Saloni.ca Archive

Από τον πύργο Λαπαρδά η Μονή Βλατάδων και λίγο δυτικότερα το σκευοφυλάκιο και το παρεκκλήσι της Θεοτόκου στη Μονή Βλατάδων. Από την κατοχή και αργότερα

Λήψεις του 1957 του Ολλανδού φωτογράφου Cas Oorthuys

Κάθε λογής σχήματα διατρέχουν το κάδρο προς κάθε πλευρά. Μέσα από μια φαινομενική αταξία η οργάνωση του καθημερινού βίου. Σχεδόν ζωγραφιά.

Λίγο αργότερα το τοπίο παίρνει τη γνώριμη μορφή του

Από τον πύργο Λαπαρδά βλέποντας την Μονή Βλατάδων και την πόλη στο βάθος. Η θέση ευνοεί για το πανόραμα της πόλης με την εκκλησία σε πρώτο πλάνο. Η παρουσίαση πανομοιότυπων σχεδόν λήψεων γίνεται με αντίστροφη χρονικά σειρά.

Από το γνωστό μας αρχείο του Christopher Railey η λήψη του 1952

Κατοχική του Theodor Scheerer.

Στην θέση των φωτογράφων στάθηκε ο Γερμανός στρατιώτης να δει κι αυτός την πόλη.

Καλό Πάσχα με υγεία σε όλους.

Καλή Ανάσταση σε όλους μας!

Περπατώντας πάνω στα τείχη ο Constantine Railey φτάνει λίγο πριν την Πορτάρα και βλέπει προς τα ανατολικά.

Από την Αμερικάνικη Αρχαιολογική Σχολή και από το ίδιο σημείο γύρω στα 1930

Πιο πριν και πιο ανατολικά, οι γνωστές μας φωτογραφίες από τον Joseph Pigasssou Φωτογραφία Joseph Pigassou ν.207

Φωτογραφία Joseph Pigassou ν.255

Φωτογραφίες από το αρχείο Christopher Railey που χρησιμοποιήσαμε συνενώνονται με άλλες από το ίδιο αρχείο και το αποτέλεσμα είναι πανοραμικό.

Το δεξί, δυτικό, μέρος της πόλης το είχαμε δει εδώ: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/1286990438457253. προστίθεται και το κέντρο, με τις αναπόφευκτες παραμορφώσεις της συνένωσής τους.

Από την ταράτσα του Μεντιτερανέ ό,τι μπορούσε να δει κανείς το 1952.

Η φωτογραφία της πλατείας Αριστοτέλους που είχαμε δει εδώ: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/1284290708727226, συνενώνεται με καρέ που απομονώσαμε από το φιλμάκι του Constantine Railey (, από το 31ο λεπτό και εξής.

Η σκηνή με το τραμ να διασχίζει την Aριστοτέλους από την Τσιμισκή είναι μοναδική, στο 31.45

Νίκανδρος Καστανίδης

Ο Μάνος Κατράκης, η Αλέκα Παΐζη και συνεργάτες τους, στην παραλία της Θεσσαλονίκης, στο ύψος της Βογατσικού, το 1958

Τότε, τον Οκτώβριο του 1958, ο Ελληνικός Λαϊκός Θίασος του Μάνου Κατράκη παρουσίαζε στη Θεσσαλονίκη τα θεατρικά έργα “Βασίλισσα Αμαλία” και “Ο Ηλίθιος”.

Δημοσιεύσεις στη Μακεδονία τη 1η και τη 14η Οκτωβρίου 1958, αντίστοιχα.

Το κινηματοθέατρο Παλλάς στην Παραλία (κοντά στο Λευκό Πύργο), το 1954

[Ανάρτηση της κας “Georgia Dimitriadou-Tavlaridou” στις ΠΦΘ, στις 3-4-2017]

Μάνος Κατράκης (1908-1984)

Γεννήθηκε το 1908 στο Καστέλι Κισσάμου, στην Κρήτη. Ήταν το μικρότερο από τα πέντε παιδιά του εμπόρου Χαράλαμπου Κατράκη και της Ειρήνης. Υπήρξε ένας από τους σημαντικούς ηθοποιούς της χώρας. Ξεκίνησε την καριέρα του στην υποκριτική το 1927 στην Αθήνα. Το 1931 προσλήφθηκε στο Εθνικό Θέατρο και από το 1933 συνεργάστηκε με σημαντικούς θιάσους όπως του Δημήτρη Μυράτ και Μαρίκας Κοτοπούλη.

Πολέμησε στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο. Στην κατοχή οργανώθηκε στο ΕΑΜ και πρωτοστάτησε στις απεργίες των ηθοποιών, που διαμαρτύρονταν για την πείνα και τις εκτελέσεις. Το 1943 ανέλαβε Πρόεδρος του Σωματείου Ελλήνων ηθοποιών και από τη θέση αυτή συνέβαλε τα μέγιστα στην ίδρυση του Κρατικού Θεάτρου Θεσσαλονίκης ως αντίδραση αρχικά στην πρόθεση των Βουλγάρων, συμμάχων των Γερμανών, να εγκαταστήσουν στη Θεσσαλονίκη κλιμάκιο του εθνικού θεάτρου της Βουλγαρίας και της όπερας της Σόφιας. Η συμβολή του στο θέατρο αυτό ήταν μέχρι τις αρχές του 1945. Μετά επέστρεψε στην Αθήνα και άρχισε να παίζει στο θέατρο με τον Λογοθετίδη, τον Μυράτ και τη Λαμπέτη. Αργότερα προσλήφθηκε πάλι στο Εθνικό, μέχρι που το 1947 αρνήθηκε να υπογράψει δήλωση μετάνοιας και ακολούθησε το δρόμο προς τα “κολαστήρια”: Ικαρία, Μακρόνησο, Αϊ-Στράτη. Επέστρεψε από την εξορία το 1952, αλλά δυσκολεύτηκε πάρα πολύ για να βρει ξανά δουλειά. Μάλιστα στεκόταν με τις ώρες έξω από το καφενείο του Λουμίδη, όπου σύχναζαν πολλοί καλλιτέχνες της εποχής, μήπως καταφέρει να προσληφθεί σε κάποιο θέατρο. Ωστόσο, το 1952, πρωταγωνίστησε στον «Προμηθέα Δεσμώτη» του Αισχύλου στο θέατρο των Δελφών, καθήλωσε τους θεατές με την ερμηνεία του και δέχτηκε τα συγχαρητήρια από τον ίδιο τον Βασιλιά, που την παρακολουθούσε! Στη συνέχεια έκανε εμφανίσεις με την Κυβέλη, αλλά το 1955 ίδρυσε το “Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο” και μέχρι το 1967 ανέβασε πολλές αξιόλογες παραστάσεις.

Στιγμιότυπο από την παράσταση του έργου Βαβυλωνία, εκείνη την περίοδο, δηλ. τη δεκαετία του 1940

Η παρουσία του Μάνου Κατράκη στη Θεσσαλονίκη το 1961, μεταξύ των μελών της κριτική επιτροπής του Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης. Διακρίνονται στην πίσω σειρά, από αριστερά: Αλέκος Αλεξανδράκης, Νίκος Κούνδουρος, Μιχάλης Κακογιάννης, Ηλίας Βενέζης, Μάριος Πλωρίτης, Μάνος Κατράκης, Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Ειρήνη Παππά, και Μίκης Θεοδωράκης

Αλέκα Παΐζη (1919-2009)

Η Αλέκα Παΐζη γεννήθηκε στο Ηράκλειο, στην Κρήτη. Ο πατέρας της, Κωνσταντίνος, ήταν δάσκαλος, αλλά και καπνέμπορος, ο οποίος όμως χρεοκόπησε, γιατί δεν άντεξε τον ανταγωνισμό των μεγάλων καπνοβιομηχάνων. Ως συνέπεια της δυσμενούς οικονομικής κατάστασης, η Αλέκα Παΐζη μετακόμισε στην Αθήνα, μετά το Γυμνάσιο για να έχει περισσότερες ευκαιρίες βιοπορισμού της. Έτσι εισάγεται στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Η κατοχή την βρήκε ανάμεσα στους ηθοποιούς του Εθνικού Θεάτρου, που αμέσως εντάσσονται στο ΕΑΜ. Αριστούχος της Δραματικής Σχολής, προσλαμβάνεται από το Εθνικό Θέατρο ως πρωταγωνίστρια στο έργο “Μίνα φον Μπάρχλεμ”.

To Φθινόπωρο όμως του 1942, λόγω της ΕΑΜικής δράσης της, συλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και κρατείται στο αρχηγείο της Γκεστάπο επί της Μέρλιν 6, στο κέντρο της Αθήνας (Κολωνάκι). Όταν την άφησαν ελεύθερη, εγκατάλειψε το Εθνικό Θέατρο και εντάσσεται στο ΕΑΜικό “Θέατρο του Λαού”. Και το 1945-46 συμμετέχει στο κλιμάκιο των «νέων» ηθοποιών του θιάσου των “Ενωμένων καλλιτεχνών”, που συνεχίζει τη μεταπολεμική πορεία του «Λαϊκού Θεάτρου». Το 1949, τη συλλαμβάνει η Ασφάλεια και κρατείται 45 μέρες και στη συνέχεια εξορίζεται στο Τρίκερι, τόπο μαρτυρίου για χιλιάδες αγωνίστριες. Η Παΐζη στο Τρίκερι περιλαμβανόταν μεταξύ των “100 πιο επικίνδυνων γυναικών’, και γι’ αυτό μεταφέρθηκαν στη Μακρονήσο. Τον Δεκέμβρη του 1951, ελευθερώνεται για δεκαπέντε μέρες ως «αδειούχος εξόριστος», υποχρεωμένη να δίνει την παρουσία της στην Ασφάλεια και στερημένη τα πολιτικά της δικαιώματα, χωρίς διαβατήριο, μέχρι και το 1966. Στη δεκαετία του 1950 – με εξαίρεση τον συνεξόριστό της Μάνο Κατράκη- ελάχιστοι θίασοι της πρόσφεραν δουλειά. Στις αρχές της δεκαετίας του 1960 ο Μίκης Θεοδωράκης συνεργάζεται μαζί της για την παρουσίαση του «Επιταφίου» του Ρίτσου. Η μουσική αυτή παράσταση έγινε στόχος βίαιων επιθέσεων από την Αστυνομία, τη Χωροφυλακή και παρακρατικούς, ιδίως στην επαρχία. Η τύχη της λίγο άλλαξε στις αρχές της δεκαετίας του 1960, ο Γιώργος Θεοτόκης και ο Σωκράτης Καραντηνός, παρανόμως, την προσέλαβαν στο νεοσύστατο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος χωρίς την απαραίτητη, τότε, βεβαίωση “κοινωνικών φρονημάτων”. Εκεί πρωταγωνιστώντας ξαναέλαμψε το μεγάλο ταλέντο της. Δεν κράτησε όμως πολύ η δημιουργική αυτή ευκαιρία, με τη δικτατορία του 1967 η Αλέκα Παΐζη φυγαδεύεται στο εξωτερικό, όπου ανέπτυξε αντιδικτατορική δράση, υπομένοντας και τα τεράστια προβλήματα επιβίωσής της. Με τη μεταπολίτευση επέστρεψε στην Ελλάδα και στο θέατρο. Η πρώτη επανεμφάνιση στο θέατρο έγινε με το “Λαϊκό Πειραματικό Θέατρο” του Λεωνίδα Τριβιζά. Ακολούθησαν συνεργασίες της με πολλούς θιάσους. Πρωταγωνιστικοί ρόλοι και πραγματικά πολύ σπουδαίες ερμηνείες της, σε κλασικά και σύγχρονα, ξένα και ελληνικά έργα.

Η Α.Παΐζη με τη Θ. Καλλιγά στο θεατρικό έργο Αρχοντοχωριάτης που ανέβηκε στην Κεντρική Σκηνή της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών στις 20-12-1962.

Στην ίδια παράσταση οι ηθοποιοί: Κ. Βασιλάκου, Κ. Νάος, Αθ. Προύσαλης, Αλ. Παΐζη

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, 29/1/1965, σελ. 4

Μακεδονία, 13.09.1961

Πρωτοεμφανιζόμενο απόσπασμα του ακριτικού δρόμου με την θαυμάσια θέα στην πόλη της Θεσσαλονίκης, από κινηματογράφηση γαλλικών επίκαιρων στο αρχείο της Images Défense (https://imagesdefense.gouv.fr). Βλέπουμε πιθανώς ένα πραματευτή με το γαϊδουράκι του καθώς και μια γυναίκα με τα παιδιά της. Στο βάθος διακρίνεται έστω αχνά η σιλουέτα της μονής Βλατάδων και ο χαρακτηριστικός πλάτανος στη γωνία των οδών Ακροπόλεως με Επταπυργίου στα κάστρα.

Για την σημερινή συγκριτική παράθεση της οδού Ποτίδαιας, κάποια λίγα μέτρα πιο μπροστά, δανειζόμαστε την πραγματικά πολύ όμορφη φωτογραφία της Κατερίνας Χατζηφωτεινού, η οποία αναρτήθηκε στην ομάδα «Άγνωστη Θεσσαλονίκη».

Αλέξανδρος Σαββόπουλος

Η οδός Ποτίδαιας, λίγο πιο κάτω από τον πύργο του Τριγωνίου το 1916. Πρωτοεμφανιζόμενο απόσπασμα του ακριτικού δρόμου με την θαυμάσια θέα στην πόλη της Θεσσαλονίκης, από κινηματογράφηση γαλλικών επίκαιρων στο αρχείο της Images Défense (https://imagesdefense.gouv.fr).

Η οδός Ποτίδαιας σήμερα. Πολύ όμορφη φωτογραφία της Κατερίνας Χατζηφωτεινού, η οποία αναρτήθηκε στην ομάδα «Άγνωστη Θεσσαλονίκη».

Πάντα από το αρχείο του Christopher Railey μια υπέροχη φωτογραφία, μια μικροστιγμή στην Βλάλη με Αριστοτέλους, τον Απρίλιο του 1952. Ηλιόλουστο ανοιξιάτικο πρωινό με τη δροσιά του, δεν ξέρει τι να βάλει κανείς, μια κυρία πιο τολμηρή με κοντομάνικο φόρεμα, τα κοριτσάκια με τις κορδελίτσες στα μαλλάκια τους. Αστικό λεωφορείο της εποχής με χρώματα άγνωστα στους περισσότερους από μας. Το φορτηγό με την ξύλινη καρότσα ξεφορτώνει. Ζητάτε επιμόνως κλωστές ΠΕΤΑΛΟΥΔΑ μας ζητάει το λιτό περίπτερο με τα απολύτως απαραίτητα. Εφημερίδες μόνον οι τοπικές: Το Φως, ο Ελληνικός Βορράς, η Μακεδονία. Τα δεντράκια υπόσχονταν καλύτερες μέρες για την πόλη.

Το άκτιστο οικόπεδο απέναντι, μια είσοδος αποθήκης, αργότερα θα φιλοξενήσει τα πήλινα και θα παραμείνει σ' αυτήν την κατάσταση για ακόμα 30 χρόνια. Αριστερά πάει προς την θάλασσα.

Για προσανατολισμό μια κατοχική φωτογραφία. Στο βέλος η Βλάλη. Το κτίριο στη γωνία σήμερα με τρεις ορόφους πρόσθετους.

Ένα αναψυκτικό για τον δρόμο μέχρι την θάλασσα.

Το περίπτερο αυτό, πάντα λιτό και όμορφο, είχαμε την τύχη να το ξανασυναντήσουμε μαζί με την γυναίκα που το διαχειριζόταν. Την φωτογραφία συνόδευε ο τόπος και η ημερομηνία “Θεσσαλονίκη, 26-7-1949”.

Από την συλλογή του Χρήστου Καββαδά, αν δεν κάνουμε λάθος.

Μπροστά μας, η καμπύλη που σχηματίζεται στην γωνία της κατηφορικής οδού Μπουμπουλίνας με την Δημ. Πολιορκητού. Λίγο πιο πίσω η εκκλησία του Προφήτη Ηλία, η βίλα Μοσκώφ, το Καρίπειο Ίδρυμα Μελετών στην γωνία των οδών Ολυμπιάδος με Στ. Δραγούμη και τόσες άλλες ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες. Η φωτογραφία προέρχεται από το αρχείο Christopher Railey, και τραβήχτηκε από τον πατέρα του Constantine Railey.

Με κίτρινο σημειώνεται ένα σημείο με ενδιαφέρον: η βίλα Μοσκώφ (σε μια ακόμη μακρινή λήψη από το ακριβοθώρητο αυτό σπίτι) και με κόκκινο το Καρίπειο Μέγαρο, γωνία Ολυμπιάδος με Στ. Δραγούμη, για προσανατολισμό.

Η βίλα Μοσκώφ διακρίνεται εδώ σε μια αεροφωτογραφία του 1952.

Όμορφες φωτογραφίες της πόλης από τον μακρινό Απρίλη του 1952 από το αρχείο του Christopher Railey. Οι φωτογραφίες αναρτημένες στο Liza's Photographic Archive of Greece – Φωτογραφικά άλμπουμ της Ελλάδας.

Το Ολύμπιο Μέγαρο, το Μεντιτερανέ με την ανύπαρκτη κίνηση στον δρόμο. Στο μπαρ του ισογείου κατεβασμένα στόρια, τα κτίρια ακόμη δεν είχαν προλάβει να φρεσκαριστούν μετά την ταλαιπωρία της κατοχής.

Η παραλία πριν 70 χρόνια.

Ο Λαμπρόπουλος από την πλευρά της Τσιμισκή με τις ράγες του τραμ ακόμη στη θέση τους.

Από την μεριά του Λαμπρόπουλου και λίγο δυτικότερα μια ματιά στο απέναντι πεζοδρόμιο της Τσιμισκή με θέαση προς τα ανατολικά. Από αριστερά κατά σειρά το μέγαρο Εργάνη Τσιμισκή 19 ιδιοκτησίας Αθ. Μακρή (https://archive.saloni.ca/220) , το κεντρικό του Φλόκα στο 21 και στη γωνία με Κομνηνών το πρώην καμπαρέ Chez – Nous που λειτούργησε μέχρι το 1945 (https://archive.saloni.ca/1951)

Το τραμ θα διασχίσει την Τσιμισκή και από την Βασ. Γεωργίου θα τερματίσει στην Αποθήκη.

Και λίγο πιο δυτικά οι Αφοι Μανουσίδη στην Τσιμισκή.

Μια δεκαετία αργότερα βρίσκουμε τους Αδελφούς Μανουσίδη με τα είδη προικός, τα ελληνικά κασμήρια και τα εμπριμέ τα μεταξωτά στην Ερμού 21.

Σήμερα το γυάλινο κτίριο