Η παραλία της Θεσσαλονίκης, το 1935-1945 περίπου
Από τον Νίκανδρο Καστανίδη
Σιτέ Σαούλ (cité Saül), μετά την πυρκαγιά
Το Σιτέ Σαούλ ήταν ένα από τα μεγαλύτερα και πιο γνωστά εμπορικά κέντρα στην καρδιά της αγοράς στη Θεσσαλονίκη. Βρισκόταν στη γωνία των οδών Βενιζέλου και Πλουτάρχου στην παλιά ρυμοτομία, δίπλα στη σκεπαστή αγορά. Η προνομιακή του θέση έλκυε το ενδιαφέρον πολλών επιχειρήσεων, οι οποίες διατηρούσαν την έδρα τους, εκεί. Μέσα από την έρευνά του ο Σπύρος Αλευρόπουλος με τη βοήθεια της Μάρας Νικοπούλου ανέδειξε ένα κομμάτι της ιστορίας του, εδώ:https://archive.saloni.ca/652
Η καταστροφική πυρκαγιά του 1917, που έπληξε μεγάλο μέρος της πόλης, δεν άφησε ανέγγιχτο ούτε το Σιτέ Σαούλ. Η φωτογραφία με κατεύθυνση νοτιοδυτική αποτυπώνει τα αποτελέσματα της καταστροφής και αναδεικνύει ένα μέρος της αρχιτεκτονικής του.
Η φωτογραφία προέρχεται από δημοπρασία: Delcampe, Item n° #1361053195
Στάθης Ασλανίδης
Κάποια μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας του παν. Θεσσαλονίκης, το 1933
Νίκανδρος Καστανίδης
Μπροστά είναι ο πρύτανης της ακαδ. χρονιάς 1932-1933, Φ. Παλιατσέας (στο κέντρο, νούμερο 1), ο προπρύτανης της ίδιας χρονιάς, Π. Βυζουκίδης (στο 2) κι ο κοσμήτορας, τότε, στης Φυσικομαθηματικής Σχολής, Η. Μαριολόπουλος (στο 3). Για τους από πίσω τους δεν υπάρχει κάποια διαπιστωμένη ταυτοποίησή τους και μόνο κάποιες νύξεις μπορούν να γίνουν, με πολλές επιφυλάξεις.
Στο νούμερο 1 είναι ο Φώτιος Παλιατσέας (1873-1941), καθηγητής της Γεωργικής Χημείας στη Σχολή Φυσικών και Μαθηματικών Επιστημών του παν. Θεσσαλονίκης από το 1928 και πρύτανης την ακαδ. χρονιά 1932-33.
Στο νούμερο 2 ο Περικλής Βυζουκίδης (1879-1956), καθηγητής του Αστικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του παν. Θεσσαλονίκης από το 1928 και πρύτανης την ακαδ. χρονιά 1931-32 (δηλ. προπρύτανης την ακαδ. χρονιά 1932-33).
Στο νούμερο 3 είναι ο Ηλίας Μαριολόπουλος (1900-91), καθηγητής της Μετεωρολογίας στη Σχολή Φυσικών και Μαθηματικών Επιστημών του παν. Θεσσαλονίκης από το 1928 και κοσμήτορας της ίδιας Σχολής την ακαδ. χρονιά 1932-33.
Στο νούμερο 4 πιθανότατα είναι ο Χαράλαμπος Φραγκίστας (1905-1976), υφηγητής το 1931, έκτακτος καθηγητής το 1932 και τακτικός καθηγητής της Πολιτικής Δικονομίας το 1936 στη Νομική Σχολή του παν. Θεσσαλονίκης.
πάλι ο Χαράλαμπος Φραγκίστας, φωτ. από την Κατερίνα Κουμλίδου
Στο νούμερο 5 πιθανότατα ο Μάνθος Κωτσιόπουλος, υφηγητής το 1933, έκτακτος καθηγητής το 1937 και τακτικός καθηγητής το 1940 της Γεωργικής Τεχνολογίας στη Σχολή Φυσικών Και Μαθηματικών Επιστημών κι από το 1937 στη Γεωπονική Σχολή του παν. Θεσσαλονίκης.
Στο νούμερο 6 είναι, με κάθε επιφύλαξη, ο Κωνσταντίνος Λιβαδάς (1896-1959), υφηγητής το 1933 και τακτικός καθηγητής το 1937 της Ανατομίας, Φυσιολογίας και Υγιεινής των Αγροτικών Ζώων της Σχολής Φυσικών και
Μαθηματικών Επιστημών και από το 1937 στη Γεωπονική Σχολή του παν. Θεσσαλονίκης.
Ο εικονιζόμενος στο νούμερο 7 είναι άγνωστος, δεν υπάρχει, έστω, κάποια υποψία.
Βενιζέλου 54 και Ιουστινιανού 8 στο Εργατικό Κέντρο επτά εργάτες νεκροί το 1933
Το βράδυ της15ης Φεβρουαρίου 1933 μία βίαιη προσπάθεια της αστυνομίας να εκκενώσει το μέγαρο Σαλτιέλ (Βενιζέλου 54 και Ιουστινιανού 8 σήμερα), κατέληξε σε μακελειό. Επτά εργάτες νεκροί.
Στα γραφεία του Ενωτικού Εργατικού Κέντρου οι συγκεντρωμένοι εργάτες περικυκλώθηκαν από δυνάμεις της αστυνομίας και διατάχτηκαν να εκκενώσουν το κτίριο, γιατί δεν υπήρχε άδεια προεκλογικής συγκέντρωσης. Αυτοί αρνήθηκαν, οι αστυνόμοι εισέβαλαν μέσα. Η βενιζελική κυβέρνηση προσπάθησε να δικαιολογήσει το γεγονός, η φιλοβασιλική αντιπολίτευση κατήγγειλε την στάση της κυβέρνησης. Στα γεγονότα του Μάη του 36 οι πολιτικοί και δημοσιογραφικοί ρόλοι αντιστράφηκαν.Τα θύματα πάντα εργάτες.
Σπύρος Αλευρόπουλος
Η ίδια φωτογραφία σε 2 εφημερίδες (Ακρόπολις και Φως) δείχνει το κτίριο. όπως φαινόταν από την πλευρά της Βενιζέλου προς την Ιουστινιανού αριστερά.
Η είσοδος από την Ιουστινιανού, αρχεία και έπιπλα πεταμένα στον δρόμο.
Η περιγραφή των γεγονότων από την Πρωία
Η περιγραφή των γεγονότων στην Ακρόπολη
Μαρτυρίες εργατών στον Ριζοσπάστη
Κάποια από τα θύματα
Απαγόρευση αναφοράς στα επεισόδια. Το θέμα πλέον αποσιωπάται
Το φαρμακείο Παπαθανασίου, Βενιζέλου 58 τότε, σήμερα 54, που φαίνεται στην πρώτη φωτογραφία
Το μέγαρο Σαλτιέλ αντικαταστάθηκε με μια γυάλινη πολυκατοικία με αρ. οικ. άδειας 3498/1977
Στην Ιουστινιανού
Ενώ γίνονται οι προεργασίες για να κατασκευαστεί ο πρώτος όροφος στο Καραβάν Σεράι (1932), μια ματιά στα κτίρια της Ιουστινιανού από το 7 ως το 13. Στον δρόμο αυτόν επιπλάδικα, ποτοποιίες , του Μ. Μπουτάρη στον αρ. 17. Το 1929 γράμματα στις εφημερίδες σχετικά με την κατάσταση του δρόμου: “μένει ακατασκεύαστος και αθλία μετατρεπομένη με την πρώτην βροχήν εις Λασπίαν Θάλασσαν”.
Σπύρος Αλευρόπουλος
Ο όγκος του μέγαρου Σαπουντζή-Κοκουφλή, το παλιό Δημαρχείο λείπει, ευκαιρία να δούμε τα κτίρια αυτά από κάποια απόσταση.
Τα δύο ακριανά υφίστανται ακόμα.
Το τριώροφο στην Ζαλίκη 2 με Ιουστινιανού 7 υφίσταται από το 1925.
Κάποιες εργασίες έγιναν το 1996, το μόνο σίγουρο είναι ότι έχει αντικατασταθεί η στέγη. Σύμφωνα με την περιγραφή της απόφασης 3428/2016 που το κηρύσσει διατηρητέο: διαμόρφωση της γωνίας με τρίπλευρο έρκερ,του ημιώροφου με την εναλλαγή τοξωτών και ορθογωνικών ανοιγμάτων (με καμπυλωμένες γωνίες) σε αντιστοιχία με τα ανοίγματα των καταστημάτων. Οι όψεις οργανώνονται με την εναλλαγή έρκερ και στηλών ανοιγμάτων με τους αντίστοιχους εξώστες. Κιγκλιδώματα των εξωστών με επιρροές Art Deco, ξύλινη θύρα εισόδου με επιρροές Art Nouveau.
Η πολυκατοικία Ιουστινιανού 11 κτίστηκε με οικοδ. άδεια του 1973
Στο 13 στην άλλη γωνία με Βενιζέλου ακόμη ένα πολύ όμορφο μεσοπολεμικό, που δεν έχω δει κάπου να συγκαταλέγεται στα διατηρητέα.
Φιλοξενούσε στο ισόγειο το κατάστημα του Ταξίδη, που πουλούσε ραδιόφωνα και δίσκους. Φωτογραφία Χριστουγέννων του 1957.
Ακόμη μία κοντινή με τα ραδιόφωνα και τις ηλεκτρικές ραπτομηχανές στα ράφια.
Δύο μεσοπολεμικά στην οδό Γρηγορίου Ζαλίκη
Δύο μεσοπολεμικά στην οδό Γρηγορίου Ζαλίκη, κάθετη στην Ιουστινιανού πίσω από το Χαμζά Μπέη.
Σπύρος Αλευρόπουλος
Το αρχικό κτήριο που κατασκευάστηκε το 1931 αποτελούνταν από υπόγειο, ισόγειο και τρεις ορόφους. Διατηρητέο από το 1993 ((ΦΕΚ 126/19.02.1993). Το 2000 επιτράπηκε να χρησιμοποιηθεί ως ξενοδοχείο και να προστεθούν 3 όροφοι. Το 2007 ολοκληρώθηκε η πλήρης ανακατασκευή του, με την οποία διατηρήθηκε η νεοκλασική όψη του αρχικού κτηρίου και προστέθηκαν τρεις επιπλέον όροφοι με εσοχή (με δυσκολία ορατοί από το επίπεδο του δρόμου). Ως ξενοδοχείο λειτούργησε από το 2007 έως το 2018.
Το 2021 βγήκε προς πώληση για 1,65 εκατ. ευρώ. Λήψη του 2023
Επειδή χρησιμοποιήθηκε ως ξενοδοχείο έχουμε κάποιες εικόνες από το εσωτερικό του. Βάζουμε εκείνες που δείχνουν κάποια στοιχεία από την αρχική του μορφή
Κατεβαίνοντας προς την Ιουστινιανού, το επόμενο μεσοπολεμικό, Ζαλίκη 4.
Γρηγορίου Ζαλίκη 4
Με την πράξη 3428/2016 που το κηρύσσει διατηρητέο χαρακτηρίζεται ως δείγμα απλοποιημένου εκλεκτικισμού με επιμέρους στοιχεία Art Deco (είσοδος, απλοϊκά φουρούσια στα μπαλκόνια). Το κεντρικό άνοιγμα είναι πλατύτερο από αυτά στις δύο άκρες, με καμπύλη όψη στα μπαλκόνια των δύο ορόφων. Το 1996 ανακαινίστηκε η πρόσοψη. Η προσθήκη ορόφου σε παλαιότερο χρόνο
Οι πρώτες εκκλησίες που έγιναν τζαμιά στη Θεσσαλονίκη
Ήταν η εκκλησία της Αχειροποίητου (το 1430), η μονή του Τιμίου Προδρόμου (το 1430) και η εκκλησία του Προφήτη Ηλία (μεταξύ 1430-1478).
Νίκανδρος Καστανίδης
Οι τοποθεσίες των πρώτων εκκλησιών που έγιναν τζαμιά.
Η Αχειροποίητος ως τζαμί Εσκί.
Η θέση της μονής του Τιμίου Προδρόμου, που το 1430 έγινε το Φετιγιέ τζαμί.
Η εκκλησία του Προφήτη Ηλία ως τζαμί Εσκί Σεράι.
Στην Σπανδόνη πριν την πυρκαγιά, σήμερα στο τέλος της Αριστοτέλους
Μια ήσυχη γωνία να κάτσει κανείς σ' έναν ήσυχο δρόμο. Στην πάνω πόλη λέει από κάτω αλλά δεν είναι ακριβώς τόσο ψηλά. Τότε αυτόν τον μικρό ανηφορικό δρόμο τον έλεγαν Σπανδόνη.
Αριστερά ο μαντρότοιχος του τζαμιού Φετχιέ. Μπροστά μας ο μιναρές του Αγίου Δημητρίου.
Από το βιβλίο του Pierre Pouget “Terre d'inconstance et d'acceptation...” του 1921
Μια παρόμοια λήψη από τον Πιγκασού εδώ: https://archive.saloni.ca/1057
Στο σημείο που έγινε η λήψη, σήμερα βλέπουμε το τελευταίο ανηφορικό κομμάτι της Αριστοτέλους πριν βγούμε στην Αγ. Δημητρίου. Αριστερά το παρκάκι της Ρωμαϊκής αγοράς, δεξιά το Εργατικό Κέντρο της πόλης.
Συγγρού 10 πριν την πυρκαγιά
Μια φωτογραφία εντοπίζεται στην Συγγρού 10. Σπύρος Αλευρόπουλος
Δύο στρατιώτες μπροστά από το κατάστημα Χρ. Σμαγάδη και Υιών.
Η φωτογραφία από το delcampe.
Από την αναζήτηση του ονόματος στην Μακεδονία προέκυψε ένα αγγελτήριο κηδείας ενός από τους γιους του Χρ. Σμαγάδη. Η οικογενειακή κατοικία ήταν στην Αιμιλιανού Γρεβενών στο Ιπποδρόμιο.
Από τον Εμπορικό Οδηγό Θεσσαλονίκης του 1925 προκύπτει ότι η οικογένεια Σμαγάδη διατηρούσε μαγαζί στην Συγγρού 10
Ο Στάθης Ασλανίδης είχε χαρτογραφήσει σε μεγάλο βαθμό την Συγγρού πριν την πυρκαγιά. Στο 8 ήταν το χάνι του Ισμαήλ πασά.
Από εδώ: https://archive.saloni.ca/2305?fbclid=IwY2xjawH7m9RleHRuA2FlbQIxMAABHfXP7ehyfXAdz_9hzbBQBfrboAUh97__b96QEXPAcwclk9rqESMnLDOSYw_aem_uU_DNCrP7i7zI4PTT3OZfg
Από τον Μεγάλο Οδηγό Θεσσαλονίκης και Περιχώρων του 1932 βλέπουμε ότι στην Συγγρού 10 υπήρχε το Κασμιρτζή Χαν.
Λογικό. Το κατάστημα κασμηρίων και ειδών ραπτικής φιλοξενούνταν στο Κασμιρτζή Χαν.
Σήμερα έχει αντικατασταθεί από το κτίσμα με οικ. άδεια του 1972. Η αρίθμηση παραμένει η ίδια.
Ο ενδιάμεσος δρόμος παλιά ονομαζόταν Κολόμβου, σήμερα Βαλαωρίτου.
Πλατεία Διοικητηρίου με κατεύθυνση το νότο
Πλατεία Διοικητηρίου
Σπάνιο πλάνο από την πλατεία Διοικητηρίου με κατεύθυνση το νότο. Μπροστά μας βλέπουμε να κατηφορίζει η καταργημένη οδός Χαμζά βέη, η οποία ξεκινούσε από την Εγνατία με κατεύθυνση τον βορρά και χαράσσοντας μια παράλληλη διαδρομή δυτικά της Βενιζέλου, κατέληγε στη σημερινή πλατεία Διοικητηρίου. Εδώ, έχουμε την ευκαιρία να δούμε την αντίθετη πορεία, από το Διοικητήριο προς την Εγνατία. Η φωτογραφία αναρτήθηκε με δύο χαρακτηριστικές μολυβιές από τον δημοπράτη.
Στάθης Ασλανίδης