάποτε από ένα ενιαίο όντως ‘τετράγωνο. Από τις Κτηματολογικές πηγές μαθαίνουμε ότι έχει έκταση 1220 τμ, και αποτελεί μία ενιαία ιδιοκτησία -της Ισραηλιτικής Κοινότητας πλέον- με διαχειριστή (προφανώς την εποχή της καταγραφής) τον χαχάμ Μουσόν Μαλάχ. Το βλέπουμε στην σύνθεση διαγράμματος και ιδιοκτησίας, αλλά αντιγράφω και εδώ ότι πρόκειται για «δύο οικείες ανώγεια και κατώγεια, ένα αναγνωστήριο και κάτωθεν αυτού δεκαεπτά εργαστήρια τελείας ιδιοκτησίας [Θάλεια Μαντοπούλου-Παναγιωτοπούλου & Ευ. Χεκίμογλου, Ιστορία της της Επιχειρηματικότητας στη Θεσσαλονίκη, τόμος 2β, σελ. 172-3, 204 κ 310]

Δυστυχώς, δεν έχουμε εικόνες του πριν τη φωτιά. Ωστόσο, σε ζουμ από δυο λήψεις από τον μιναρέ του τζαμιού Σουλεϊμάν βλέπουμε ότι οι «οικίες» ήταν εντυπωσιακές. Στην δεξιά, μάλιστα, σημειώνεται με κόκκινο μια (προφανώς σιδερένια) πέργκολα με αναρριχητικά φυτά κατά μήκος του δυτικού κτιρίου. Τα καταστήματα πρέπει να βρίσκονταν κυρίως στην νότια πλευρά, στην οδό Μενεξέ (Ουν Καπάνι=Αλευραγοράς, κατά Δημητριάδη) . Την αριστερή, όπου φαίνεται το μεγαλύτερο τμήμα του ‘8’, θα την δούμε παρακάτω ολόκληρη και για τα άλλα δυο τετράγωνα. Εξάλλου, για το «9» δεν έχουμε ούτε κτηματολογικά στοιχεία.

Το «7» όμως παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον. Την εποχή στην οποία αναφέρονται τα κτηματολογικα στοιχεία υπάρχουν ιδιοκτησίες και από τις 3 βασικές θρησκευτικές κοινότητες της πόλης. Δεν τις περνάω όλες γιατί δεν χωράνε, ιδίως τα μικρά καταστήματα στην βορειοανατολική γωνία. Στις άλλες όμως ξεχωρίζουμε ότι υπάρχουν και κατοικίες, μία συναγωγή (7/17), ένα πιθανόν τζαμί (στο 7/3, ιδιοκτησία της Οθωμανικής Κοινότητας για την οποία υπάρχει και διαμάχη με την Αγ. Θεοδώρα) και ότι ο Ναός Αγ. Θεοδώρας έχει και κτίριο καταστημάτων με πρόσοψη την πλατεία, αλλά και το λεγόμενο χάνι, όπου στεγάζεται η λαχαναγορά. Τέλος, σημειώνουμε και την τουρκική ονομασία της οδού Καρίπη κατά Β. Δημητριάδη: οδός Eskiciler (Παλαιοπωλών).

Η παλιά λαχαναγορά, λοιπόν, στο χάνι της Αγ. Θεοδώρας, στο εσωτερικό του Ο.Τ. 7. Σε δυο πασίγνωστες λήψεις, τόσο που δεν μπήκαν ποτέ στον χάρτη. Η κάρτα δεξιά μάλιστα το γράφει: Θεσσαλονίκη-Λαχαναγορά. Αντίθετα, η λήψη αριστερά συζητήθηκε κατά καιρούς αρκετά για την «λάθος», όπως θεωρήθηκε λεζάντα. Δεν ξέρω την αρχική πηγή -προέρχεται από μια σειρά φωτογραφιών στις οποίες οι λεζάντες είναι γραμμένες με τον ίδιο τρόπο, άγνωστο ποιος τις πρωτοέγραψε. Πιθανότατα όμως το ‘παλιατζίδικα’ στηρίζεται στην τουρκική ονομασία της οδού Καρίπη, που είδαμε παραπάνω: Eskiciler = Παλαιοπωλών. Το ότι δείχνουν το ίδιο σημείο είναι πασιφανές, αδιάψευστος μάρτυρας οι στέγες πίσω από τα ‘μαγαζιά’ στο κέντρο.

Κοντινό στους πάγκους και στα χαρακτηριστικά στέγαστρα που μοιάζουν με παλέτες και μάλλον κατεβαίνουν για να ασφαλίσουν τα μαγαζάκια.

Σύνθεση των δύο λήψεων από το τζαμί Σουλεϊμάν για την εικόνα και των τριών οικοδομικών τετραγώνων μετά τη φωτιά. Δεξιά, η Εγνατία, αμέσως μετά το Μπέη Χαμάμ.