Ξηροκρήνη 1958
“Πάντως εγώ είχα κάνει κατρακύλι και ταξίδευα στης γειτονιάς τα δρομάκια, (Ραμόνα)”. Φωτογραφία του Ανδρέα Τσατσάγια (Andreas Tsatsaias) από την σελίδα του.
Η ταβέρνα Υποβρύχιο στην Άνω Τούμπα
Στην εκπομπή Παρασκήνιο στην ΕΡΤ, κάποια στιγμή γύρω στα 1980 προβλήθηκε ένα αφιέρωμα στην γνωστή ταβέρνα-κουτούκι, στην Άνω Τούμπα, «Υποβρύχιο». Το Υποβρύχιο λειτούργησε από τα τέλη της δεκαετίας του 60 και γνώρισε στιγμές μεγάλης δημοφιλίας την δεκαετία του 70, όταν στους θαμώνες του συμπεριλήφθηκαν και αρκετοί φοιτητές. Ιδιοκτήτης ήταν ο Στέφος και μέσα σ αυτό το κουτούκι, που ήταν στολισμένο με τα σύμβολα του ΠΑΟΚ, έπαιζαν οι σμυρνιοί οργανοπαίκτες Γιώργος (βιολιτζής) και Βασίλης (ούτι). Μέσα από την εκπομπή ζωντανεύει η ατμόσφαιρα απ αυτό το κουτούκι, καθώς και η μικρογειτονιά με τις παράγκες στην γωνία Ισιδώρου και Υπατίας, λίγο πάνω από το γήπεδο της Τούμπας. Η γειτονιά: από 18.30-20.00 του επεισοδίου. Απομονώσαμε μερικά καρέ για να μπουν στο χάρτη της ΘΧΠ
Το Παρασκήνιο του Λάκη Παπαστάθη, ίσως η καλύτερη εκπομπή που πέρασε από το κρατικό κανάλι, διάρκεσε από το 1976 μέχρι το 2013 και κάλυψε περισσότερα από εννιακόσια θέματα. Το συγκεκριμένο επεισόδιο προβάλλεται στο: Όπου ο αναρτήσας lonely hiker προσφέρει αρκετές λεπτομέρειες για πρόσωπα και πράγματα σχετικά με το «Υποβρύχιο». Άλλωστε απ’ αυτόν αντλήσαμε τις πληροφορίες γι αυτό.
Το Υποβρύχιο
Από το εσωτερικό
Ο Γιώργος στο βιολί και ο Βασίλης στο ούτι
Η γειτονιά
Ισιδώρου και Υπατίας το 1974
και το 1976
Μεσοπολεμικά στην Εγνατία, απέναντι από το Αλκαζάρ
Ο ιερέας στέκεται στην αποδώ, την σκιερή πλευρά της Εγνατίας και ίσως σκέφτεται πώς θα περάσει απέναντι κάτω από καυτό μεσοπολεμικό ήλιο. Το τραμ ακροφαίνεται δεξιά, το ξενοδοχείο του Αθ. Σωσσίδη απλώνεται σ’ όλο το τετράγωνο επί της Βενιζέλου, απέναντι από το Αλκαζάρ.
Λαδάδικα του 1975
Άλλο ένα πακέτο με στιγμιότυπα της ταινίας “Μάης” του Τάσου Ψαρρά από τα Λαδάδικα του 1975.
Μάρα Νικοπούλου
Ο Θόδωρος Νάτσινας αναγνώρισε σ’ αυτήν την απογευματινή λήψη την Λυκούργου (ευθεία) λίγο πριν την συμβολή της με την Πίνδου (δεξιά). Στη βόρεια γωνία βλέπουμε το Eightball, αριστερά μας την πίσω πλευρά απ’ το κτίριο του Rover. Έτσι ξεκλείδωσε και η αναγνώριση μερικών άλλων σημείων σε λήψεις από την αντίθετη πλευρά.
Ζουμ στη Λυκούργου από την συμβολή της Πολυτεχνείου με την Περιστερίου. Στο βάθος αριστερά βλέπουμε τη γωνία με Πίνδου (το νυν Eightball που είδαμε προηγουμένως).
Η πρώτη κάθετος αριστερά είναι η οδός Βαϊου και στην πιο κοντινή σ’ εμάς γωνία της (την βόρεια) βλέπουμε ένα κτίριο με όροφο που τώρα είναι ισόγειο. Το είχαμε συζητήσει με αφορμή ένα έργο του 1977 της Λευκής Χρηστίδου εδώ: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid02x2gre2SCgpbRvNTj1htgHaqwY1bM9GTb3fGTfWaE8WYSJEEyMV9KrFjxZXx9NcFSl
Η κάμερα αγκαλιάζει το γωνιακό κτίριο (με τα συνθήματα στον τοίχο) και εστιάζει στην Περιστερίου. Τα κτίρια στο βάθος βρίσκονται στο ανατολικό πεζοδρόμιο της Ορβήλου.
Το περίπτερο στην λήψη του Google (2024) κρύβει το βόρειο πεζοδρόμιο της Περιστερίου. Δεν μας στερεί όμως τη γενική εικόνα της περιοχής σήμερα.
Δυο γενικότερες παρατηρήσεις 1) η λιθόστρωση που βλέπουμε σήμερα στην περιοχή των Λαδάδικων δείχνει να απουσιάζει το 1975. Προφανώς τα σημεία με τις μαλτεζόπλακες που είχαν διασωθεί είχαν καλυφθεί στο ενδιάμεσο διάστημα και αποκαλύφθηκαν με την ανάπλαση (όταν πια συμπληρώθηκαν και τα υπόλοιπα κομμάτια).
2) Τα γυρίσματα αυτά σήμερα θα ήταν από δύσκολο έως αδύνατον να γίνουν. Τότε προφανώς έγιναν Κυριακή όταν τα μαγαζιά στα Λαδάδικα ήταν κλειστά και ήταν σχετικά εύκολο να ‘χάσουν’ για λίγο τα χαρακτηριστικά που θα πρόδιδαν την χρονολογία. Μαγαζιά κατεξοχήν χονδρικού εμπορίου, φυσικά, και μάλιστα σε μια χρονιά που άνοιξε η συζήτηση για την μεταφορά τους, όπως διαβάζουμε στο δημοσίευμα της «Μακεδονίας».
Η Στοά Σαούλ στα 1975
Η Στοά Σαούλ στα 1975 διαμορφώνεται με ταμπέλες και πανό και χρησιμεύει ως σκηνικό για την ταινία «Μάης» του Τάσου Ψαρρά.
Μάρα Νικοπούλου
Στο βάθος του στιγμιότυπου αριστερά βλέπουμε κάθετο δρόμο. Είναι η Βασιλέως Ηρακλείου.
Η κάμερα που στρίβει αποκαλύπτει την καμπύλη με τις χαρακτηριστικές κολώνες. Δύο εδώ…
Ντάλια Σίκου: Στη στοά Σαούλ και αριστερά στη Β. Ηρακλείου 15 ήταν το πολυκατάστημα τα χρόνια εκείνα του Αμπραβανέλ και Μπενβενίστε.... Είχε τέσσερις εισόδους η στοά και είναι και σήμερα ακόμα. Η μία στην Ερμού δίπλα από τα καταστήματα Φωκάς,η δεύτερη από την Ίωνος Δραγούμη και η τρίτη από κάτω όπως δείχνει η εικόνα η Β.Ηρακλείου και τέταρτη από την οδό Βενιζέλου ακριβώς δίπλα από τα φωτογραφικά Κούνιο * Όλη η γη από κάτω από τις οδούς Ερμού,,, Βενιζέλου,,, Ίωνος Δραγούμη Β.Ηρακλείου και Βενιζέλου είναι σκαμμένη και οι αποθήκες επικοινωνούσαν μεταξύ τους. Βέβαια τις ξεχώριζαν όσοι είχαν τα καταστήματα τους από πάνω. Θυμάμαι σαν τώρα που κατέβηκα το έτος 1968 κάτω στις τεράστιες αποθήκες όλου του τετραγώνου στον Μπενβενίστε όπου εργαζόμουνα πως μου είμαι κάποιος ότι πριν το πόλεμο του Σαράντα οι αποθήκες αυτές σε έβγαζαν μέχρι το λιμάνι της Θεσσαλονίκης και σε περίπτωση πολέμου λόγω ότι ήταν και η εμπορική τράπεζα 🏦 στην Ίωνος Δραγούμη θα μπορούσαν να φευγατίσουν όλο το χρήμα ακόμα και το χρυσό. Κάτω στο λιμάνι υπήρχε τότε το θησαυροφυλάκιο. Σήμερα δεν ξέρω αν υπάρχει εκεί. Πάντως έτσι μου είχαν πει έτσι σας το λέω. Τα γνωρίζω γιατί δούλευα τη δεκαετία του εβδομήντα στα καταστήματα του Μπενβενίστε ( υαλοπωλείον και είδη οικιακής χρήσεως επί της β. Ηρακλείου και μέσα στη στοά υπήρχε η εταιρεία Μίνως Μάτσας και Υιός πωλήσεις δίσκων και στούντιο ) κάτω στο υπόγειο. Ο Τούρκος ο Αχμέτ ήταν τότε φύλακας όλων των καταστημάτων της στοάς και τις γύρω οδούς Ερμού, Βενιζέλου, Ίωνος Δραγούμη και Β . Ηρακλείου. Τι καλός άνθρωπος που ήταν ο γέρο —Αχμέτ...
...κι άλλες δύο κολώνες εδώ, όπου το πλήθος τρέχει προς την Ίωνος Δραγούμη. Στο βάθος απέναντι, το γωνιακό Ι. Δραγούμη με Ερμού – κατεδαφισμένο από χρόνια πια.
Η πλευρά που βλέπουμε, όπως ήταν το 1958, σε λήψη του Boris Carmi. Oλόκληρη η πανέμορφη φωτό με το κτίριο που στέγαζε το ‘Μινιόν’ της Θεσσαλονίκης εδώ: https://www.facebook.com/photo/?fbid=639467668227875&set=pcb.639471631560812
Σ' αυτήν την άποψη του συμπλέγματος από το bing maps, φαίνεται ολοκάθαρα το κοίλο σημείο με τις κολώνες και σημειώνεται προς τα πού κοιτάζει η κάμερα σε κάθε ένα απ’ τα παραπάνω στιγμιότυπα.
Σώμα Κρητών μπροστά στα κτίρια γραφείων Μπαρτισόλ στην οδό Σαλαμίνος
Πηγή Φωτογραφικός Τομέας της Γαλλικής Στρατιάς. Την ιστορία των γραφείων την είχαμε δει εδώ: https://archive.saloni.ca/1651
Στο Αλλατίνη Χαν, από την ταινία “Μάης”
Απ’ όσο φαίνεται, ο «Μάης» του Τάσου Ψαρρά θα μάς δίνει υλικό και για τον Ιούνιο 🙂. Και μάλιστα σημαντικό υλικό, καθώς στα πλάνα του αποτυπώνονται και χαμένα κτίρια με ελάχιστες ή καθόλου (γνωστές) φωτογραφίες.
Όπως το Αλλατίνη Χαν από το οποίο ως τώρα είχαμε μόνον 2 «επίγειες» φωτό, παρά το γεγονός ότι έζησε σχεδόν 100 χρόνια και υπήρξε από τα σημαντικότερα εμπορικά κτίρια της πόλης.
Μάρα Νικοπούλου
Αριστερά στιγμιότυπο από την ταινία. Δεξιά, για την τεκμηρίωση, η μία απ’ τις άλλες δυο γνωστές ως τώρα φωτό του Αλλατίνη, που προέρχεται από τη συλλογή Λαπούρτα και την έκθεση «Θεσσαλονίκης Εμπόριον» και είχε παρουσιαστεί εδώ: https://archive.saloni.ca/302 Από την παλιά ανάρτησή της, κρατάμε και την περιγραφή του Θόδωρου Νάτσινα: «Είναι η πλατεία Χρηματιστηρίου, κοιτώντας νότια. Δηλαδή ο φωτογράφος είναι στην Ερμού και κοιτάει προς Φράγκων, Βασ. Ηρακλείου. Δεξιά η Ουγκώ. Το κτίριο φάτσα πρέπει να είναι το Αλλατίνι Χαν και η πόρτα οδηγούσε σε εσωτερική αυλή με την αντίστοιχη έξοδο στην άλλη πλευρά να βγάζει στην πάροδο Εδέσσης». Θα μας χρειαστεί σε λίγο…
Ενώνοντας και τα υπόλοιπα καρέ της ταινίας που δείχνουν την πρόσοψη του Αλλατίνη Χαν έχουμε μια εικόνα όλου του μήκους του ισογείου του επί της Φράγκων/Β.Ηρακλείου.
Σε άλλο σημείο της ταινίας, το πλήθος περπατάει ξανά την Εδέσσης και περνώντας μπροστά από την μικρή πάροδο -ανάμεσα στο 5 (Κύρτση) και το 3 (Εμνιέτ)– έχουμε την ευκαιρία να διακρίνουμε την έξοδο του Αλλατίνη προς την πάροδο -αυτήν που περιέγραφε ο Θόδωρος Νάτσινας.
Η έξοδος σημειώνεται με κόκκινο στο διάγραμμα της πράξης τακτοποίησης 2875 του 1970. Το βέλος δείχνει την κατεύθυνση της λήψης.
Κρίνοντας και από το διάγραμμα, τα δύο στιγμιότυπα από διαφορετικά σημεία της ταινίας (στο 16’ και το 36’ αντίστοιχα), κατά πάσα πιθανότητα αποτυπώνουν το εσωτερικό αίθριο του Αλλατίνη. Με αντίθετη κατεύθυνση, φυσικά – και μάλλον μέτωπο προς την Φράγκων στην αριστερή, και προς την Εδέσσης στην δεξιά.
Φωτογραφική τεκμηρίωση μπορούμε να έχουμε μόνον από αέρος. Για καλύτερο προσανατολισμό, και στα τρία αποσπάσματα σημειώνεται με κίτρινο ο άξονας της Φράγκων και με μπλε η Β. Ουγκώ. Η δυτική πλευρά του αίθριου (προς την Ουγκώ) δείχνει να μην έχει μπαλκόνι. Αντίθετα, στην 1 και την 3 βλέπουμε φαρδύ σκεπαστό εξώστη προς την πλευρά της Φράγκων.
Από τις αεροφωτογραφίες, επίσης κρατάμε την πλευρά της Β. Ουγκώ, για να δούμε ένα μπόνους στιγμιότυπο με τα κτίρια στις δυο γωνίες της με την Βεροίας. Και τα δύο κατεδαφιστηκαν τα τελευταία χρόνια, χωρίς όμως να έχουν επιζήσει αυτούσια από την περίοδο πριν την πυρκαγιά, καθώς στην πορεία γκρεμίστηκαν όροφοι και έγινε πανωσήκωμα στη βάση τους. Στην πράξη τακτοποίησης 3474/1973 αποτυπώνεται και ο ‘διάδρομος’ που υπάρχει γύρω από το κτίριο της νότιας γωνίας. Στη φωτό, σχεδόν μπροστά του βλέπουμε ότι υπήρχε περίπτερο. Η φαλτσογωνία στο κτίριο της βόρειας γωνία αποτυπώνεται επίσης στο διάγραμμα. Τα παράθυρα στο βάθος βρίσκονται ακόμα στο βόρειο πεζοδρόμιο της Φράγκων, ενώ στο δεξί πεζοδρόμιο διακρίνεται λίγο και η δυτική όψη του Αλλατίνη Χαν.
Νεροβούβαλοι στην πλαζ της Αρετσού
Θέαμα για τότε αλλά και για σήμερα μετά από 100 και πλέον χρόνια. Τους είχαμε δει κι εδώ: https://archive.saloni.ca/1525
Πηγή το Καναδέζικο Πολεμικό Μουσείο.
Το κάπνισμα και η πόλη
31 Μαϊου ημέρα κατά του καπνίσματος. Συμμετέχουμε με ένα αφιέρωμα στο τσιγάρο και την πόλη
Ιανουάριος του 1905. JdS
Απαγόρευση του καπνίσματος Κατόπιν αιτήματος πολλών θεατών, ο κ. Minart, διευθυντής του γαλλικού δραματικού θιάσου, ΄με την σύμφωνη γνώμη του κ. Noah, διευθυντή του Eden, πήρε την απόφαση να απαγορευθεί το κάπνισμα στην αίθουσα, το οποίο ενοχλεί σοβαρά τις κυρίες. Επικροτούμε αυτό το μέτρο στο βαθμό που θα γίνει σεβαστό σε σχέση με τον ιπποτισμό των θαμώνων.
Απρίλιος 1906 JdS
Πολλοί συμπολίτες μας πέρασαν από ευρωπαϊκές πόλεις και κάποιοι απ αυτούς, έχοντας αποκομίσει επιφανειακές εντυπώσεις από εκεί, φέρονται αλαζονικά ως προς τις συνήθειες και τα πράγματα στην πόλη μας. Γι αυτούς οι καλοί τρόποι και η ευπρέπεια είναι ξεπερασμένες πολυτέλειες. Είχα τη δυσάρεστη τύχη να συναντήσω προχθές στο τραμ ένα τέτοιο δείγμα. Μια κυρία με την παρέα της είχε κλείσει το ριντό από την πλευρά του ήλιου αλλά ένας σνομπ τύπος σηκώνεται από την θέση του και το ξανανεβάζει αδιαφορώντας για την επιθυμία των άλλων. Η κυρία δεν έδωσε συνέχεια. Με τον ίδιο τρόπο μια κυρία στο τρένο μπορεί να ζητήσει ευγενικά από έναν κύριο να μην καπνίζει. Όλοι ξέρουμε πως οι εταιρείες έχουν σημανει βαγόνια με την ένδειξη βαγόνι για κυρίες, βαγόνι για μη καπνιστές. Υπάρχουν και τα μεικτά βαγόνια, όπου συνηθίζεται οι άνδρες να ζητούν την άδεια των γυναικών πριν ανάψουν τσιγάρο. Το επιβάλλουν οι κανόνες ευγενείας, και ένα χαμόγελο υποχρεώνει τον πολιτισμένο άνθρωπο να αναβάλει προσωρινά την συνήθειά του. Τα ήθη είναι νόμος. Και όλα εξαρτώνται από το στυλ και τους τρόπους.
Το 1926 απαγορεύτηκε το τσιγάρο στους κινηματογράφους και στα θέατρα. Βέβαια αυτό το μέτρο άργησε να εφαρμοστεί πλήρως κάπου 50 χρόνια. Έτσι κι αλλιώς η Θεσσαλονίκη έχει τους δικούς της ρυθμούς σε όλα, γιατί όχι και σ αυτό.
Εδώ διαβάζουμε για τα παράπονα των καπνιστών θεατών. Δεν γίνεται να καπνίζουν οι ηθοποιοί στο πανί και στο σανίδι κι εμείς όχι, λένε. Είναι ανυπόφορο. Ο συντάκτης σχολιάζει σκωπτικά αυτές τις σκέψεις λέγοντας ότι τέτοια διάκριση ανάμεσα σε ηθοποιούς και κοινό εντείνει την δραματική συγκίνηση.
Το 1931 η συζήτηση για το κάπνισμα στα τραμ συνεχίζεται.
Ο εισπράκτορας κάνει παρατήρηση σε κάποιον που καπνίζει στον εξώστη του οχήματος. Δεν επιτρέπεται το κάπνισμα σε κλειστό όχημα. Ο επιβάτης επικαλείται ότι το παράθυρο δεν κλείνει οπότε βρίσκεται εκ των πραγμάτων σε αεριζόμενο μεταφορικό μέσο. Ο εισπράκτορας μένει στο γράμμα της εγκυκλίου: τυπικά βρισκόμαστε σε κλειστό όχημα, παρόλο που το σκεβρωμένο παράθυρο δεν κλείνει. Υποτίθεται. Επομένως ας υποθέσουμε ότι μπορεί να κλείσει....
Η απάντηση είναι αντίστοιχης διανοητικής εμβέλειας: Ας υποθέσουμε τότε ότι κι εγώ δεν καπνίζω...
Ο εισπράκτορας τελικά επέβαλε τον νόμο.
Οι διαφημίσεις για τσιγάρα φυσικά πάμπολλες. Σε μια πόλη που ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού της απασχολούνταν στα καπνομάγαζα το τσιγάρο πήγαινε σύννεφο.
Η Θεσσαλονίκη καπνίζει τσιγάρα Ματσάγγου
Η Μαρίκα Κοτοπούλη και ο Γρηγόρης Ξενόπουλος προτιμούν το Ζ του Καραβασίλη
Αυτοί πάλι που θέλουν να προστατέψουν την υγεία τους ας προτιμήσουν τα SANTE.
Φυσικά σχετικά με την υγεία προβληματισμοί υπήρχαν από πάντα, αλλά κάποιοι σύστηναν το τσιγάρο για την γρίπη, χώρια που πολλοί τα παραλένε για τους κινδύνους.
Όταν κάποια στιγμή το 1939 αυξάνεται η τιμή των τσιγάρων, ο υπουργός Οικονομικών διευκρινίζει ότι αυτό το μέτρο αφορά μόνον στα τσιγάρα πολυτελείας που καταναλίσκονται από τις ευπορότερες τάξεις και όχι στα λαϊκά τσιγάρα των εργατών.
Αντίστοιχα και σήμερα όλα έχουν αυξηθεί, τα τσιγάρα εδώ και χρόνια παραμένουν στην ίδια τιμή. Φαντάζομαι και οι σύγχρονοι αρμόδιοι τρέφουν τα ίδια ευγενικά συναισθήματα για τους πτωχούς εργαζομένους και την αγοραστική τους δυνατότητα.
Το τσιγάρο θεωρούνταν είδος ανάγκης. Κατά την κατοχή με δελτίο πωλούνταν και τα τσιγάρα. Για να εξασφαλίσεις τα όποια τσιγάρα σου επιτρεπόταν να προμηθευτείς έπρεπε να κάνεις αντίστοιχη δήλωση στο αστυνομικό Τμήμα.
Από ανάρτηση Μαλαμίδη στην ομάδα Μνήμες Θεσσαλονίκης.
Στην οδό Λουδία και την πλατεία Μοριχόβου
Συμπλήρωμα στην χτεσινή ανάρτηση με την οδό Λουδία και την πλατεία Μοριχόβου.
Πρώτα η οδός Λουδία με μέτωπο προς την Αιγύπτου και η σύγκρισή της με μια κατοχική φωτογραφία από την αντίθετη κατεύθυνση [από ανάρτηση Γ. Σιδηρόπουλου στις ΠΦΘ]
Πρώτα η οδός Λουδία με μέτωπο προς την Αιγύπτου και η σύγκρισή της με μια κατοχική φωτογραφία από την αντίθετη κατεύθυνση [από ανάρτηση Γ. Σιδηρόπουλου στις ΠΦΘ]