Saloni.ca Archive

Πλανόδιοι φωτογράφοι. Για 60 + χρόνια η παρουσία τους συνυφασμένη με τον Λευκό Πύργο.

Με τις μηχανές στηριγμένες στον τρίποδα και την ιατρική ρόμπα φωτογράφισαν γενιές και γενιές ντόπιων οικογενειών, τουριστών, κατακτητών, επαρχιωτών, ανέμελων περιπατητών και χαρούμενες παρέες νέων. 11 φωτογραφίες, οι 2 τελευταίες στα άλλα σημεία “δράσης” τους, Βαρδάρη και απέναντι από την Αχειροποίητο, Πλατεία Μακεδονομάχων. Μέχρι να εμφανιστούν ... τα κινητά

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid02bxBUeoG2kouJgHBWxNFwPceBLii1t3AG7m9qh7YvkdpVx3icBQbKMY3KBcTfUJjWl

1937 Paul Almasy.

Λίγο πριν τον Β΄ΠΠ.

Κατοχή με τον παραλλαγμένο Πύργο.

Συλλογή Γ. Βέβη

1957, φωτογράφος Cas Oorthuys.

1952. Christopher Railey

Ακόμα διακρίνονται ίχνη από το καμουφλαζ στο Λευκό Πυργο 12 χρόνια μετά.

Τέλη δεκαετίας του 50.

Αρχές 60ς.

1957, Cas Oorthuys.

1965. Σαββόπουλος και Λοΐζος.

Απέναντι η οδός Ρωμανού και η Οβάλ πολυκατοικία (Φιλικής Εταιρίας).

Βαρδάρης. Με τις μηχανές στηριγμένες στον τρίποδα και την ιατρική ρόμπα.

Boris Carmi, 1958

1965. Απέναντι από την Αχειροποίητο, Πλατεία Μακεδονομάχων. Μέχρι να εμφανιστούν ... τα κινητά.

Η φωτογραφία απεικονίζει την οδό Εγνατία στο ύψος της διασταύρωσης με την οδό Βασιλέως Καρόλου. Πρόκειται για μια παλιά καρτ ποστάλ που κυκλοφορεί σε δημοπρασίες, η οποία δεν έχει τοποθετηθεί στον παλιό χάρτη ρυμοτομίας της πόλης. Στο βάθος διακρίνεται ο μιναρές του τζαμιού Suleyman, το οποίο βρισκόταν στη γωνία με την παλαιά οδό Αγίου Νικολάου.

Στο σχόλιο που ακολουθεί συσχετίζεται με αεροφωτογραφία της περιοχής πριν την πυρκαγιά του 1917.

Στάθης Ασλανίδης

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid0EwBKpcAhtWeeTUV2nqeZJcC8kyQuNfDXu1Aih87Gh6GrUB3cQKTo7MEdThpyqK1Hl

Σήμερα ένα τμήμα της παλαιάς οδού Βασιλέως Καρόλου ταυτίζεται με την οδό Κυπρίου Γεωργίου Χαραλάμπους.

Οικία του ντονμέ Μεχμέτ Καπαντζή, κτίστηκε από τον Αριγκόνι (1893-95). Κτίριο με πολυδαίδαλη ιστορία. Τελευταία στέγασε το Ε΄ Γυμνάσιο Αρρένων μέχρι το 1962. 1963- 1972 το Η΄ Γυμνάσιο. Εγκαταλειμμένο, αποκαταστάθηκε από τις φθορές του το 1989.

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid023j3rWuLBsXe1dC2TVDRrZ4ufy8ksHcmfqpQteufb3CF8WHUNNdids3bZGHUsgWoPl

Επί της Βασιλέως Γεωργίου Α΄ 29 προχωρά η αποκατάσταση του ακινήτου, ώστε να ενοικιαστεί. Χτίστηκε το 1896 από τον Έλληνα υπήκοο Διον. Σπανό και το 1897 είχε πουληθεί στην οικογένεια Πάντου. Το 1904 υποθηκεύτηκε στον Μωύς Ισ. Σαλώμ και περιήλθε στην ιδιοκτησία του τελευταίου το 1911. Το 1990, ο σύζυγος της Έβελυν Σαλώμ, Ζοζέφ Ναβάρρο πουλάει το κτίσμα στην οικογένεια Τσακάλου που το αναστηλώνει και στεγάζει ΙΕΚ. Κατα καιρούς στέγασε υπηρεσίες της ΣΤ Εφορίας. Χαρακτηρίστηκε διατηρητέο το 1983.

Δημήτρης Βουγιούκας

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid0LerFQ7JFLxDnb99McDuhPYYXpu1YR3M9MDzmswqkahVZUxEKzBTkJGKjshqxMtrkl

Κομνηνών με Βασιλέως Ηρακλείου. Βλέπουμε το επάνω μέρος του Εβραϊκού Χαμάμ. Από κάτω ο “Λουτρός” (ταβέρνα κρασοκατάνυξης με υποτυπώδεις μεζέδες) + το θρυλικό τυπογραφείο “Σπίθα”, κατασκεύαζε με περίσσια τέχνη τις γιγαντοαφίσες των τότε κινηματογράφων. Αριστερά τα Λουλουδάδικα. Αρχές 60ς.

Απέναντι μια σπάνια απεικόνιση μέρους του εσωτερικού της πρώην πλατείας συναγωγής της αγοράς (1921 και μετά). Μέχρι τον σεισμό του 1978 υπήρχαν εκεί αρκετά καταστήματα τροφίμων, μπαχαρικών, μανάβικα, διάφορα μικρομάγαζα, ραφεία και κουρείο. Σήμερα η τεράστια πολυκατοικία που αντικατέστησε την ανοιχτή αγορά (Βασ. Ηρακλείου 26) στεγάζει εσωτερικά στο ισόγειο την μικρή συναγωγή Γιάδ Λεζικαρόν + άπειρα καταστήματα και επαγγελματικά γραφεία.

Υστερόγραφα μια απεικόνιση της ευρύτερης περιοχής μετά την μεγάλη πυρκαγιά του 1917. Σημειωμένα κάποια σημεία ενδιαφέροντος σε σχέση με το θέμα αλλά και σε σχέση με τις 2 προηγούμενες αναρτήσεις. Το χαμάμ είναι τα γνωστά μας Λουλουδάδικα. Μέρος της Αλιάνς είναι το σημερινό ξενοδοχείο Ηλέκτρα Παλλάς στην Πλατεία Αριστοτέλους. Το Μπεζεστένι πάνω αριστερά.

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid02Q1njftEttgNiwZueFXrEdtWTTzRXaMN6D9q2Ck6B7K9odtR2ydryKDv1A7kKLet9l

Κομνηνών με Βασιλέως Ηρακλείου.

Απέναντι μια σπάνια απεικόνιση μέρους του εσωτερικού της πρώην πλατείας συναγωγής της αγοράς (1921 και μετά). Μέχρι τον σεισμό του 1978 υπήρχαν εκεί αρκετά καταστήματα τροφίμων, μπαχαρικών, μανάβικα, διάφορα μικρομάγαζα, ραφεία και κουρείο. Σήμερα η τεράστια πολυκατοικία που αντικατέστησε την ανοιχτή αγορά (Βασ. Ηρακλείου 26) στεγάζει εσωτερικά στο ισόγειο την μικρή συναγωγή Γιάδ Λεζικαρόν + άπειρα καταστήματα και επαγγελματικά γραφεία.

Κομνηνών με Βασιλέως Ηρακλείου. Μέχρι τον σεισμό του 1978 υπήρχαν εδώ αρκετά καταστήματα τροφίμων, μπαχαρικών, μανάβικα, διάφορα μικρομάγαζα, ραφεία και κουρείο.

1970 ~ . Η αγορά Μοδιάνο απέναντι.

30ς. Απέναντι από την Αγορά Μοδιάνο. Σήμερα η τεράστια πολυκατοικία Βασ. Ηρακλείου 26.

Μέχρι τον σεισμό του 78 ανοικτή αγορά και μικρός τόπος λατρείας.

Απεικόνιση της περιοχής μετά την μεγάλη πυρκαγιά του 1917. Σημειωμένα κάποια σημεία ενδιαφέροντος σε σχέση με το θέμα αλλά και σε σχέση με τις 2 προηγούμενες αναρτήσεις.

Το χαμάμ είναι τα γνωστά μας Λουλουδάδικα. Σε μπλέ τετράγωνο η σημερινή οικοδομή Βασ. Ηρακλείου 26. Η σημερινή αγορά Μοδιάνο (το πάνω της μέρος) ήταν η κεντρική Συναγωγή Ταλμούδ Τορά, γύρω της το σχολείο το άσυλο και το εργοστάσιο μασά (αζυμων)

Μέρος της Αλιάνς είναι το σημερινό ξενοδοχείο Ηλέκτρα Παλλάς στην Πλατεία Αριστοτέλους (κάτω δεξιά). Το Μπεζεστένι πάνω αριστερά.

Τα κτίρια γύρω από την κεντρική Συναγωγή Ταλμούδ Τορά πριν την πυρκαγιά. Τα περισσότερα μέρος της σημερινής Αγοράς Μοδιάνο.

Ο “Λουτρός” (ταβέρνα κρασοκατάνυξης με υποτυπώδεις μεζέδες πίσω από το δέντρο) και το θρυλικό τυπογραφείο “Σπίθα” που κατασκεύαζε με περίσσια τέχνη τις γιγαντοαφίσες των τότε κινηματογράφων.

Κομνηνών.

Πιο κέντρο δεν γίνεται…

Τα παλιά οικοδομικά τετράγωνα 7 και 8 και 9 θα βρίσκονταν σήμερα στην Εγνατία, μπροστά από το άγαλμα Βενιζέλου, και στην πλατεία Επιμελητηρίου επί της Αριστοτέλους, πάνω από τον άξονα των σημερινών οδών Βατικιώτη-Βλάλη.

Ξεκινώντας από το 1880 -που τα βλέπουμε σε χάρτες- και μέχρι τη φωτιά του ’17, δεν υπήρχαν αλλαγές στη ρυμοτομία τους, καθώς δεν φαίνεται να κάηκαν στην φωτιά του 1890. Άγνωστο γιατί, είναι από τα πιο ‘τριγωνικά’ Ο.Τ. της πόλης, χωρίς κάποιον ορατό σ’ εμάς λόγο (π.χ. να τα περιορίζει κάτι στη μορφολογία του εδάφους ή κάποιο μνημείο). Τους ρίχνουμε μια ματιά μέσα από χάρτες, κτηματολογικά στοιχεία και φωτογραφίες – ευκαιρία να λύσουμε κάποιες απορίες για πασίγνωστες φωτό που παρέμεναν χωρίς ακριβή τοποθέτηση..

Μάρα Νικοπούλου

Facebook: https://web.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid02y6NxJ4bRTpT6V9u3veS9nXL5CVnjxvQV7rpxyFwryWBRfjYmLA5C1PpU375S9ZuKl

Εδώ βλέπουμε την εικόνα τους τον Νοέμβριο 1915, σε αεροφωτογραφία του Homolle [πηγή: Γαλλικό Υπουργείο Πολιτισμού, κωδ. Τεκμηρίου AP0R051142]

Η περιοχή σε χάρτες. Ο Βερνιέσκι (αριστερά) σημειώνει ως μόνο σημείο ενδιαφέροντος το Μπέη Χαμάμ. Στο κέντρο, σε πιο διευρυμένο απόσπασμα ενός χάρτη επίσης πριν τη φωτιά του 1890, στα Ο.Τ. 7, 8 και 9 πάλι δεν υπάρχει καμία καταχώρηση. Σημειώνω με κίτρινο την Ταλμούδ Τορά, με κόκκινο την Αγία Θεοδώρα και με μπλε το Μπέη Χαμάμ. Ο τρίτος χάρτης είναι απόσπασμα από εξαιρετική δουλειά του κ. Θεόδωρου Φουρναράκου που προσάρμοσε στην σημερινή εικόνα (σχεδιασμός οικοδομικών τετράγωνα και ονόματα οδών με κόκκινο), τον χάρτη της οθωμανικής πόλης του Β. Δημητριάδη με τα τουρκικά ονόματα δρόμων και τα αντίστοιχα ελληνικά του 1917. Το είδος της σκίασης στα επίμαχα τετράγωνα υποδεικνύει ότι η συνοικία Findik στην οποία ανήκαν ήταν εβραϊκή. Για την «Φιντίκ», ο Β. Δημητριάδης επιπλέον εξηγεί ότι «η συνοικία αποτελούσε στην πραγματικότητα τμήμα της Αγοράς και οι κατοικίες βρίσκονταν ανάμεσα ή πίσω από καταστήματα και αποθήκες» (σ 170). Κάποια άλλα ζητήματα δρόμων που προκύπτουν από τους χάρτες και τις αναφορές του στην Φιντίκ θα τα δούμε άλλοτε. Για την ώρα, μπορούμε να ξαναδούμε -φωτογραφικά- πια την εικόνα της ανατολικής πλευράς αυτών των οικοδομικών τετραγώνων και τα κτίριά τους που ‘έβλεπαν’ την πλατεία Αλευραγοράς εδώ: https://www.facebook.com/media/set/?set=a.218229515333356&type=3&_rdc=1&_rdr Πιο συγκεκριμένα, μας αφορούν τα κτίρια με την αρίθμηση 10 (ΟΤ 9), 11 και 12 (ΟΤ 7) στο τέλος του αναλυτικού αφιερώματος του Σπ. Αλευρόπουλου.

Το ΟΤ 8, όπως φαίνεται και στους προηγούμενους χάρτες, σταματούσε λίγο πριν την πλατεία. Ένα ξεκάθαρο τρίγωνο που μοιάζει σαν να αποκόπηκε κάποτε από ένα ενιαίο όντως ‘τετράγωνο. Από τις Κτηματολογικές πηγές μαθαίνουμε ότι έχει έκταση 1220 τμ, και αποτελεί μία ενιαία ιδιοκτησία -της Ισραηλιτικής Κοινότητας πλέον- με διαχειριστή (προφανώς την εποχή της καταγραφής) τον χαχάμ Μουσόν Μαλάχ. Το βλέπουμε στην σύνθεση διαγράμματος και ιδιοκτησίας, αλλά αντιγράφω και εδώ ότι πρόκειται για «δύο οικείες ανώγεια και κατώγεια, ένα αναγνωστήριο και κάτωθεν αυτού δεκαεπτά εργαστήρια τελείας ιδιοκτησίας [Θάλεια Μαντοπούλου-Παναγιωτοπούλου & Ευ. Χεκίμογλου, Ιστορία της της Επιχειρηματικότητας στη Θεσσαλονίκη, τόμος 2β, σελ. 172-3, 204 κ 310]

Δυστυχώς, δεν έχουμε εικόνες του πριν τη φωτιά. Ωστόσο, σε ζουμ από δυο λήψεις από τον μιναρέ του τζαμιού Σουλεϊμάν βλέπουμε ότι οι «οικίες» ήταν εντυπωσιακές. Στην δεξιά, μάλιστα, σημειώνεται με κόκκινο μια (προφανώς σιδερένια) πέργκολα με αναρριχητικά φυτά κατά μήκος του δυτικού κτιρίου. Τα καταστήματα πρέπει να βρίσκονταν κυρίως στην νότια πλευρά, στην οδό Μενεξέ (Ουν Καπάνι=Αλευραγοράς, κατά Δημητριάδη) . Την αριστερή, όπου φαίνεται το μεγαλύτερο τμήμα του ‘8’, θα την δούμε παρακάτω ολόκληρη και για τα άλλα δυο τετράγωνα. Εξάλλου, για το «9» δεν έχουμε ούτε κτηματολογικά στοιχεία.

Το «7» όμως παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον. Την εποχή στην οποία αναφέρονται τα κτηματολογικα στοιχεία υπάρχουν ιδιοκτησίες και από τις 3 βασικές θρησκευτικές κοινότητες της πόλης. Δεν τις περνάω όλες γιατί δεν χωράνε, ιδίως τα μικρά καταστήματα στην βορειοανατολική γωνία. Στις άλλες όμως ξεχωρίζουμε ότι υπάρχουν και κατοικίες, μία συναγωγή (7/17), ένα πιθανόν τζαμί (στο 7/3, ιδιοκτησία της Οθωμανικής Κοινότητας για την οποία υπάρχει και διαμάχη με την Αγ. Θεοδώρα) και ότι ο Ναός Αγ. Θεοδώρας έχει και κτίριο καταστημάτων με πρόσοψη την πλατεία, αλλά και το λεγόμενο χάνι, όπου στεγάζεται η λαχαναγορά. Τέλος, σημειώνουμε και την τουρκική ονομασία της οδού Καρίπη κατά Β. Δημητριάδη: οδός Eskiciler (Παλαιοπωλών).

Η παλιά λαχαναγορά, λοιπόν, στο χάνι της Αγ. Θεοδώρας, στο εσωτερικό του Ο.Τ. 7. Σε δυο πασίγνωστες λήψεις, τόσο που δεν μπήκαν ποτέ στον χάρτη. Η κάρτα δεξιά μάλιστα το γράφει: Θεσσαλονίκη-Λαχαναγορά. Αντίθετα, η λήψη αριστερά συζητήθηκε κατά καιρούς αρκετά για την «λάθος», όπως θεωρήθηκε λεζάντα. Δεν ξέρω την αρχική πηγή -προέρχεται από μια σειρά φωτογραφιών στις οποίες οι λεζάντες είναι γραμμένες με τον ίδιο τρόπο, άγνωστο ποιος τις πρωτοέγραψε. Πιθανότατα όμως το ‘παλιατζίδικα’ στηρίζεται στην τουρκική ονομασία της οδού Καρίπη, που είδαμε παραπάνω: Eskiciler = Παλαιοπωλών. Το ότι δείχνουν το ίδιο σημείο είναι πασιφανές, αδιάψευστος μάρτυρας οι στέγες πίσω από τα ‘μαγαζιά’ στο κέντρο.

Κοντινό στους πάγκους και στα χαρακτηριστικά στέγαστρα που μοιάζουν με παλέτες και μάλλον κατεβαίνουν για να ασφαλίσουν τα μαγαζάκια.

Σύνθεση των δύο λήψεων από το τζαμί Σουλεϊμάν για την εικόνα και των τριών οικοδομικών τετραγώνων μετά τη φωτιά. Δεξιά, η Εγνατία, αμέσως μετά το Μπέη Χαμάμ.

Φωτογραφία του Φρεντ Μπουασονά (Fred Boissonas) μετά την πυρκαγιά του 1917 στο κέντρο της πόλης με κατεύθυνση τον βορρά. Σήμερα περίπου στο ύψος της Βασιλέως Ηρακλείου 41. Ακολουθεί η τεκμηρίωση στα σχόλια.

Στάθης Ασλανίδης

Facebook: https://web.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid02w383hz4dXF1hAZSN8zMQjwr5kT9t4TgdZKzq5KoGcUWKNuR3g8bHehLYSDPhqnecl

Στον κόκκινο κύκλο τοποθετείται το κτήριο που βλέπουμε σε πρώτο πλάνο στην αρχική από τη Μάρα Νικοπούλου σε απόσπασμα γνωστής αεροφωτογραφίας που κυκλοφορεί σε δημοπρασίες.

Ολοκληρωμένη άποψη του οικοδομικού τετραγώνου 34 από τα γαλλικά αρχεία με επισημασμένο το κτίριο της αρχικής.

Ολοκληρωμένη άποψη του οικοδομικού τετραγώνου 34 από τα γαλλικά αρχεία με επισημασμένο το κτίριο της αρχικής.

Η λήψη από τη συμβολή των οδών Αγίας Λαύρας με Βαλτετσίου στην παλαιά ρυμοτομία. Διακρίνεται το καμπαναριό της μονής Αγίας Θεοδώρας και ακριβώς πίσω στο βάθος, ο μιναρές χωρίς καπέλο από το τζαμί Σουλεϊμάν (Suleyman) στη διασταύρωση των οδών Εγνατίας με Αγίου Νικολάου σημερινή Μητροπολίτου Γενναδίου.

Μερικές φωτογραφίες από το Δημαρχείο της Θεσσαλονίκης, το οποίο περιέργως πώς λείπει από τον χάρτη. Βρισκόταν στην οδό Μεγάλου Αλεξάνδρου, στην ανατολική γωνία με την παλιά οδό Πτολεμαίων (νυν Ιουστινιανού). To Δημαρχείο σημειώνεται σε αυτή του τη θέση πρώτη φορά στον χάρτη που ανατέθηκε στον αρχιμηχανικό Καμπανάκη και χρονολογείται λίγο πριν τη φωτιά του 1890 (θα τον δούμε παρακάτω).

Παραμένει εκεί μέχρι την καταστροφή του. Πληροφορίες για τον αρχιτέκτονά του δεν έχουμε – υποθέτω, όμως, ότι πιθανότατα ήταν ο ίδιος που έχτισε και το κτίριο του βουλγαρικού σχολείου στην οδό Αγ. Σοφίας 52, καθώς οι στέγες με τις χαρακτηριστικές μυτερές απολήξεις ήταν ίδιες.

Μάρα Νικοπούλου

Facebook: https://web.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid02oB4V7eHnepb8aVG6Zi8cuHbWYN7TXDWtaixpAYLj4LTvfWHmepXA9sCd54M5JRxql

Το κτίριο του Δημαρχείου φρεσκοχτισμένο στα τέλη του 19ου αιώνα (c. 1890), από μια σειρά φωτογραφιών του Paul Zepdji όπου απεικονίζονταν διάφορα «έργα» και δημόσια κτίρια της εποχής. Η φωτό προέρχεται από τα αρχεία του σουλτάνου Αβδούλχαμίντ, που βρίσκονται στο πάν/μιο Κωνσταντινούπολης.…

Μεταγενέστερη κάρτα που, αν κρίνουμε από την πολύγλωσση λεζάντα (“Αποψη του κέντρου της πόλης’, στα αγγλικά, γαλλικά και ιταλικά) κυκλοφόρησε στα χρόνια του Α’ΠΠ. Αριστερά, η μπροστινή όψη του Δημαρχείου με τις χαρακτηριστικές απολήξεις. Πίσω δεξιά, το κάδρο πιάνει το μισό Διοικητήριο και λίγο πιο δυτικά του αποτυπώνει τον θόλο, τον πύργο του ρολογιού και τον μιναρέ από το Σαατλί Τζαμί.

Θολή μεν, αλλά η μόνη, απ’ όσο ξέρω, που μας δίνει την πύλη του Δημαρχείου κατά τον Α’ΠΠ, πριν τη φωτιά του 1917.

[Πηγή: delcampe]

Εδώ διακρίνεται καθαρά η πύλη και η επιγραφή ‘Δημαρχία’, μετά τη φωτιά του 1917.

Τέρμα αριστερά, η νότια πλευρά του μετά τη φωτιά -τραβηγμένη από κει που τώρα περνά η Ίωνος Δραγούμη, δηλαδή από την παλιά οδό Κασαπλάρ (κατά Β. Δημητριάδη), Δημαρχίας (κατά το ρυμοτομικό του ’19). [Φωτογραφία του 'Οπερατέρ Κ' του Φωτογραφικού Τομέα της Γαλλικής Στρατιάς]

Η καταστροφή από ψηλά. Αριστερά, λήψη από τον μιναρέ του τζαμιού Χαμζά Μπέη (‘Αλκαζάρ’). Δεξιά, λήψη από αεροπλάνο

Δεξιά, το απόσπασμα του χάρτη πριν τη φωτιά του 1890 που μας αφορά, με τη θέση όπου παρέμεινε το Δημαρχείο για τουλάχιστον 27 χρόνια. Σήμερα, πάνω από τη θέση του, περνάει η Ίωνος Δραγούμη που χαράκτηκε λίγο πιο ανατολικά από την παλιά Μεγ. Αλεξάνδρου, και κομμάτι, ας πούμε, των πολυκατοικιών ν. Αριστερά βλέπουμε την προηγούμενη θέση του πάνω στην Εγνατία απέναντι από το Χαμζά Μπέη (Αλκαζάρ), όπως σημειώνεται στον χάρτη του Βερνιέσκι (1880). Άγνωστο πόσα χρόνια έμεινε στην Εγνατία και αν στεγαζόταν εκεί από την ίδρυση του Δήμου Θεσσαλονίκης, το 1869 – θα μπορούσε να είναι μια προσωρινή θέση όσο χτιζόταν το άλλο.

Ο δήμαρχος στην ουσία ήταν για τα εγκαίνια και τις γιορτές, και την γνήσια δουλειά την έκανε ο Γ.Γ. Που σημαίνει ότι ο πατήρ Χικμέτ (του Ναζίμ) που είχε χρηματίσει σ' αυτή τη θέση ήταν όντως πολύ ισχυρό πρόσωπο... Απλώς να σημειώσουμε και εδώ ότι δεν μιλάμε για την Ίωνος Δραγούμη που όλοι ξέρουμε, αλλά για την οδό Μεγ. Αλεξάνδρου που βρισκόταν κάπως πιο δυτικά.

Στοιχεία για το Δημαρχείο από το βιβλίο Η ΧΑΜΕΝΗ ΕΓΝΑΤΙΑ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ (Αναστασιάδης – Χεκίμογλου)

Δύο ανιψιές και οι θείοι τους στο Τμήμα Μαθηματικών του Παν. της Αθήνας, στις αρχές της δεκαετίας του 1930, μ’ αφορμή κάποια ίχνη τους στο παν. Θεσσαλονίκης

Η αφορμή: α) Στην 87η συνεδρίαση της Σχολής Φυσικών και Μαθηματικών Επιστημών του παν. Θεσσαλονίκης, στις 5-12-1930, αποφασίστηκε η πρόσληψη της δ. Κακριδή, στη θέση διδασκάλου των Μαθηματικών, για ένα έτος. Πρόκειται για την Πηνελόπη Κακριδή του Θεοφάνη από την Αθήνα. β) Στις 2-5-1933 ορκίστηκαν οι πρώτοι δύο φοιτητές του Τμήματος Μαθηματικών του παν. Θεσσαλονίκης. Μεταξύ αυτών ήταν η Αναστασία Λαζαροπούλου του Ιωάννη από την Τερψιθέα (παλ. Βετολίτσα) Αιτωλοακαρνανίας.

Νίκανδρος Καστανίδης

Facebook: https://web.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid0pFe2vzep3F2bHgLJwewwGFiZyp2wViDyJ5Q2ML8wfCrRzXk1WJyg97HHd9BFXRhXl

Φωτογραφία: το παν. Θεσσαλονίκης, γύρω στο 1932

Η Πηνελόπη Κακριδή (περ. 1910 -1957) ήταν κόρη του Θεοφάνη Κακριδή, καθηγητή της Λατινικής Φιλολογίας στο παν. της Αθήνας και της Ελένης-Μαρίας Χατζιδάκι (κόρη του Ιωάννη Χατζιδάκι, παλιότερου καθηγητή των Μαθηματικών στο παν. της Αθήνας) κι ανιψιά του Νικόλαου Χατζιδάκη, καθηγητή, τότε, των Μαθηματικών στο παν. της Αθήνας. Αδελφός της Πηνελόπης ήταν ο Ιωάννης Κακριδής (1901-1992), ο γνωστός καθ. της Φιλοσοφικής Σχολής Θεσσαλονίκης. Κι ο δεύτερος αδελφός της ήταν ο Γεώργιος Κακριδής (1908-1959), καθ. στο Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Όπως φαίνεται ήταν σ’ έναν οικογενειακό κύκλο με καθηγητές πανεπιστημίου.

Η Πηνελόπη Κακριδή πέρασε στο Τμήμα Μαθηματικών της Αθήνας το 1926, ύστερα από επιτυχείς εισαγωγικές εξετάσεις. Έκανε εγγραφή στο Τμήμα αυτό, αλλά δεν παρακολουθεί τα μαθήματα γιατί, τότε, έφυγε στη Γερμανία (πιθανότατα με τον αδελφό της Γιώργο) και εγγράφτηκε στο παν. του Μονάχου, όπου δίδασκε ο επιφανής έλληνας μαθηματικός Κων. Καραθεοδωρή. Το 1929 επέστρεψε, αναγνωρίστηκαν οι σπουδές της στο Μόναχο και ύστερα από επιτυχείς εξετάσεις των μαθημάτων του Γ’ έτους του Τμήματος Μαθηματικών της Αθήνας συνέχισε τη φοίτηση της στο Δ’ έτος του εν λόγω Τμήματος. Στις πτυχιακές της εξετάσεις αρίστευσε.

Η βαθμολογία των πτυχιακών εξετάσεων της Π. Κακριδή

Αμέσως μετά την ορκωμοσία της έγινε αποδεκτή σε θέση διδασκάλου των Μαθηματικών στο παν. Θεσσαλονίκης. Πιθανότατα το ενδιαφέρον της για επαγγελματική μετανάστευση να σχετίζεται με το διορισμό του αδελφού της, Ιωάννη Κακριδή σε θέση υφηγητή στο ίδιο πανεπιστήμιο. Και η ευκολία της συγκεκριμένης αποδοχής της οφείλεται στις καλές ακαδημαϊκές σχέσεις του Νικολάου Κριτικού (1894-1986) [του μοναδικού τότε καθηγητή των Μαθηματικών στο παν. Θεσσαλονίκης] με το θείο της Νικόλαο Χατζιδάκη. Ωστόσο, κάτι άλλαξε στις προσδοκίες της και δεν ανέλαβε τα σχετικά καθήκοντά της. Από όσα είναι γνωστά, λίγους μήνες μετά προσλήφθηκε ως προσωρινή βοηθός στο Σπουδαστήριο Μαθηματικών του παν. της Αθήνας και το 1932 με την ψήφιση του νέου νόμου για τα πανεπιστήμια, το 1932, διορίστηκε ως βοηθός στην έδρα της Μαθηματικής Ανάλυσης, που είχε ο θείος της Νικόλαος Χατζιδάκης. Στη θέση αυτή έμεινε μέχρι το ακαδ. έτος 1938-39.

Η φωτογραφία είναι ένα αναμνηστικό στιγμιότυπο αμέσως μετά την ορκωμοσία μαθηματικών, ίσως κι άλλων ειδικοτήτων της Φυσικομαθηματικής Σχολής Αθηνών, το 1930. Μεταξύ αυτών είναι κι ο Ιωάννης Αναστασιάδης (με πράσινο βελάκι), μετέπειτα καθηγητής των Μαθηματικών του παν. Θεσσαλονίκης. Στους καθισμένους είναι, από δεξιά, ο Παν. Ζερβός κι ο Νικ. Χατζιδάκης, καθηγητές των Μαθηματικών κι ο Κων. Μαλτέζος, καθηγητής της Φυσικής. Πίσω από τον Χατζιδάκη είναι, με επιφύλαξη, η Πηνελόπη Κακριδή.

Η Πηνελόπη Κακριδή το 1935 εκπόνησε τη διατριβή της στο Τμήμα Μαθηματικών του παν. της Αθήνας και αναγορεύτηκε διδάκτορας των Μαθηματικών με εισήγηση του καθ. Παν. Ζερβό. Το 1937 δημοσίευσε δύο εργασίες στο σημαντικό γερμανικό περιοδικό Mathematishe Annalen, με την παρασκηνιακή υποστήριξη, χωρίς καμιά αμφιβολία, του Κων. Καραθεοδωρή. Με αυτά τα προσόντα η ακαδημαϊκή της εξέλιξη θα ήταν φυσιολογική, αλλά ο θείος της είχε αποχωρίσει από την έδρα του το 1938, λόγω ορίου ηλικίας κι ο ισχυρός παράγοντας του Τμήματος Μαθηματικών στο παν. της Αθήνας, τότε, ο καθ. Νείλος Σακελλαρίου (1882-1955) είχε μακροχρόνιες αντιθέσεις με το θείο της και, απ’ όσο φαίνεται, ήταν υπέρ του ακαδημαϊκού άβατου των γυναικών

Φωτογραφία στα περίχωρα της Αθήνας, γύρω στο 1929, από εκδρομή φοιτητών με καθηγητές του Τμήματος Μαθηματικών της Αθήνας. Στη μέση ο Π. Ζερβός (γαλάζιο βεκλακι) κι ο Ν. Χατζιδάκης (με το καπέλο στο χέρι). Ο πρώτος δεξιά είναι ο Ιωάννης Αναστασιάδης και στο άλλο άκρο, αριστερά, η Αναστασία Λαζαροπούλου.

Η Αναστασία Λαζαροπούλου που σπούδαζε Μαθηματικά την ίδια περίπου περίοδο με την Πηνελόπη Κακριδή και τον Ιωάννη Αναστασιάδη, δεν ορκίστηκε μαζί τους στο παν. της Αθήνας, αλλά 3 χρόνια αργότερα στο παν. της Θεσσαλονίκης. Αυτό δεν είναι παράξενο, γιατί κι άλλοι φοιτητές που είχαν δυσκολία για να πάρουν πτυχίο σ’ ένα πανεπιστήμιο ,έκαναν μεταγραφή, αν είχαν τη δυνατότητα, στο άλλο πανεπιστήμιο. Το περίεργο και αντιδεοντολογικό με την περίπτωση της Λαζαροπούλου ήταν ότι δεν είναι καταγραμμένη στα μητρώα φοιτητών του Τμήματος Μαθηματικών του παν. Θεσσαλονίκης. Και κάτι ακόμη επίσης αφύσικο, μέσα σε 40 μέρες περίπου πήρε πτυχίο από την ημερομηνία έγκρισης της προσέλευσή της στις πτυχιακές εξετάσεις που πήρε η Σχολή Φυσικών και Μαθηματικών Επιστημών του παν. Θεσσαλονίκης. Δηλ. ενώ για πάνω από 3 χρόνια δεν μπόρεσε να περάσει τις πτυχιακές εξετάσεις στην Αθήνα τα “κατάφερε” σε 40 μέρες στη Θεσσαλονίκη και φυσιολογικά σε διαφορετική ύλη!! Σε κανονικούς φοιτητές δεν μπορούν να γίνουν αυτά, χωρίς την υποστήριξη του Αλαντίν. Κι ο Αλαντίν στην προκειμένη περίπτωση ήταν ο καθ. Θεόδ. Βαρόπουλος (1894-1957) του Τμήματος Μαθηματικών του παν. Θεσσαλονίκης, ο οποίος ήταν αυταρχικός, αδίστακτος και με απόλυτη εξουσία, την περίοδο εκείνη, στο συγκεκριμένο Τμήμα. Και η μαγική λέξη, για την εν λόγω περίπτωση, ήταν “Ζερβός”, δηλ. ο Παναγ. Ζερβός (1878-1952), καθηγητής στο Τμήμα Μαθηματικών της Αθήνας, μέντορας του Βαρόπουλου και θείος της Αν. Λαζαροπούλου.

Φωτογραφία: φοιτητική εκδρομή μαθηματικών μαζί με τον Πα. Ζερβό (με το γαλάζιο βελάκι), όπου συμμετείχε και η Αναστ. Λαζαροπούλου (σε κίτρινο πλαίσιο). Είναι του 1930 περίπου.

Η Αναστασία Λαζαροπούλου γεννήθηκε το 1913 στην Τερψιθέα (Βετολίτσα λεγόταν μέχρι το 1928) Αιτωλοακαρνανίας. Ο πατέρας της ήταν ο ιατρός Ιωάννης Λαζαρόπουλος (1871-1929), σημαντικός παράγοντας της περιοχής και με κλινική στην Βετολίτσα. Η μητέρα της ήταν η εκπαιδευτικός Αλεξάνδρα Ζερβού, αδελφή του καθ. Παν. Ζερβό. Αυτό σημαίνει ότι η Αναστασία είχε θείο τον καθ. Παν. Ζερβό. Η μητέρα της Αλεξάνδρα Ζερβού-Λαζαροπούλου είχε ιδρύσει, με τη συμπαράσταση των αδελφών της, Παναγιώτη Ζερβό (καθηγητή Μαθηματικών στο παν. της Αθήνας) και Ιωάννη Ζερβό (λογοτέχνη), τα ιδιωτικά Εκπαιδευτήρια Αλεξάνδρας Ζερβού-Λαζαροπούλου, το σχολικό έτος 1921-1922, στην περιοχή Χαροκόπου Καλλιθέας. Το 1962 το σχολείο μεταστεγάστηκε σε ιδιόκτητο κτίριο στη Νέα Σμύρνη Και σήμερα λειτουργεί με τ’ όνομα “Παλλάδιο” στην περιοχή Χέρσωνα Βάρης Αττικής. Η Αναστασία Λαζαροπούλου (1913-1988) εργάστηκε ως καθηγήτρια Μαθηματικών στο ιδιωτικό σχολείο της οικογένειάς της

Το ιδιωτικό σχολείο της Αλεξάνδρας Ζερβού-Λαζαροπούλου στην Καλλιθέα, το 1935, όπου εργάστηκε η Αναστασία Λαζαροπούλου ως καθηγήτρια Μαθηματικών.

Μεγεθύνσεις από φωτογραφίες της τρέχουσας έκθεσης του mahJ στο Παρίσι.

Facebook: https://web.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid0uuvaCykEt1LQjC7nGo8anpMdQEciqFhTebKteS4GzXsPAY2WvWYhdJcpqhrvqtBAl