Saloni.ca Archive

Ομαδα ερευνας για την παλια Θεσσαλονικη

Άλλη μία σκηνή από την ταινία «Μάης» του Τάσου Ψαρρά μάς πηγαίνει στην Αιγύπτου, τον «Ζύθο» και την συμβολή της Κατούνη με την Οπλοποιού, κι έτσι βλέπουμε μια εικόνα απ’ τα Λαδάδικα πριν τον σεισμό του ’78, πριν τον χαρακτηρισμό τους ως «ιστορικό τόπο» από το υπουργείο Πολιτισμού, πριν την ανάπλαση και φυσικά πριν την πλήρη κατάληψή τους από τραπεζοκαθίσματα… Εδώ, για τις ανάγκες της ταινίας, είναι ακόμα πιο άδεια εκτός από μια μικρή διαδήλωση την οποία ακολουθεί η κάμερα

Μάρα Νικοπούλου

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid0wp8dhMNtPkj34U7FBERxaQttReDhP9Dd6SgxWHR5oActxYTCRm6mvs1ENh4VkyRXl

Η αρχή της οδού Αιγύπτου προς τα πάνω. Τα κεπέγκια δεξιά βρίσκονται στο ισόγειο του παλιού ξενοδοχείου. Σήμερα το κτίριο έχει μείνει ισόγειο και στεγάζει εδώ και δεκαετίες τον «Ζύθο». Όροφο μοιάζει να έχει χάσει και άλλο κτίριο λίγο παραπάνω στο δυτικό πεζοδρόμιο, ενώ η ανάπλαση του δεύτερου κτιρίου δεξιά δεν διατήρησε τη θολωτή εσοχή στα παράθυρα.

Σχεδόν ίδιο καδράρισμα μια δεκαετία αργότερα στη φωτογραφία από το ‘Νεώτερα Μνημεία της Θεσσαλονίκης’, έκδοση του 1985-6 που είχαμε δει σε ανάρτηση του Θ. Νάτσινα, εδώ: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid09cmSBWg5YL7DbUpounkXypv8LyUv98ao7bYCqnPK5wABGiLhhrv3yWrxJyQ5oUinl . Είμαστε πια μετά τον σεισμό και οι όροφοι από τα κτίρια έχουν καθαιρεθεί, αφήνοντας κάποιους σωλήνες κάπως περίεργα εκτεθειμένους. Και εδώ, όπως και στα πλάνα της ταινίας, το άνοιγμα της οδού Λουδία κρύβεται.

Η διαδήλωση στην ταινία στρίβει ανατολικά και περνάει μπροστά από την πρόσοψη επί της πλατείας. Δεξιά διακρίνουμε την Κατούνη. Περισσότερες φωτογραφίες του κτιρίου του «Ζύθου» στις διάφορες φάσεις του (αλλά και γενικότερα του δυτικού πεζοδρομίου της Κατούνη) εδώ: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid02YxRe1bMX66PGn1iEtsh65Ki6j13Lab1TZzhgjaMrnfY6Rqb1gSUbg8epuGYHSiN8l

Το πλήθος σταματάει λίγα μέτρα πιο πέρα δίνοντάς μας μια εξαιρετική εικόνα της συμβολής των οδών Κατούνη και Οπλοποιού. Το μπαλκόνι με τους ανθρώπους δεξιά βρίσκεται στο ξενοδοχείο Μπρίστολ. Στη γωνία του βόρειου πεζοδρόμιου της Οπλοποιού βλέπουμε το ξενοδοχείο Σεντράλ, και δίπλα, άλλο ένα μεσοπολεμικό κτίριο που επέζησε (Οπλοποιού 3) Δείτε περισσότερα: Για το “Bristol” https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid02ebHrkBGyhXYB9tg3DKEydxRFEBz5CYb9pJCbCoMM3pfYzDExjDhS7Cr9dp9LhvsCl Για το Σεντράλ, https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid0dDENAYtQ5g2AJXjdB77PfHEoZAZhjMxz5GDz8pawGn7w4spGzBeeL9cnWnFC8YbYl?_rdc=1&_rdr#

Τα στιγμιότυπα που είδαμε παραπάνω γυρίστηκαν το 1975. Σε απόσπασμα αεροφωτογραφίας που χρονολογείται στα 1932-1936 -δηλαδή αποτυπώνει την εποχή στην οποία αναφέρεται η υπόθεση του «Μάη»- σημειώνουμε όλα τα κτίρια που εμφανίζονται. Όλα παρόντα και τότε!

Μετά την πυρκαγιά του 1917. Στα δεξιά με το ένα βέλος η πινακίδα της οδού Βουλγαροκτόνου και αριστερά το μαρμαράδικο. Ο δρόμος που ανεβαίνει είναι η Αγίας Σοφίας

Βαγγέλης Καβάλας

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid0BvLR8xkZAmLnu2wcnjf1fxaSfQMgui7n8ByazgFedAMCRhCbUULoKVfkv3gozRutl

Η πινακίδα με το όνομα της οδού

Λεπτομέρεια του μαρμαράδικου

Μια άλλη όψη. Απέναντι από τον Μητροπολιτικό ναό του Αγίου Γρηγορίου Παλαμά

Από την Κατούνη που είδαμε πρόσφατα [ https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid02vNgyyhpoT7i9KoSfni6yjj9PhpPFXz9ZmZYLkAdVLKMTVjSDHZCaCK9JF3xoKjagl], η κάμερα στην ταινία «Μάης» του Τάσου Ψαρρά στρίβει στην Εδέσσης και προχωράει προς τα δυτικά.

Μάρα Νικοπούλου

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid071Bt52n73B4wGveanGemFmoVYC3bi3VUgHMjguFj9mZ4xeejwhVQwvaJGHima7L9l

Εδώ τα κεπέγκια από το Κυρτσή (νυν Ύψιλον) και του παμπάλαιου χρωματοπωλείου Γιομτώβ στο ισόγειο του Εμνιέτ Χαν.

Στη συνέχεια, γυρίζει λιγάκι και πιάνει την αρχή της Εδέσσης, τα απέναντι κτίρια στο δυτικό πεζοδρόμιο της Β. Ουγκώ και παραπίσω την ανατολική όψη από τα κτίρια της ‘Αγοράς Εφαρμοστίδη’ στην ομώνυμη τότε (1975) ιδιωτική οδό που συνδέει την Βεροίας με την Ολ. Διαμαντή και σήμερα ονομάζεται «οδός Ερνέστου Εμπράρ» – ο μόνος δρόμος που φέρει το όνομά του… Στο στιγμιότυπο αυτό, ο Θόδωρος Νάτσινας παρατήρησε ότι το Εδέσσης 1 φαίνεται να έχει όροφο, ενώ τώρα το ξέρουμε ισόγειο.

Με αφορμή αυτή την ενδιαφέρουσα παρατήρηση, σημειώνουμε με πράσινο το Εδέσσης 1 στην γωνία με Βίκτωρος Ουγκώ και κοιτάζουμε την περιοχή σε δυο αεροφωτογραφίες με απόσταση 60 χρόνων. Στην αριστερή, του 1916 [από Α. Γερόλυμπου, Το χρονικό της μεγάλης πυρκαγιάς] το κτίριο φαίνεται σαφώς χαμηλότερο από τα διπλανά του. Αντίστοιχα και στη δεξιά, του 1975, όπου έχουμε την ευκαιρία να δούμε και από ψηλά τα σημεία που επέλεξε για σκηνικό της ταινίας του ο Τάσος Ψαρράς.

Ωστόσο, το πόσο πιο χαμηλό ήταν ξεκαθαρίζεται σε άλλη φωτογραφία [πάλι από Α. Γερόλυμπου, Χρονικό της μεγάλης πυρκαγιάς]: Το ‘πράσινο’ Εδέσσης 1 φτάνει σχεδόν στο μπαλκόνι του Β’ ορόφου του ‘κίτρινου’ Εμνιέτ Χαν. Ενώ, σήμερα, σταματάει στη μέση απ’ το μετζοπάτωμα. Που σημαίνει ότι έχασε τον όροφό του κάπου μετά το 1975 – το πιθανότερο μετά τον σεισμό του ’78.

Ο Ανάργυρος Σιγάλας, τα τσιγάρα του και το καπνεργοστάσιό του στην πόλη μας, Ορφανίδου 3

Ο Ανάργυρος Σιγάλας μπήκε δυναμικά στον χώρος της επεξεργασίας καπνών στην πόλη μας την δεκαετία του 1930. Την πρώτη του καπνοβιομηχανία την ιδρύει στην Ξάνθη, ενώ το 1937 ιδρύει το καπνεργοστάσιο στην οδό Ορφανίδου στην Θεσσαλονίκη. Μάρκες που λάνσαρε: Σιγαρέττα Αγρινίου, ΑΒ, ΑΓ, Νο 14, Πετεινός, Πρώτον.

Πηγές της ανάρτησης: Στοιχεία από το αφιέρωμα των ΒΙ.Δ.Α https://vidarchives.gr/reports/2021_01_936 που αντλούν τις πληροφορίες από το βιβλίο των Μάνου Χαριτάτου – Πηνελόπης Γιακουμάκη «Η ιστορία του Ελληνικού Τσιγάρου». Αρχείο Ε.Λ.Ι.Α. και κυρίως οι εφημερίδες Μακεδονία και Φως, τεύχη της δεκαετίας του 1930.

Σπύρος Αλευρόπουλος

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid035SKhCjQBvueY1vxujd98fwjnAc144UfarFuGygQzLU7mb89XfnW6w9bSCRZZQ4Crl

Τον Σεπτέμβριο του 1930 κάνει την εμφάνισή του στην ΔΕΘ. Σε μικρό χρονικό διάστημα έγινε γνωστός σ ολόκληρη την βόρεια Ελλάδα.

Το 1931 διαφήμιζε τις μάρκες των τσιγάρων ακόμη από την Ξάνθη, με πρατήριο και στην Θεσσαλονίκη, στην Τσιμισκή

Ήδη από το 1933 διαφημίζεται το καπνεργοστάσιο που κατασκευάζεται στην Ορφανίδου.

Καινούριες μάρκες και ποικιλίες στα τσιγάρα του, με αφορμή και την ολοκλήρωση του εργοστασίου του στην Ορφανίδου.

Το 1937 λειτουργεί

Μάρα Νικοπούλου: Μπορεί να μην ξέρουμε το όνομα του αρχιτέκτονα αλλά το σκίτσο του καπνομάγαζου θυμίζει έντονα την ΕΜΣ του Β. Κασσάνδρα (1904-1973) – με δεδομένες βέβαια τη χρονική απόσταση και τις διαφορετικές χρήσεις των κτιρίων.

Στην Ορφανίδου 3, το εργοστάσιο αντικαταστάθηκε το 1967 (οικ. άδεια 392/5-1967) από το παρόν κτίριο. Στην είσοδό του η Στοά Σιγάλα.

Πολιτικά δραστήριος, μέλος και βουλευτής του κόμματος των Φιλελευθέρων στην Ροδόπη. Το 1936 προτείνει στην Έλενα Βενιζέλου να γίνει νονά του παιδιού ενός φίλου του, έναν μήνα πριν τον θάνατο του του Ελευθέριου Βενιζέλου. https://venizelosarchives.gr/esearch/treasure/xxx3?list=26678&form=100001&value=%CE%A3%CE%B9%CE%B3%CE%AC%CE%BB%CE%B1%CF%82+%CE%91%CE%BD%CE%AC%CF%81%CE%B3%CF%85%CF%81%CE%BF%CF%82+%CE%9D.++%CF%86%CE%B9%CE%BB%CE%B5%CE%BB%CE%B5%CF%8D%CE%B8%CE%B5%CF%81%CE%BF%CF%82+%CE%B2%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%B5%CF%85%CF%84%CE%AE%CF%82+%CE%A1%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%80%CE%B7%CF%82

Μεσολαβεί η δικτατορία Μεταξά. Μια παρουσίαση των σύγχρονων εγκαταστάσεων του εργοστασίου στο ΦΩΣ 24/4/1938

Οι διαφημίσεις των πακέτων του κυριαρχούν στην εφημερίδα Φως.

Τον Μάιο του 1938 ανακοινώνεται ότι ο πρώην (αριστερός) δήμαρχος της πόλης Μηνάς Πατρίκιος αναλαμβάνει τη Γενική αντιπροσωπεία της καπνοβιομηχανίας του Σιγάλα. Ίσως αυτό ήταν που έκανε το καθεστώς να σταματήσει να είναι ανεκτικό απέναντι στον φιλελεύθερο Σιγάλα.

Τον Ιούλιο του 1938 σε βασικό άρθρο της εφημερίδας ΦΩΣ ο Σιγάλας κατηγορείται ως συνοδοιπόρος και χρηματοδότης των κομμουνιστών. Ποια σχέση μπορεί να είχε αυτός με τους αριστερούς; Ως Έλλην, ως πλούσιος, ως βιομήχανος; Από πνευματικό σνομπισμό έρρεπε προς τα αριστερά αυτός ο λιμπεραλιστής, ο ολίγον σοσιαλιστής, που υποστήριζε το σύμφωνο των Σοφούλη-Σκλάβαινα; Έτρεφε νοσηρή συμπάθεια, έχοντας συσκοτισμένη συνείδηση. Αλλά, καταλήγει, θα υποχρεωθεί και αυτός ν ανοίξει τους οφθαλμούς του.

Στις 6 Ιουλίου 1938 αναφέρονται οικονομικά ισχυροί παράγοντες της πόλης που βοηθούσαν οικονομικά το ΚΚΕ. Ανάμεσα σ αυτούς και ο Ανάργυρος Σιγάλας.

Αναλυτικά οι μαρτυρίες από τις οποίες ο Σιγάλας θεωρήθηκε ότι ήταν χορηγός των κομμουνιστών. Μία δημόσια ευχαριστία σ έναν ψευδώνυμο δωρητή της εφημερίδας «Λαϊκή Φωνή» και δύο μαρτυρίες. Αφήνεται να εννοηθεί ότι μπορεί να το έκανε προκειμένου τα μέλη και οι συμπαθώντες του κόμματος να αγοράζουν τα δικά του τσιγάρα και αυτός με ποσοστό επί των κερδών να ενισχύει το κόμμα.

Το τι απέγινε το κατηγορητήριο δεν γνωρίζουμε, αλλά για ένα χρόνο οι διαφημίσεις των τσιγάρων του απουσιάζουν από τον Τύπο.

Το καλοκαίρι του 1939 προβάλλεται για κάποιες μέρες ένα καινούριο πακέτο τσιγάρων το «Πρώτον». Η διαφήμιση αυτή δεν έχει την ίδια ένταση και κλίμακα με αυτές των προηγούμενων ετών.

Από τα ΒΙ.Δ.Α. πληροφορούμαστε ότι η καπνοβιομηχανία «παύει τις εργασίες της, μετά από εθελουσία έξοδο, το 1955».

Από τον μιναρέ των Αγ. Αποστόλων, ίσως και να είναι η μοναδική μέχρι τώρα. Η φωτογραφία προσφέρεται στο Delcampe και προέρχεται από το αρχείο του Georges Benoît Fradin, που υπηρέτησε στα τρένα της Γαλλικής Στρατιάς.

Μάρα Νικοπούλου

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid0Hx8qhLonaW5edF7i9Ddc3r3shJmGsmVdEDf5dZiSk9gy7wvCXz4Fqxk7gP8E7RaKl

Δεξιά, βλέπουμε την οδό Αμαζόνων προς τα πάνω. Τεκμηριώνεται εύκολα με την αεροφωτογραφία του 1958. Είχαν σωθεί αρκετά μέχρι τότε. Η Αμαζόνων (λεπτομέρεια από την προηγούμενη αεροφωτογραφία αριστερά) και δυο του Σωκράτη Ιορδανίδη'προς τα κάτω', από το ΜΦΘ.

Ζω για τα κίτρινα φώτα που ανάβουνε τις νύχτες κάτω από τη Ρωμαϊκή για τις νέον ταμπέλες στην Εγνατία από τα ξενοδοχεία που γαμάν οι μυστικοί [Νυχτερίδες] Λεξ (Αλέξης Λαναράς), από την σαλούγκα κι αυτός

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid0pLMGdbDAkLxKh5ZpacUSHMZr7NSLgKwYwq8oApZZJiEWgRWBfJoLtSaq2pqAA7VYl

Η επιχρωματισμένη φωτογραφία είναι καρέ από την ταινία Χριστίνα του 1960. Βενιζέλου στο ύψος της Ερμού και στο βάθος η Εγνατία. Η εποχή του νέον στην Θεσσαλονίκη. Ανάρτηση του Panos Tezapsidis. καρέ από βίντεο στο Youtube του 2020

Μεταφορά οικοσκευής στην πόλη. Όλα πάνω σ ένα κάρο και αυτό ζευγμένο στα χέρια του μεταφορέα, ελλείψει αλόγου, αν και έχουμε δει άλογα κατά την κατοχή. Ο βοηθός από πίσω σπρώχνει. Για ελαφρύτερες μεταφορές το χειροκίνητο κάρο πίσω πιο κοντά στην Καμάρα.

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid032nLVSyDxvnDakDRiVXZpBzZqBKsXro2yd4AYwns4MbyuJRZH3GJ1FZhvJmTrvGv1l

Μια πιο κατατοπιστική ματιά στην Παύλου Μελά της κατοχής και στο ουζερί Τσιτσάνη, στο νούμερο 22 της οδού. Λιγότερο εύκολο είναι να εντοπίσουμε το σπίτι του. Το ψηλό κτίριο στο ν. 25, αριστερά, είναι στην από κει πλευρά της Γρηγ. Παλαμά. Ο Τσιτσάνης έμενε στο ν. 21.

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid0PMtxVcAHnNqibEWymY2Upg51uz4nq8ou5us6HCeUH7Qenv98q1yGoWk6HFRvNFCWl

Συμπλήρωση της εικόνας που είχε η τωρινή διασταύρωση Κάλβου με Ολύμπου (παλιότερα με Δόμπολη), με δυο φωτογραφίες που αναρτήθηκαν σε άλλες ομάδες. Πρώτα, το γνωστό σπίτι με τις στρογγυλεμένες στέγες στην έγχρωμη εκδοχή του. Κι έπειτα μια φωτογραφία που προηγείται χρονικά και πιάνει καλύτερα και την ανατολική πλευρά του δρόμου. Οι άλλες φωτογραφίες του δρόμου -κατά τον Α’ Παγκόσμιο και την Κατοχή- και η αναγνώρισή του το 2021 εδώ: (https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=1012206695935630&id=204212503401724)

Μάρα Νικοπούλου

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid02PmhkUZnzjeXeayRaAfBKytjAhcQ5934CEo88r7bjupnoQVTWSUcMd438TdUt4XmAl

Η πανέμορφη και φωτεινή αυτή λήψη, όπου κυριαρχεί το σπίτι της Κάλβου 13, έγινε από τον κ. Ακαμάτη τον Αύγουστο του 1954 και αναρτήθηκε στην Άγνωστη Θεσσαλονίκη το 2020. Δεν είχαμε ακόμα αναγνωρίσει τον δρόμο που εικονιζόταν στην μαυρόασπρη φωτογραφία και το σκίτσο του 1916, κι έτσι έμεινε κι εκεί ‘αβάφτιστος’.

Σ’ αυτή τη φωτογραφία του 1916, το σημείο είναι εύκολα αναγνωρίσιμο και οι δρόμοι πια αναφέρονται στην ανάρτησή της το 2024 στις ΠΦΘ. Συνοδευόταν από τη σημείωση ‘ελληνικό καφενείο’, όπως μας πληροφορεί ο κ. Σιδηρόπουλος που την ανάρτησε, και πολύ σωστά επισημαίνει την παρουσία γυναικών με εβραϊκή φορεσιά, όπως είχαμε και στην άλλη φωτογραφία της ίδιας εποχής. Εξάλλου, στο διάγραμμα που είχαμε δει στην παλιά μας ανάρτηση, το σπίτι στον αριθμό 13 ήταν ιδιοκτησία Εβραίων.