H αποδελτίωση -πρώτα της γαλλόφωνης « Journal de Salonique» του Σααδή Λεβή, και μετά των ελληνόφωνων «Μακεδονία» και «Φως»- για τα καταστήματα Οrosdi-Back (Oρόσντι-Μπακ) στη Θεσσαλονίκη μας δίνει, πέρα από την διεύθυνσή τους, μια εικόνα της εποχής. Παρά τo «de Paris» που προστίθεται στον τίτλο της από μια στιγμή και πέρα, η αλυσίδα ξεκίνησε από την Κωνσταντινούπολη το 1855. Δεν έχουν βρεθεί σαφή στοιχεία για το πότε άνοιξε παράρτημα στην Θεσσαλονίκη.
...Αλλά η πρώτη αναφορά που συναντάμε είναι από τον Απρίλη του 1898 και μιλάει ήδη για «πρώην» διευθυντή. Άρα σίγουρα είχε ανοίξει πριν.
«Mαθαίνουμε ότι ο κ. Ιωσήφ Λιβαδάς, πρώην διευθυντής του υποκαταστήματος των Orosdi-Back των Παρισίων στην πόλη μας, ετοιμάζεται να καταθέσει εναντίον τους αγωγή αποζημίωσης, η οποία είμαστε βέβαιοι ότι πρόκειται να είναι μεγάλη. Δεν θα παραλείψουμε να κρατάμε ενήμερους τους αναγνώστες μας», γράφει.
Στις 26 Φεβρουαρίου 1900, εμφανίζεται μια αγγελία για την πώληση πλήρους επίπλωσης (μεταξύ των οποίων και πιάνο με ουρά) λόγω μετακόμισης, και οι ενδιαφερόμενοι καλούνται να απευθυνθούν στη διεύθυνση του καταστήματος Orosdi-Back.
Ενώ στις 17 Δεκεμβρίου 1900 μαθαίνουμε ότι ο τότε διευθυντής λέγεται Αράμ Παρσεγκιάν. Σ’ όλο αυτό το διάστημα δεν έχει βρεθεί στα ψηφιοποιημένα φύλλα «επίσημη» διαφημιστική καταχώρηση.
Πάλι στα 1900 όμως, στις 18 Ιουνίου, δημοσιεύεται ένα, κατά τη γνώμη μας, ιδιαίτερα ενδιαφέρον σχόλιο –τόσο για την είδηση όσο και για την επιλογή των λέξεων .
«Περνώντας χτες απ’ τον Φραγκομαχαλά, ξαφνιαστήκαμε ευχάριστα βλέποντας ότι το Orosdi-Back ήταν ανοιχτό. Πήραμε πληροφορίες ότι ήρθε άνωθεν εντολή το κατάστημα να παραμένει ανοιχτό όλες τις Κυριακές από δω και πέρα. Επικροτούμε αυτό το μέτρο και συγχαίρουμε τον εμπνευστή του που πρέπει να συνειδητοποίησε ότι, στην Θεσσαλονίκη, η Κυριακή δεν είναι η μέρα της εβδομάδας με την μικρότερη εμπορική κίνηση».
Εδώ έχουμε και το πρώτο στοιχείο για την έδρα του: στον Φραγκομαχαλά...
...που γίνεται πιο συγκεκριμένη με την διαφήμιση ενός καθαριστήριου που βρίσκεται στo Νέο Χάνι, στα Γυαλάδικα, “απέναντι από το κατάστημα Ορόσντι-Μπακ”. Τα Γυαλάδικα είναι το κομμάτι “Fincacilar” στον χάρτη του Δημητριάδη –εδώ το σημείο σημειώνεται ως Φράγκων, στην περιγραφή του ως Β. Ηρακλείου, όπως είδαμε στην άλλη ανάρτηση. (https://archive.saloni.ca/408)
To 1901 είναι σταθμός για τo κατάστημα της Θεσσαλονίκης. Στην JdS αναγγέλλονται τα εγκαίνια του μεγάλου καταστήματος Ορόσντι-Μπακ στο νέο πολυτελές κτίριο του Λεβή Μοδιάνο στα Γυαλάδικα, με μια μεγάλη γιορτή συνδυασμένη με την επέτειο ενθρόνισης του Σουλτάνου [Πρόκειται για τον γνωστό Αμπντούλ Χαμίτ Β που αργότερα εξορίστηκε στην βίλα Αλατίνι]. Ο ένας απ’ τους δυο διευθυντές αναφέρεται με το μικρό του όνομα: Αράμ. Θα παρίσταται ο βαλής, στρατιωτικές, πολιτικές, προξενικές, εμπορικές και οικονομικές αρχές του τόπου... Κι εκεί κάπου το άρθρο περιπλέκεται, γιατί ξαφνικά αναφέρεται «η κολοσσιαία επιχείρηση που δικαίως αποκαλείται ‘Grands Magasins du Louvre’ της Ανατολής». Καθώς κάποιες λέξεις είναι κομμένες δεν είναι ξεκάθαρο αν αναφέρεται στον ανταγωνιστή ή χρησιμοποιεί παραφρασμένη την επωνυμία του για να τον χτυπήσει και να “κλέψει” πελάτες.
Όπως και να ‘χει τα εγκαίνια του νέου κτιρίου γίνονται την Κυριακή 1 Σεπτεμβρίου1901. Στολισμός, πλήθος κόσμου, εμβατήρια, αμάξια που φέρνουν επισήμους.Τους υποδέχονται οι διευθυντές και το προσωπικό, εγκαθίστανται στις τιμητικές θέσεις, και στις 4 ο κ. ??? παίρνει τον λόγο και εγκαινιάζει το κατάστημα με ένα μικρό ιστορικό της επιχείρησης αλλά και ... (Ο λόγος του συνεχίζεται στην κάτω φωτογραφία)
Λίγες μέρες μόνον μετά, στις 19 Σεπτεμβρίου 1901, στην πρώτη σελίδα δημοσιεύεται ανακοίνωση των Kάρσα Σαλέμ και Σία που πληροφορούν τους πελάτες τους «ότι πρόκειται να μετακομίσουν τα καταστήματά τους στο νέο κτίριο που χτίστηκε από την ελληνική εκκλησία του Αγ. Μηνά απέναντι από το Ορόσντι-Μπακ», συνεχίζοντας έτσι την ιστορία του ως τοπόσημου.
Ο Σααδή Λεβή μάλλον έκανε καλή συμφωνία με τους διευθυντές εκείνες τις μέρες, κι έτσι στο φύλλο της 19ης Σεπτεμβρίου 1901 δημοσιεύει στη δεύτερη σελίδα ένα δίστηλο αφιέρωμα στο Orosdi-Back στη σειρά προτεινόμενων Περιπάτων και Επισκέψεων. Ένα πλήρες ιστορικό και εγκώμιο, το οποίο πάλι παραλείπει να αναφέρει συγκεκριμένα πότε άνοιξαν στη Θεσσαλονίκη. [Η συνέχεια του αφιερώματος στα σχόλια]
Το 1902 έχουμε «κανονικές» διαφημίσεις του πολυκαταστήματος που πουλάει τα πάντα: κουρτίνες, μεταξωτά, χασέδες, ψιλικά, είδη κιγκαλερίας, πετσέτες, δέρματα, ρολόγια, κοσμήματα, αρώματα, ραπτομηχανές, σιδηρικά, ομπρέλες, γαλότσες, μουσικά όργανα κ.λπ, κ.λπ... Eξίσου εντυπωσιακός και ο κατάλογος των πόλεων όπου έχουν υποκαταστήματα.
Τα χρόνια περνάνε με εκπτώσεις, σκέψη για προσθήκη ορόφου στο κτίριο (το 1903 –δεν ξέρουμε αν πραγματοποιήθηκε), αναγγελίες άφιξης νέων προϊόντων, διαφημίσεις – και έμμεσες, όπως αυτή όπου περιγράφεται στις 27 Ιουνίου 1904: «Οι λίγοι περιπατητές που βρίσκονταν το περασμένο Σάββατο κοντά στο Τελωνείο της πόλης μας απόλαυσαν ένα ευχάριστο θέαμα, και δωρεάν. Κατά τη διάρκεια της καταγραφής των κιβωτίων με τα γραμμόφωνα που εισάγει από την Ευρώπη το Orosdi-Back, κάποιος υπάλληλος είχε την ευτυχή έμπνευση να θέσει ένα απ’ αυτά σε λειτουργία. Κι έτσι, μέχρι το βράδυ, είχαν μια μοναδική διασκέδαση, διότι, οφείλουμε να πούμε, τα γραμμόφωνα του οίκου Orosdi-Back έχουν τελειοποιηθεί στον μέγιστο βαθμό και αποδίδουν τον ήχο με άψογη ποιότητα»
Νέες εφευρέσεις βρίσκουν το δρόμο για το κατάστημα και τα σπίτια των ευκατάστατων κατοίκων της πόλης. Όπως η Συσκευή “Ατόμ”. 🙂 Είμαστε στα 1906 και η Θεσσαλονίκη ζει κι αυτή την Μπελ Επόκ της.
2 Ιουλίου 1908, και η εφημερίδα που ασχολείται και με το lifestyle μάς ενημερώνει ποιοι δείπνησαν με ρεζερβέ στον Κήπο του Λευκού Πύργου: ο Βάρωνος ντε Σαρνώ, το διοικητικό συμβούλιο της εταιρείας τραμ και ηλεκτροφωτισμού, η διεύθυνση της Γαλλικής Αποστολής και άλλοι επώνυμοι. Μεταξύ τους, ο διευθυντής του Ορόσντι-Μπακ.
Τρεις μήνες μετά, όμως... Προβλήματα στον παράδεισο: Απεργία (δεύτερη, μάλλον) στο Ορόσντι και καβγάς του σωματείου των υπαλλήλων με το συνδικάτο. Οι υπάλληλοι βγάζουν δήλωση ότι το συνδικάτο ουδεμία σχέση είχε με την απεργία τους –αντίθετα, δια στόματος Καράσσο, τους αποθάρρυνε σε μια συνάντηση που είχαν στον Όμιλο Φιλομούσων. Στις συμβουλές του απάντησαν ότι το έχουν σκεφτεί πολύ κι ότι αναλαμβάνουν μόνοι τους την ευθύνη για ό,τι συμβεί ως συνέπεια της απεργίας του. Είναι έτοιμοι να ορκιστούν όλοι στα ιερά τους βιβλία ό,τι τα πράγματα συνέβησαν όπως περιγράφονται. (η ανακοίνωση εκδόθηκε την 1η Οκτωβρίου 1908, και δημοσιεύτηκε στις 4/10).
Στο ίδιο φύλλο, δημοσιεύεται άρθρο του προέδρου του Συνδικάτου (δηλ. της Ένωσης Εμποροϋπαλλήλων) Νταούτ, με τίτλο «Μια αμερόληπτη επισκόπηση για τον θεσμό και τον κοινωνικό του ρόλο» και ένδειξη ότι «συνεχίζεται».
Δυστυχώς, η συνέχεια ( 6/10/1908) είναι κομμένη, αλλά απ’ όσο γίνεται αντιληπτό αποκηρύσσει την απεργία.
Στο ίδιο φύλλο όμως (6/10/1908) δημοσιεύεται τηλεγράφημα που έλαβε ο Καράσσο από τα κεντρικά της Κωνσταντινούπολης (πάνω δεξιά). Ενημερώνει ότι η απεργία στο Ορόσντι έληξε με αυξήσεις, η ετήσια αξιολόγηση παραμένει, αποζημίωση ενός χρόνου για αδικαιολόγητη απόλυση μετά την πρώτη χρονιά αποζημίωση 6 μηνών. Απόλυση των υπαλλήλων που προσλήφθηκαν στη διάρκεια των αργιών. Καμία κράτηση για τις 15 μέρες απεργίας. Ετήσιες διακοπές...
Και δυο μέρες μετά, η εφημερίδα ανακοινώνει ότι η διεύθυνση έκανε επαναπροσλήψεις, δηλώνει ότι διεύθυνση και προσωπικό έκαναν μια έξυπνη κίνηση και έληξαν ειρηνικά μια αρκετά ενοχλητική κατάσταση, και -όντας αμερόληπτο- στο άρθρο αναγνωρίζεται ότι το προσωπικό της επιχείρησης υπήρξε πάντα αφοσιωμένο κι έχει συνεισφέρει από την πλευρά του στην ανάπτυξη της επιχείρησης. Τελειώνοντας, συγχαίρει τη διεύθυνση και το προσωπικό για τη διάθεση που επέδειξαν να σβήσουν αυτό το συμβάν έτσι ώστε να περάσει πια στο βασίλειο της λήθης.
Το Ορόσντι-Μπακ συνεχίζει να αναφέρεται όλο και πιο συχνά στις «διευθύνσεις» άλλων, να βάζει συνεχώς διαφημίσεις και –προφανώς- να πουλάει μέσα απ’ το υποκατάστημα της Θεσσαλονίκης που, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, μέχρι την μεγάλη φωτιά του ’17, πρέπει να ήταν αυτό. Η αποδελτίωση της συνέχειας γίνεται πια από ελληνόφωνες εφημερίδες, καθώς η Journal de Salonique κλείνει το 1910 –ενώ, αντίθετα, το 1911 κυκλοφορεί η «Μακεδονία».
Παρακολουθούμε τις εξελίξεις εδώ: https://archive.saloni.ca/410