Το ιταλικό δημοτικό σχολείο “Alessandro Manzoni” (Scuola popolare Manzoni) και η ιταλική Οικοκυρική Σχολή (Scuola di Economia Domestica) στην πλατεία Βαρδαρίου και οι εβραίοι μαθητές τους.
Τα σχολεία διέκοψαν την λειτουργία τους με την κήρυξη του πολέμου, αλλά επαναλειτούργησαν μετά την γερμανική κατάληψη της πόλης.
Όπως είχαμε δει στο παρελθόν, ιταλικό σχολείο στην περιοχή του Βαρδάρη υπήρχε ήδη από παλιότερα, η “Societa cooperativa Operaia di Mutuo Soccorso” με πρόεδρο μάλιστα τον Αριγκόνι. (βλ. πληροφορίες και φωτογραφίες https://archive.saloni.ca/1898).
Το Alessandro Manzoni ήταν ένα λαϊκό σχολείο “για τα παιδιά των εβραϊκών φτωχογειτονιών της δυτικής πλευράς τα περισσότερα εκ των οποίων δεν κατέβαλλαν δίδακτρα αλλά τους παρεχόταν και γεύμα. Τα παιδιά των αστών φοιτούσαν στην ανατολική πλευρά της πόλης και αυτά των πενήτων στη δυτική”
Βλ. Μπουρούτης, Ανδρέας «Τα ευρωπαϊκά σχολεία της Θεσσαλονίκης (1888-1943): Πολιτιστική και κοινωνική τομή σε πόλη της ύστερης Αυτοκρατορίας» Διδακτορική διατριβή, Θεσσαλονίκη 2016, σ.333.
Ο Μπουρούτης αναφέρει ως έτος λειτουργίας αυτού του σχολείου το 1921, αν και όπως έδειξε η Μάρα Νικοπούλου ό.π. η cooperativa ιδρύθηκε το 1902.
Το κτίριο, ή έστω ό,τι έχει απομείνει από αυτό σήμερα, φτιάχτηκε σε σχέδια του αρχιτέκτονα Ελί Μοδιάνο το 1933 από τους Ιταλούς στη θέση του παλιού Γερμανικού σχολείου (Από το αφιέρωμα στον Ελί Μοδιάνο https://archive.saloni.ca/207).
Όπως αναφέρει ο Μπουρούτης “η συντριπτική πλειοψηφία των φοιτώντων εκεί ήταν εβραίοι, μέχρι το 1938 μάλιστα αναφέρονταν ως «ισραηλίτες» ή «εβραϊκού» θρησκεύματος. Από το 1938 η κατηγοριοποίηση των φοιτώντων αλλάζει και γίνεται πλέον επί τη βάσει αναγραφής της φυλής. Οι εβραίοι μαθητές αναφέρονταν ως «εβραϊκής φυλής» ενώ οι Ιταλοί καθολικοί ως «άριοι». Στην Θεσσαλονίκη δεν αντιμετωπίστηκε κάποιο ζήτημα εκδίωξης των εβραίων μαθητών, γιατί αποτελούσαν τη μεγάλη πλειοψηφία και μια τέτοια πράξη θα ήταν καταστροφική για τη λειτουργία των ιταλικών σχολείων.
Όταν όμως ζητήθηκε από το ιταλικό κράτος να εκδιωχθούν οι εβραίοι καθηγητές από το προσωπικό, από τους Ιταλούς επίσημους στην πόλη επιχειρήθηκε να αναβληθεί η υπόθεση, αντιλαμβανόμενοι τις αρνητικές συνέπειες για το σχολείο....
Μετά την εκδίωξη και των εβραίων μαθητών ακολούθησε διαμαρτυρία εβραίων αλλά και χριστιανών μαθητών που εισήλθαν στο γραφείο του συλλόγου αποφοίτων και αποκαθήλωσαν τα πορτρέτα του βασιλιά και του Μουσολίνι. Ο διευθυντής του σχολείου αντικαταστάθηκε επειγόντως.
Μπουρούτης ό.π. σσ.428-430
Κάποια πρόσθετα στοιχεία για τους μαθητές των Ιταλικών σχολείων στην πόλη:
Στα ιταλικά σχολεία της Θεσσαλονίκης κατά το σχολικό έτος
1933 – 1934 φοιτούσαν 456 μαθητές εκ των οποίων οι 148 ήταν Έλληνες.
Στην διατριβή της Φωτ. Καγιόγλου:
«Ξένη προπαγάνδα, κουλτούρα, πολιτική στο καθεστώς της 4ης Αυγούστου: το περιοδικό “Olimpo» Θεσσαλονίκη, 2014 σ.228
Σπύρος Αλευρόπουλος
Facebook:
https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid02LPLHkrHZahD5yDhNh5mjPhPGA5CCqcP77zVQPxAbdd56nreEUyeftFaNb9HsN7ZXl
Το σχολείο λίγο πριν τον πόλεμο
Η πίσω πλευρά της προηγούμενης φωτογραφίας. Δωρήθηκε στην διευθύντρια της Οικ. Σχολής Ida Zambaldi επ ευκαιρία της προαγωγής της ( ; ) το 1939 και βρέθηκε από τον Αλεξ. Σαββόπουλο
Ψάχνοντας το όνομα της Ida Zambaldi, εντοπίστηκε αυτό το αναγνωστικό σε ιταλική και ελληνική γλώσσα (Il Primo Libro D'Italiano Per Scuole Della Grecia) που την φέρει το 1942 να είναι διευθύντρια στο Γυμνάσιο Θηλέων στην Κέρκυρα (ίσως η προαγωγή της)
https://palaio-biblio.gr/katastima/nees-paralabes/primolibrogrecia1942-detail.html?fbclid=IwY2xjawONDWxleHRuA2FlbQIxMABicmlkETF4Qk5ZVmVPd3h0VG02bEhoc3J0YwZhcHBfaWQQMjIyMDM5MTc4ODIwMDg5MgABHhZkDAX-vEsccIBkil9KmHqVVCtq-n96v_mbTJI3tB19pVqb3ybR2wjIDH0T_aem_nv0DFqmrIal4zVduMWO74A&brid=QEuifpxkz5idr5NKtn-4Cg
Από μια παρουσίαση της Σχολής στην εφημερίδα ΦΩΣ τον Μάιο του 1938 σε άρθρο του Ν. Φαρδή, έχουμε και την εικόνα της διευθύντριας της Οικοκυρικής Σχολής
“Alessandro Manzoni” κατά την κατοχή, δεξιά
Ανήκε στο ιταλικό δημόσιο μέχρι την δεκαετία του '90 που πουλήθηκε στην Εθνική Τράπεζα, η οποία είχε αρχίσει την λειτουργία της στην περιοχή το 1960. Στο κτίριο λειτουργούσε ο φούρνος- ζαχαροπλαστείο του Τερκενλή ενώ στο ανώγειο είχε την έδρα της η Γενική Ασφάλεια
Η Εθνική Τράπεζα αριστερά και το καφενείο Ηλύσια, στη θέση του Τερκενλή. Το “ζαχαροπλαστείον” από πάνω έχει μείνει να θυμίζει την πρότερη χρήση
Τό 2003 πουλήθηκε στην εταιρία Ζησιάδης καί Σία. Το κέλυφος τού κτιρίου είναι διατηρητέο σύμφωνα μέ απόφαση του υπουργείου Πολιτισμού από τό 2002.
Φωτογραφία από το αφιέρωμα στον Ελί Μοδιάνο
https://archive.saloni.ca/549
Η κατάστασή του σήμερα
Στα 2.055 m², η εταιρία Αzate, όπως ανακοίνωσε στην ιστοσελίδα της, σχεδιάζει να χτίσει πολυώροφο κτίριο συνολικού εμβαδού 8.700 m² με parking 60 θέσεων..
Διαβάστε περισσότερα εδώ:
https://parallaximag.gr/thessaloniki-news/ethniki-trapeza-tis-plateias-vardariou-mia-mavri-trypa-pou-pagose-ton-chrono?fbclid=IwY2xjawONDdNleHRuA2FlbQIxMABicmlkETF4Qk5ZVmVPd3h0VG02bEhoc3J0YwZhcHBfaWQQMjIyMDM5MTc4ODIwMDg5MgABHlMmaMYsoTTwPED2EdrU6IzdEVNoTS1rIv9w4Qi48DlCry8cCzSmj3m-d_y8_aem_25lAn-ddlc7DsomZj-376g&brid=A5cpIMaqseCx0bf9bt2axw
Μία πρόταση αποκατάστασης έχει κατατεθεί εδώ:
https://l.facebook.com/l.php?u=https%3A%2F%2Fwww.archisearch.gr%2Farchitecture%2Fresearch-project-restoration-proposal-of-the-alessandro-manzoni-school-by-eli-modiano%2F%3Ffbclid%3DIwZXh0bgNhZW0CMTAAYnJpZBExeEJOWVZlT3d4dFRtNmxIaHNydGMGYXBwX2lkEDIyMjAzOTE3ODgyMDA4OTIAAR5RKb9B3JZfvHEbeQjPhmQ9wrYiFU8LLNySpmYjiVLgcKZmDqIZxHQQmU2n0Q_aem_f0r91mEJtDy9dV4chYcY9A%26brid%3DPJl7S7eM6QFz85sSN5uQHA&h=AT1Y5B33vLYZA7N4LJxRf5l248KFOhotQt99ODLETMjCg2JS64EjEx8PQbAc8KYfU7W7Bg1JIliDidBmhUqHL4VCtAzMRG9O7cMKZN5nsW5QWGHSUX4U0ECwoHkp-BuSTegmAkYut7MpmTE-&__tn__=-UK*F
Μιλώντας για τα ιταλικά σχολεία εδώ η κομματική ταυτότητα ενός ιταλού εκπαιδευτικού, του Carlo Masi στην Θεσσαλονίκη. Μάρτιος του 1930
P.N.F.
Partito Nazionale Fascista
Fascio (=σύνδεσμος) της Θεσσαλονίκης
Στο Φως το καλοκαίρι του 1938 μια ανακοίνωση-πρόσκληση για εκμάθηση της ιταλικής γλώσσας από ενδιαφερόμενους αλβανούς μαθητές. Δωρεάν μαθήματα προκειμένου να ενταχθούν στο ιταλικό εκπαιδευτικό σύστημα της πόλης