Saloni.ca Archive

Ομαδα ερευνας για την παλια Θεσσαλονικη

Την περασμένη Κυριακή, από αβλεψία δικιά μου, ανέβηκαν φωτογραφίες της οθωμανικής κρήνης στην Αγ. Παρασκευή με λάθος αντιστροφή. Η αρχική ανάρτηση (https://archive.saloni.ca/705) ήταν σωστή. Οπότε οι επιπρόσθετες φωτογραφίες που παρουσιάζουμε σήμερα πρέπει κι αυτές να υπακούσουν στην φορά που έχουν και οι λήψεις της αρχικής ανάρτησης. Σε κάθε περίπτωση έχουμε ακόμη 2 φωτογραφίες που εμπλουτίζουν την άποψη αυτής της παλιάς χαμένης κρήνης έξω από το νεκροταφείο της Αγίας Παρασκευής. Τις παρουσιάζουμε λοιπόν σήμερα όλες μαζί.

Σπύρος Αλευρόπουλος

Facebook: https://web.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid023mj7haEy8p8QgVDfrRCpyuiY6kUJmbxJrXb1zwYCRitsR2BoEz5yE8MZk39vR3Gtl?_rdc=1&_rdr

Σήμερα 27 Μαίου 2024 , κάπου βαθιά στη θάλασσα καμαρώνω τον Κωνσταντή να διασχίζει τα καταγάλανα νερά του Θερμαϊκού . Θυμήθηκα την δική μας εποχή μας που τα καραβάκια ήταν το μοναδικό μέσο μετάβασης στην απέναντι ακτή , Περαία , Μπαξέ, Πλαζ ΕΟΤ κι Αγία Τριάδα . Η χρυσή Χαλκιδική αργούσε ακόμη να γίνει ο προορισμός των Θεσσαλονικέων , μια και ελάχιστοι είχαν ΙΧ αυτοκίνητα και όσοι είχαν και αποπειρώνταν το ταξίδι , μετάνιωναν και καταριόταν την ώρα και τη στιγμή που το αποφάσιζαν .
Ασφαλτόδρομοι ελάχιστοι στην πλειοψηφία χωματόδρομοι άθλιοι , κακοσυντηρημένοι που μόνο για κάρα έκαναν . Υπήρχαν όμως εκτός από τα καραβάκια του Θερμαϊκού και διάφορα μεγαλύτερα καΐκια που στάθμευαν δίπλα στην πλατεία Αριστοτέλους που ήταν κανονικά για μεταφορά εμπορευμάτων ξυλεία , λάδι , ελιές από Χαλκιδική και που έπαιρναν και επιβάτες . Θυμάμαι το πολύ μεγάλο καΐκι Κωνσταντίνος Ξυλάς , που έφευγε από Αριστέλους για Βάλτα , Μάλτεπε , Καψόχωρα και μετά απέναντι στη Σιθωνία στον Νέο Μαρμαρά . Δεν έκανα ποτέ αυτή τη διαδρομή .
Ποιους νοιαζόταν όμως για τέτοιους εξωτικούς προορισμούς . Μια χαρά ήταν η αριστοκρατική Περαία με τα κρυστάλλινα νερά κι αργότερα η πολυδιαφημισμένη πλαζ του ΕΟΤ όπου σύχναζαν και διάσημοι αστέρες ηθοποιοί , που γύριζαν κινηματογραφικές ταινίες κι αν ήσουν τυχερός θα μπορούσες να μπεις κι εσύ μέσα σαν κομπάρσος .
Σήμερα όμως τα πράγματα άλλαξαν και βλέποντας τον δικό μας πανέμορφο Κωνσταντή αναπολώ και κάπου βαθειά μέσα μου κάτι με τσιγκλάει και θέλω να το πω φωναχτά , καλός ο Κωνσταντής , αλλά εγώ είμαι λάτρης της Ευδοκίας που ήταν μακράν το ομορφότερο καραβάκι της πόλης …

Γιώργος Κωτσίδης

Facebook: https://web.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid02m3B7p1NbSmuzKcLDX3gKEMKdCW2DuzJiq3yXQbYtEDhZ1F8Ra5t5DcsVzKvXgmjUl?_rdc=1&_rdr

Ένα ποδηλατάδικο. Όπως θυμάται ο Κλείτος Σιπητάνος: Το σπίτι είναι του κυρίου Θωμά Τσούγγαρη του πατέρα του συμμαθητή μας Δημήτρη Τσούγγαρη. Τη δεκαετία του 50 το σπίτι ήταν και ποδηλατάδικο του κυρίου Θωμά. Εκεί πολλοί μάθαμε ποδήλατο.

Facebook: https://web.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid0wBP8W2uzutEtyvKGw2iHXzME9qVJSTWKZ2YMAhiAcwjqs1QR9WDetHF3W6Qw6U9rl?_rdc=1&_rdr

Η λήψη από έκδοση του ΤΕΕ, 1978

Φετινή λήψη από την Google

Ένας μαθηματικός-φροντιστής της Θεσσαλονίκης που αγωνίστηκε με αυταπάρνηση για την ελευθερία και την κοινωνική δικαιοσύνη.

Νίκανδρος Καστανίδης

Facebook: https://web.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid02AbH4xAjkjg4tJxj5BMaxzyzhmmBZgEn6Z2JmnHXifxnWk6hKZs3TxM3ZKH4x9vDYl?_rdc=1&_rdr

Γεννήθηκε το 1917 περίπου στην Τραπεζούντα. Ο πατέρας του Επαμεινώνδας ήταν έμπορος και λογιστής στις επιχειρήσεις Καπαγιαννίδη. Η μητέρα του ήταν η Μελπομένη το γένος Καπαγιαννίδη. Η οικογένεια του ήταν εύπορη και συγγενής από τη μεριά της μητέρας του με την πολύ πλούσια οικογένεια Καπαγιαννίδη. Η γιαγιά του από τη μεριά του πατέρα του ήταν το γένος Υψηλάντη, από την ιστορική οικογένεια των Υψηλάντηδων. Η οικογένεια του ήταν συγγενείς, από τη μεριά της μητέρας του, με τη γνωστή οικογένεια της Θεσσαλονίκης, την περίοδο του μεσοπολέμου, του οφθαλμίατρου Θεοφύλακτου Θεοφυλάκτου. Το 1934 πέρασε στο Τμήμα Μαθηματικών της Θεσσαλονίκης και πήρε πτυχίο στις 20-4-1939 με λίαν καλώς. Το 1936 ήταν μέλος της ΟΚΝΕ (Ομοσπονδία Κομουνιστικών Νεολαιών Ελλάδος) και συμμετείχε ενεργά στην μεγάλη κινητοποίηση των φοιτητών της Θεσσαλονίκης, το Μάρτιο του 1936. Είχε, μάλιστα, τα καθήκοντα της συνεργασίας με τους μαθητές της πόλης που κινητοποιήθηκαν στην φοιτητική αυτή απεργία. Στα χρόνια της κατοχής συμμετείχε στο ΕΑΜ και ήταν δραστήριο μέλος του.

Στον εμφύλιο πόλεμο συμμετείχε με τον ΔΣΕ (Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδος), γνωστό ως Ε.Λ.Α.Σ. Ήταν από τους πρώτους που σκοτώθηκε, το 1946, στα περίχωρα της Θεσσαλονίκης.

Τον Ιούλιο του 1935 δημιουργήθηκε το φροντιστήριο “Ευκλείδης” από τον Ιορδάνη Στεργίου και το Λάζαρο Χαλυβόπουλο. Ο Ιορδάνης Στεργίου, που ένα χρόνο πριν είχε δημιουργήσει με τον Νικόλαο Μπαγανά ένα φροντιστήριο χωρίς επιτυχία, ήταν τότε τριτοετής φοιτητής του Τμήματος Μαθηματικών Θεσσαλονίκης κι ο Λάζαρος ήταν δευτεροετής φοιτητής του ίδιου Τμήματος.

Τσιμισκή τη δεκαετία του 1930

Με το κίτρινο βέλος η Τσιμισκή 63, η θέση του φροντιστηρίου “Ευκλείδης”, το 1935.

Το 1937 το φροντιστήριο “Ευκλείδης” μετακόμισε στη Βασ. Σοφίας 10 και πήρε τη θέση του φροντιστηρίου “Αθηνά”, που λειτουργούσε εκεί από το 1935. Υπήρξαν αλλαγές στο φροντιστήριο “Ευκλείδης”: προσωρινά μετονομάστηκε “Επιστήμη” και προστέθηκε ο Εμμανουήλ Οικονομίδης στους δύο αρχικά συνέταιρους, Στεργίου και Χαλυβόπουλο. Τότε, ενσωματώθηκε στο διδακτικό του προσωπικό κι ο Κωνσταντίνος Τομανάς.

Η Βασ. Σοφίας (σημ. Εθνικής Αμύνης) γύρω στο 1937. Με κίτρινο κύκλο επισημαίνεται η κατοικία της οικογ. Κότσιανου, στη Βασ. Σοφίας 10, όπου λειτούργησε το 1937 το φροντιστήριο “Επιστήμη”.

Ο φροντιστηριακός συνεταιρισμός Στεργίου-Χαλυβόπουλου-Οικονομίδη αναπτύχθηκε τα επέμενα χρόνια με τη συνέχιση του φροντιστηρίου “Επιστήμη” και με το φροντιστήριο “Ευκλείδης” στην Εγνατία 319. Το 1941 έγινε μια ανακατάταξη με το φροντιστήριο “Ευκλείδης” στη θέση του Φροντιστηρίου “Επιστήμη”, στην Βασ. Σοφίας 10 και το φροντιστήριο “Επιστήμη” ως παράρτημα στην Φιλελλήνων 12. Έτσι πιθανότατα λειτούργησαν την περίοδο της κατοχής μέχρι το 1946.

Η θέση του φροντιστηρίου “Ευκλείδης” το 1939 σε αεροφωτογραφία του 1945.

Αναμνηστικές αναφορές στον Λάζαρο Χαλυβόπουλο

Μια ιδιαιτερότητα από την παιδική ηλικία του Λάζαρου Χακυβόπουλου. Όταν ήταν μικρός πήγαινε θερινές διακοπές με τη μητέρα του και την αδελφή του στην περίφημη βίλα του θείου του Κ. Καπαγιαννίδη, που ήταν στην εξοχική περιοχή Σοούκ Σου (Soğuksu, Κρυονέρι) της Τραπεζούντας [κάτι σαν το Πανόραμα της Θεσσαλονίκης]. Μετά το διωγμό των Ελλήνων έγινε “Περίπτερο Ατατούρκ” κι έτσι διατηρείται μέχρι σήμερα.

Η θέση της εξοχικής περιοχής Σοούκ Σου (Soğuksu, Κρυονέρι) της Τραπεζούντας

Η θέση της περίφημης βίλας του Κ. Καπαγιαννίδη στην εξοχική περιοχή Σοούκ Σου (Soğuksu, Κρυονέρι) της Τραπεζούντας

Μια εικόνα από τη φοιτητική απεργία στη Θεσσαλονίκη, τον Μάρτιο του 1936, όπου συμμετείχε ο Λάζαρος Χαλυβόπουλος

Στεκόμαστε λίγο σε μια αστυνομική είδηση που εμφανίστηκε τον Σεπτέμβριο του 1897 στη Journal de Salonique και συνδέεται με το ‘άσπρισμα’ του Πύργου του Αίματος/Κανλί Κουλέ και τη μετονομασία του σε Λευκό. Εννοείται ότι το ρεπορτάζ δεν χρησιμοποιεί την ‘τωρινή ορολογία’. Έχει όμως ενδιαφέρον, και μια ‘ειρωνεία’ που διακρίνεται μάλλον φανερώνει την (προοδευτική για την εποχή) άποψη του συντάκτη για τα εγκλήματα τιμής. Το δημοσίευμα υιοθετεί την εκδοχή που θέλει τον Λευκό Πύργο να έχει βαφτεί από κατάδικο με αντάλλαγμα την ελευθερία του. Οι περισσότερες σχετικές αναφορές σε ιστοσελίδες μιλάνε για το 1891 και γράφουν ότι ο κατάδικος λεγόταν Νατάν Γκιντιλί (Νάθαν Γκουελεντί, κατά άλλες). Δεν ξέρω σε τι πηγές στηρίζονται. Ο Βασίλης Γούναρης, με βάση βρετανικά έγγραφα, τοποθετεί το άσπρισμα του Πύργου στα 1883-4, κατόπιν διαταγής του βαλή Γκαλίπ Πασά. Η άνωθεν διαταγή δεν αποκλείει την δουλειά να την έκανε κατάδικος. Η Journal de Salonique δεν προσδιορίζει τον χρόνο του βαψίματος. Αλλά είτε έγινε το 1891 είτε ακόμα και το 1883, η απόσταση από το 1897 που γράφεται το άρθρο δεν είναι μεγάλη -σίγουρα υπάρχουν ζωντανές μνήμες για την ιστορία του κατάδικου-μπογιατζή.

Μάρα Νικοπούλου

Facebook: https://web.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid02MGcEqVqfXHDbyYsHLJE9x663KsTuqiVdbGVJzd6Xc3rXdJ1j7sMfRdC9K2piPbejl?_rdc=1&_rdr

Μία φρικτή συζυγική τραγωδία εκτυλίχτηκε προχτές στην συνοικία Τσαϊρια. Ο επονομαζόμενος Γιακόμπ Νισίμ, οικοδόμος, κακομεταχειριζόταν διαρκώς τη γυναίκα του, η οποία, κουρασμένη απ’ τους καβγάδες, αποφάσισε να χωρίσει. Έγινε αίτηση διαζυγίου στον αρχιραβίνο της πόλης μας και περιμένοντας την οριστικοποίησή του, η καημένη γυναίκα εγκατέλειψε την συζυγική στέγη και πήγε να μείνει με έναν ξάδελφό της στα Τσαϊρια. Την Τρίτη τα χαράματα, ο Γιακόμπ Νισσίμ μπήκε στο σπίτι αυτό, βρήκε τη γυναίκα του στην κουζίνα όπου είχε πάει να πάρει μία κούπα γάλα, και αμέσως, χωρίς να προηγηθεί τίποτα, της κατάφερε με μανία τρεις μαχαιριές, σκοτώνοντάς την επί τόπου. Μετά το κατόρθωμά του, ο δολοφόνος το έβαλε στα πόδια, αλλά η αστυνομία τον κυνήγησε παντού και, προς το μεσημέρι, έπεσε στα χέρια των Αρχών. Αυτό το έγκλημα έχει στοιχεία κληρονομικότητας, καθώς ο πατέρας του δολοφόνου είχε επίσης σκοτώσει την γυναίκα του, την οποία είχε πιάσει να διαπράττει μοιχεία. Aυτός ο ίδιος υπερασπιστής της συζυγικής τιμής είναι σχετικά διάσημος στην Θεσσαλονίκη, μιας και έδωσε το σημερινό του χρώμα στον Λευκό Πύργο που προηγουμένως ήταν κόκκινος. Journal de Salonique, 16/9/1897

*Ευχαριστίες στην Areti Kondylidou και τον Bernard Cuomo που βοήθησαν να ξεκαθαριστεί η τελευταία πρόταση του δημοσιεύματος.

Ο Λευκός Πύργος στα κατάλευκά του σε απόσπασμα γνωστής φωτογραφίας του Paul Zepdji που χρονολογείται στη δεκαετία του 1890.

Από έκδοση του ΤΕΕ, 1978

Facebook: https://web.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid02xYstStJrPD45NkL3iDVgDKjYNea4ysXWJNLbfUjHLieWxdNZs9QjD4pVg51Ux4Pal?_rdc=1&_rdr

Στην δυτική γωνία, η οικογενειακή ταβέρνα “Η Στρούγκα”. Στον ιστότοπο που διασώζει την ιστορία της εστίασης στην πόλη, τον ταβερνοχώρο, λείπει. Θα μπορούσε να προστεθεί. Ένα μεσοπολεμικό σπίτι λίγο πιο κάτω.

Σε περσινή λήψη

Από έκδοση του ΤΕΕ, 1978

Facebook: https://web.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid01CsD96HQFEj9dkgJsELvc3AjPNpA5MARK3J1iq31mCMPfAuXVtDhzU3SHnjZkz8dl?_rdc=1&_rdr

Δελφών στο ύψος της Φλέμινγκ βλέποντας δυτικά

Η ίδια περιοχή σε λήψη του περσινού Αυγούστου

Η Φλέμινγκ από την Δελφών προς την θάλασσα. Διασώζεται φωτογραφικά το μεσοπολεμικό σπίτι αριστερά στην γωνία.

Περσινή λήψη. Η βλάστηση στον δρόμο εμφανώς μειωμένη.

Σααδή Λεβή με Κύπρου αριστερά. Απέναντι από την Συναγωγή Μπεθ Σαούλ. Από έκδοση του ΤΕΕ, 1978

Facebook: https://web.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid021KkBMQHwTt5SaQTP8EFyAbyYqXJEhpnVzuys76zWFiN5UWazgcER9A3NPcbwkKwTl?_rdc=1&_rdr

Φωτογραφίες του Γιάννη Κρητικού. “Το σπίτι όπου γεννήθηκα και μεγάλωσα έως το 1992. Κατεδάφιστηκε την ιδια χρονιά”.

  1. Πρώτες εγκαταστάσεις της εταιρείας πετρελαιοειδών Shell στο λιμάνι, σημερινή 5η προβλήτα. Στον περίγυρο η Ζυθοποιεία ΦΙΞ, ο “Μύλος” και το Μπεχτσινάρι.

Το τοπικό παράρτημα της Shell Co (Hellas) ξεκίνησε να λειτουργεί στις 3 Μαΐου του 1926. Μεταξύ άλλων μέτοχοι, αλλά και αποκλειστικοί διανομείς προϊόντων πετρελαίου οι Αλέξανδρος Ζάννας και Μιχαήλ Μαυρογορδάτος.

Φωτογραφίες από Berlin-Brandenburgisches archiv

Facebook: https://web.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid037U6bQijV94b3hNd1puKR1FgQZTJNLHER26c65DkT2qBqxsTkFdjwHf2aExsQiE3Kl?_rdc=1&_rdr

  1. Από την σημερινή 5η προβλήτα, στο κέντρο η Ζυθοποιεία ΦΙΞ. https://archive.saloni.ca/2665

Ζυθοποιεία ΦΙΞ.

1927. Προσεχώς “5η προβλήτα”

Αριστερά το Μπεχτσινάρ. Τα Ζυθοποιεία ΦΙΞ δεξιά δίπλα στην γέφυρα.

https://archive.saloni.ca/2964 ... στο Μπεχτσινάρι του Μεσοπολέμου

Οι εγκαταστάσεις της εταιρείας πετρελαιοειδών Shell, στην αρχή της σημερινής 5ης προβλήτας του λιμανιού.

Μέση στο βάθος ο “Μύλος” https://archive.saloni.ca/2632

Αλέξανδρος Ζάννας και Μιχαήλ Μαυρογορδάτος. Αποκλειστικοί διανομείς προϊόντων πετρελαίου της Shell. Διαφήμιση του 1926.

Ξεκίνησε αρχές της δεκαετίας του 60 έχοντας αποκλειστικά νεανικό πρόγραμμα με τοπικές και αθηναϊκές μπάντες.

Σε αντίθεση με το σήμερα (που σπάνια νεολαίοι χορεύουν τραγούδια σύγχρονων), η ποπ και ροκ της εποχής “τύπου” Beatles ή Rolling Stones ήταν βασική πηγή για ξεφάντωμα και χορό. Αργότερα βέβαια καθιερώθηκε η “λαϊκή ώρα” και τα μπουζούκια, που τελικά επικράτησαν.

Το “Αριγκάτο” ήταν κάτω από το 2ο Γυμνάσιο-Λύκειο Καλαμαριάς, ανάμεσα στο Les Zazous και τον ΝΟΘ.

Facebook: https://web.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid0UqXPoF2458AzkzpLC4YuESngVbyk3kgAjs6KCb8o3QZGUK4QEHtpg4Sw3Zm2VawTl?_rdc=1&_rdr

1976. Φωτογραφία Στέργιος Τσιούμας

“Αριγκάτο” στο Καραμπουρνάκι. Ξεκίνησε αρχές της δεκαετίας του 60 έχοντας αποκλειστικά νεανικό πρόγραμμα με τοπικές και αθηναϊκές μπάντες.

Το συγκρότημα B.M.W στο Αριγκάτο ('60s).

Φωτογραφία Γιάννη Νέγρη.

Ο κ. Γιάννης Νέγρης αναγνωρίζει τα πρόσωπα: Αντώνης Βαρσαμουδης, Νίκος Φιλιππίδης, Μάικ Αυλωνίτης, Νίκος Κουρτσιδης, Χρήστος Βελουδης.

Τσαρμς και Ξανθίππη Καραθανάση. Σε αντίθεση με το σήμερα (που σπάνια νεολαίοι χορεύουν τραγούδια σύγχρονων), η ποπ και ροκ της εποχής “τύπου” Beatles ή Rolling Stones ήταν βασική πηγή για ξεφάντωμα και χορό.

Αργότερα καθιερώθηκε η “λαϊκή ώρα” και τα μπουζούκια, που τελικά επικράτησαν.

Arigato. Παίζουν οι Monks. Τραγουδιστής ο Γακης Ρέμος. Τραγουδίστρια η Μαρία Ρωμανού.

Φωτογραφια, αρχείο Γιάννη Νέγρη

Γιαννης Νεγρης: Τραγουδιστής ο Γακης Ρέμο