Saloni.ca Archive

Συνεχίζοντας να αντλούμε πλάνα από την ταινία «Μάης» του Τάσου Ψαρρά πιάνουμε το κέντρο, όπου το 1975 φαίνεται ότι δεν ήταν δύσκολο να βρεθούν αρκετά σημεία που απέδιδαν την εικόνα της μεσοπολεμικής Θεσσαλονίκης. Ευκαιρία να δούμε κι εμείς πιο αναλυτικά μερικά απ’ τα μεσοπολεμικά κτίρια.

Μάρα Νικοπούλου

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid0rsZHPKSTEsxGjxm2GHRq1izWWQirEkvxLNySSGzzetfxfrfcQDreeLhJCDyTb8eTl

Αριστερά, τo διατηρητέο από το 1983 κτίριο Κουκουμπάνη, στην πλατεία Εμπορίου, όπως το βλέπουμε στα πλάνα του 1975. Δεξιά, σε σύγχρονη φωτογραφία από το thessarchitecture wordpress.com απ’ όπου μαθαίνουμε ότι χτίστηκε το 1926 με επιμέλεια του Δ. Φυλλίζη για τον καπνέμπορο Δημ. Κουκουμπάνη, γαμπρό του . Με την παλιά ‘μονοχρωμία’ του, δίνει σαφώς περισσότερο την αίσθηση του κάστρου. Τα πρώτα χρόνια στέγασε την Τράπεζα Θεσσαλίας του Οίκου Παπαγεωργίου. Αργότερα, το Χρηματιστήριο Εμπορευμάτων. Από τον οδηγό ΓΑΒ-ΓΑΒ του 1932, βλέπουμε ότι ονομαζόταν Μέγαρο Παπαγεωργίου.

Το βόρειο κομμάτι της Κατούνη, τραβηγμένο από το ύψος της Εδέσσης (δεξιά, βλέπουμε και την άκρη απ’ το κτίριο Κουκουμπάνη) και απέναντι τα κτίρια της Ερμού 2 με Συγγρού κ Β. Ηρακλείου 1 (φαίνεται μόνο η ανατολική άκρη του) και Β. Ηρακλείου 3.

Στο google maps τώρα, το δεξί πεζοδρόμιο δεν διαφέρει πολύ. Στο αριστερό, απομεινάρια του Μαζί Χαν -τότε γνήσια, τώρα μόνον ως προς τον όγκο. Από τα κτίρια της Β. Ηρακλείου, το δυτικό – από το οποίο πριν είδαμε μόνον το εντυπωσιακό άνοιγμα στην άκρη του- αντικαταστάθηκε. Με ένα τέρας…

Μια καλή ευκαιρία να δούμε τι ξέρουμε για άλλα μεσοπολεμικά κτίρια του σημείου: Για την ανατολική γωνία, Κατούνη 30 και Β. Ηρακλείου 8, το Salonika Jewish architecture (απ’ όπου και η φωτογραφία) γράφει ότι σχεδιάστηκε από τον Ελί Μοδιάνο τo 1926. Το νοτιότερο κατάστημα επί της Κατούνη διατηρεί «την αρχική μορφολογία των κουφωμάτων των καταστημάτων». Αντιστοιχεί στο οικόπεδο 135/1 του νέου ρυμοτομικού. Υπάρχει ακόμα – ευτυχώς. Για το Κατούνη 28, μ’ ένα πρόχειρο σχετικά ψάξιμο, δεν βρέθηκε κάτι. Αν ξέρει κανείς, ας το συμπληρώσει

Δεν θυμάμαι να έχουμε φωτογραφία του μεσοπολεμικού κτιρίου της Κατούνη 26, στο 135/11. Η οικοδομική άδεια της Στοάς Αλβέρτου Έργας βγήκε το 1926 από το αρχιτεκτονικό και εργολαβικό γραφείο Σ. Δ. Μυλωνά, Κ. Μ. Γιωτοπούλου & Ε. Σ. Κοτζαμπασούλη. Ο Αλβέρτος Έργας ήταν υφασματέμπορος και εργολάβος. [Σχέδιο και πληροφορίες πάλι από τo Salonika Jewish Architecture και από Α. Βαλαβανίδου, Η ανοικοδόμηση ενός Ο.Τ. στο Φραγκομαχαλά της Θεσ/νίκης μέσα από τα αρχεία της πυρίκαυστου] Στον οδηγό του 1948 αναφέρεται ως Αλμπέργκα -με διεύθυνση Κατούνη 28. Κρίμα που δεν έχουμε φωτογραφίες του. Κρίνοντας από την όψη του , το κτίριο που το αντικατέστησε (δεξιά) δεν πρέπει να έχει πολλών ετών -εκτός αν απλώς μεταμορφώθηκε η όψη πιο πρόσφατα.

Τέλος, για το απέναντι κτίριο, στη Β. Ηρακλείου 3, στο Οικόπεδο 136/10, το Jewish architecture αναφέρει ότι η άδεια βγήκε το 1925 και αφορούσε εμπορικό κτίριο με 3 καταστήματα και 7 γραφεία σε κάθε όροφο. Αρχιγτέκτονας ο Γ. Καμπανέλος. Αρχικοί ιδιοκτήτες του ήταν οι Ισαάκ Ρεβάχ, Ισαάκ Χασσίδ και Ισούα Αλγκάβα. Το 1932 είχε περάσει στην ιδιοκτησία του υφασματέμπορου Σεμτώβ Σάλτιέλ και μετά στον παραγγελιοδόχο Μωύς Αμάρ και τους κληρονόμους του. Στους οδηγούς πόλης του 1932 και του 1948, αναφέρεται ως στοά Αλγκάβα.

Πάλι στον Λαγκαδά για να δούμε το πολυτελές, για τα δεδομένα της εποχής, ξενοδοχείο των Λουτρών.

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid0AoZoJYgPXz2eWFN9WEMzVsL8YaE9NzDtNxnNdLF72k7U382kgzvmB8UY1EkY8zcKl

Η διαφήμιση τον Ιούνιο του 1937: Πολυτελές, νεόδμητον με υπερεκατό δωμάτια και 150 κλίνες. Ρεστωράν με αγνά υλικά υπό την διεύθυνση του κ. Μισέλ. Ακόμη κινηματογράφος, ραδιόφωνα, μουσική, χορός, πισίνα.

Αυτό το ξενοδοχείο το βρήκανε έτοιμο οι Γερμανοί και φυσικά το επιτάξανε τον Απρίλιο του 1941. Λήψη Γερμανών

Προσκλητήριο της μονάδας που έδρευε στο ξενοδοχείο.

Κάρτα του ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ. Κάτω δεξιά το ξενοδοχείο που είχε την ονομασία “Ολύμπιον Μέγαρον Βαλκανικής”

Από το google earth το ξενοδοχείο σήμερα, που ονομάζεται “Μέγας Αλέξανδρος”, διακρίνεται πάνω ακριβώς από την εξωτερική πισίνα και πίσω από τις εγκαταστάσεις των λουτρών.

Τα λουτρά υπάρχουν από πολύ παλιά. Αναφέρονται, όπως διαβάζουμε στην ιστοσελίδα τους https://loutralagada.gr/ ήδη σε ταξιδιωτικές περιγραφές του 1670, οι εγκαταστάσεις αποκτούν οργανωμένη μορφή το 1925.

Με 4 δεξαμενές 2 παλιότερες (αναφέρεται ότι είναι βυζαντινές) και 2 πιο σύγχρονες όπου το νερό έχει θερμοκρασία 39°C και περιέχει πολλά ιαματικά χημικά και άλλα στοιχεία, χαρακτηρίζονται ιδανικά για ρευματισμούς, προβλήματα στις αρθρώσεις, για το νευρικό και το κυκλοφορικό σύστημα.

Δυστυχώς σήμερα δεν είναι στην καλύτερη δυνατή κατάσταση. Δεν ήταν όμως πάντα έτσι

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid02qn74WM3ERc6QniyNWWZYVees18V8sYRVL6fGhSwbC1Pv9M3VVu1rCMSXJA1JWNDel

Από την εφημερίδα ΦΩΣ τον Ιούνιο του 1937, η παλιότερη μορφή των κτιριακών εγκαταστάσεων πριν αυτές ανακατασκευαστούν.

Πάλι τον Ιούνιο του 1937 με την καινούρια μορφή τους. Τουριστικό κέντρο

Τακτική συγκοινωνία της λουτρόπολης με την Θεσσαλονίκη

Μεσοπολεμική λήψη από εδώ: https://www.lagadas.net/index.php?act=viewProd&productId=5183&fbclid=IwY2xjawKPNytleHRuA2FlbQIxMABicmlkETBoR0xuRzdOZXM3YXVnUmJlAR5jbiPNakVX4KhQwfnOuOfKnLoQzhpjNNv-AwY-ncEpbko3QazHZIM1W4CjHQ_aem_wGqkI-hTlkPQbBPgyfqgEg, όπου αναφέρεται ότι το 1936 είχαν να παρουσιάσουν 20-25 χιλιάδες επισκέπτες

Ακόμη μία φωτογραφία των μεσοπολεμικών λουτρών αναρτημένη από τον Θόδωρο Νάτσινα

Οι σημερινές εγκαταστάσεις. Φωτογραφία από https://taxidiaris.gr/iamatika-loutra-lagkada/

Το εσωτερικό της παλιάς δεξαμενής «Ιουστινιανός» από https://grecorama.com/el/iamatika-loutra-lagkada/

Πριν κατέβουμε προς τα κάτω, λίγη Δημ. Πολιορκητού ακόμα, με πλάνα τραβηγμένα το 1975 που αντλούμε από την ταινία «Μάης» [“Ματωμένος Μάης του '36”] του Τάσου Ψαρρά.

Μάρα Νικοπούλου

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid02oGxvkzzkczZH5KoqGts9Wi1ns2Fq1oaPHQQEa5cLkKJcohc9Vd2NuVYyEhps8SeEl

Από το ύψος της Δημ. Πολιορκητού 21 προς την Αλ. Παπαδοπούλου, η εικόνα του ’75 με αυτή του google street view 2011 δεν είναι πολύ διαφορετική. Αλλά, από τότε ως τώρα, νομίζω ότι το σπίτι δεξιά έχει χαθεί.

Όπως έχουν χαθεί και όσα βλέπουμε στο δυτικό πεζοδρόμιο της Πολιορκητού (τους μονούς αριθμούς) μόλις γυρίζει η κάμερα προς τα κάτω. Τα ζυγά, στην γωνία με την Άθωνος, δεν έχουν αλλάξει.

Μπουμπουλίνας. Ο δρόμος με την υπέροχη θέα στην Άνω Πόλη σε λήψη του Gérard Langlade.

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid024DmRYoE8XLq72gmYo7iNh9zpWNiNoT4droJYmugXh2CeoTDei7P94EpMGKuWfEmil

Στην Αρετσού, στην Νικ. Πλαστήρα και τη Μιαούλη, από την κινηματογραφική ταινία “Παρένθεση” του 1968

Νίκανδρος Καστανίδης

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid02V2Vzck74sBwrCqniFPydAARTZi7YDPoN1umGSiMCwmYjefqc5tWQxspqa3mNQVd7l

H δεύτερη φωτογραφία είναι από το κτίριο Κωνσταντουλάκη-Μελετίου που υπάρχει ακόμα στην Μιαούλη, σε κακή κατάσταση. Αναγνώριση από τον Θόδωρο Νάτσινα

Θολές αλλά χρήσιμες εικόνες από την ταινία του Τάσου Ψαρρά «Ματωμένος Μάης του ‘36» (αρχικός τίτλος «Μάης»), το 1975. Με εξαίρεση το ενδυματολογικό των ηθοποιών και το γεγονός ότι, για ευνόητους λόγους, δεν βλέπουμε αυτοκίνητα και ταμπέλες τα σημεία που επιλέχθηκαν παρέπεμπαν στην μεσοπολεμική Θεσσαλονίκη. Σε κάποια, διακρίνουμε ακόμα κοινά στοιχεία – στα περισσότερα, οι αλλαγές είναι μεγάλες.

Μάρα Νικοπούλου

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid0tj8S1iDMr1BXmAydfod2ZKvPMJ8an3Nk1yAnT4mLhJ2HNqLQrmMhzgp7nAamUNdWl

«Ο φούρνος θ’ ανοίξει. Το ψωμί θα φτάσει», ακούμε να λέγεται στην ταινία. Και όντως φούρνος ήταν εκεί, στην ένωση της Κλειούς με την Δ. Πολιορκητού.

Konstantinos Kefalas: Ήταν ο φούρνος του κυρ. Γιάννη ! Στην αριστερή πλευρά της φωτογραφίας και συνέχεια με τον φούρνο, διακρίνονται δύο πόρτες καταστημάτων. Στην πρώτη το τσαγγάρικο του Στράτου Στράτογλου και στην δεύτερη το ψιλικατζίδικο του Θανάση Καραθάνου.

Η κάμερα γυρίζει και πιάνει την οδό Ευδοξίας. Εκτός από το μαγαζί που μισοφαίνεται δεξιά και υπάρχει ακόμα, όλα τ’ άλλα σήμερα έχουν αλλάξει. Τα σπίτια πίσω (και την κατάληξη του ενός) τα είχαμε δει σε ανάρτηση του Στ. Ασλανίδη εδώ: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid02DhjxxSCSX3EVEoWPJc3EkUJdqHy2b65Tf6vNZnwaUB7b9rYmgg5DXy3CzB4wDwqFl

Η συμβολή της Ευδοξίας με την Πολιορκητού σε εικόνα του google τον Δεκέμβριο 2022. Αριστερά, τα απομεινάρια του φούρνου που πριν 20 περίπου χρόνια μετατράπηκαν σε παρκάκι (από τους κατοίκους της κατάληψης Μαύρη Γάτα, αν θυμάμαι καλά). Το κτίριο με το μαγαζί δεξιά σε άριστη κατάσταση ακόμα.

Από την Αλ. Παπαδοπούλου, αποφεύγοντας την βρύση που βρίσκεται εκτός κάδρου στα αριστερά, βλέπουμε την Κλειούς προς τα πάνω. Σχεδόν καμία διαφορά του δρόμου με τις φωτογραφίες του κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, 60 χρόνια πριν, όπως η φωτό δεξιά.

Κι από την ίδια σχεδόν θέση της κάμερας, βλέπουμε την Αλ. Παπαδοπούλου προς την Δ. Πολιορκητού, ενώ στη μέση από τη σειρά σπιτιών στα δεξιά βρισκόταν η ταβέρνα του Βλάχου. Κοντινό της είχαμε δει εδώ: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid02g4FLRv2XLegXdVhiBswu8koQgyxp5LTRqU2VAzMRB5yjTgX5t4mXmky9Ur2D2MKMl

Στην περσινή εικόνα του google steet view, κυρίως αλάνες για πάρκινγκ… Τα μαγαζάκια αφέθηκαν να ρημάξουν και κατεδαφίστηκαν, ενώ στα μονά της Κλειούς -αριστερά- τη δημιουργία θέσεων πάρκινγκ την οφείλουμε σε κάνα-δυο 'φωτιές' της δεκαετίας του ’90.

Για κάποιο περίεργο λόγο, απ’ όσο ξέρω δεν έχουμε εικόνες της Παλιάς Λαχαναγοράς μεταξύ Κασσάνδρου και Αγ. Δημητρίου κατά την περίοδο των 40 χρόνων λειτουργίας της (1935-1975). Οι πιο πολλές φωτογραφίες του χώρου είναι από δημοσιεύματα των τελευταίων ετών, που ρημάζει πια, παρότι από το 2016 έχει κηρυχτεί διατηρητέα.

Έτσι, τα τραβηγμένα το 1975 πλάνα της ταινίας «Μάης» του Τάσου Ψαρρά, όπου βλέπουμε ένα κομμάτι της -έστω ως σκηνικό δράσης που τοποθετείται το 1936- αποκτούν ιδιαίτερη αξία, καθώς μας δείχνουν μέρος της ανατολικής πλευράς του συγκροτήματος (την είσοδο από την οδό Φιλώτα) και προχωρούν μέχρι την νότια -κεντρική- είσοδο της Αγ. Δημητρίου.

Μάρα Νικοπούλου

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid02j47dsE8zLrNq8sm65xZnNoGmLjivLVzwumbMG7eWc1GwSuKitoXBMU2nUNws1kvl

Η ανατολική πύλη προς την οδό Φιλώτα.

Η νότια είσοδος προς την Αγ. Δημητρίου.

Για καλύτερη κατανόηση της θέσης της στον ιστό της πόλης, μια αεροφωτογραφία του 1938,με την νεόκτιστη τότε λαχαναγορά σε μια Θεσσαλονίκη που ακόμα διαμόρφωνε την νέα της ρυμοτομία. Σημειώνεται η πλευρά που βλέπουμε στα πλάνα της ταινίας του Τάσου Ψαρρά.

Εικόνα της από ψηλά πριν μερικά χρόνια, από το voria.gr και, δεξιά, το εσωτερικό της ως πάρκινγκ γεμάτο βρωμοκαρυδιές από άρθρο της Παράλλαξης του 2018.

Ολύμπου 56. Κάτω από την Πλατεία Διοικητηρίου. Κτίριο του 1928 σε σχέδια του Γεώργιου Μανούσου, ιδιοκτησίας Χασόν – Ναχμίας, αργότερα Νικόλαου Σιάνου. Εκλεκτικισμός με στοιχεία μοντερνισμού, υπάρχει και σήμερα.

Δ.Μ.

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid029kWuQoF7JgeqM1M9nCgnZeVumFjeRpMd97xqM494tfeSsG1XRtmD35Ey41BWGK6Kl

Ολύμπου 56. Κάτω από την Πλατεία Διοικητηρίου.

Κτίριο του 1928 σε σχέδια του Γεώργιου Μανούσου, ιδιοκτησίας Χασόν – Ναχμίας,

Η οικία Χασόν – Ναχμίας ακριβώς μετά το κτίσιμο της το 1928, Η οδός Ολύμπου κάτω από την Πλατεία Διοικητηρίου την περίοδο της ανοικοδόμησης.

Δρόμος παράλληλος με τη Λεωφ. Νίκης, πιθανότατα η Προξένου Κορομηλά (γωνία με Καρόλου Ντήλ), το 1953. Από την ταινία το ΞΥΠΟΛΗΤΟ ΤΑΓΜΑ (1954)

Νίκανδρος Καστανίδης

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid0FRTXtTQSz4L8GAjTVs8kygN6bVBKESLE3ko1HjMzWZQ923EsjDsXvz56txMRXSXjl