Saloni.ca Archive

Ομαδα ερευνας για την παλια Θεσσαλονικη

Έτος κατασκευής 1948, Σταγείρων 13 & Πάροδος Σταγείρων, Άνω Πόλη, Θεσσαλονίκη (ασπρόμαυρη φώτο Πλάτων Κλεανθίδης 1982, έγχρωμες φώτο Πλάτων Κλεανθίδης 2023)

Ανεβαίνοντας την οδό Ακροπόλεως συναντάς ένα γραφικό σημείο με έναν πλάτανο που από κάτω έχει μια μαρμάρινη οθωμανική βρύση του 1910: την «Κόκκινη Βρύση της Ναμίκα Χανίμ». (https://archive.saloni.ca/2102). Σ’ εκείνο το σημείο είναι η αρχή της οδού Σταγείρων, ένα ανηφορικό στενάκι που μόλις αρχίζεις να το σκαρφαλώνεις βρίσκεις την πάροδο της με πολλά όμορφα σκαλάκια και εντυπωσιάζεσαι από τον κόκκινο όγκο του «Τούβλινου σπιτιού» (https://archive.saloni.ca/2092). Εκ πρώτης όψεως σου δίνει την εντύπωση ότι ήταν κάτι πρόχειρο που έμεινε ασοβάτιστο, αλλά αν το προσέξεις στις λεπτομέρειες είναι ένα στολίδι. Οι εξώστες, η ταράτσα, τα κάγκελα, τα παράθυρα, η πόρτα της αυλής ακόμη και η χρονολογία κατασκευής. Σε μεταφέρει σε άλλες εποχές. Το ωραιότερο όμως από όλα είναι η θέα από την αυλή και τους εξώστες της πρόσοψης. Η απόλυτη ομορφιά της Θεσσαλονίκης και του Θερμαϊκού. Σε κάποια άλλη χώρα αν δεν ήταν Μουσείο, θα ήταν ένα ξενοδοχείο μπουτίκ ή εστιατόριο πολυτελείας.

Πλάτων Κλεανθίδης

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid0u2cM5544gdPZ5EYvHdoBCFLuTso54QDLwaaXnz5SZmQxoUduGjYPfT1PJrHpJg66l

Δύο φωτογραφίες της πλατείας Αριστοτέλους, μια από τις αρχές και μια από τα τέλη της δεκαετίας του 1950

Νίκανδρος Καστανίδης

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid0KHM31d46c6TDSvHySgXM4rPXb5ncoKbeND9nLPCKSKTHyjWq5tnHVih5cX6Z2P3zl

Από τον Σπύρο Αλευρόπουλο

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid0wsjcSGaCYNx3kzx3Yd4xybhG27YoH6y2d8NgtDWWafZSpFv4GZcfPtHKa7rkBAiXl

Ο κινηματογράφος το 1952 σε ανάρτηση της Persa Spandagos στην ομάδα “Κάποτε στη Νεάπολη...” https://www.facebook.com/groups/kapoteneapoli/posts/960096487492849/

Σύμφωνα με το blog http://cinemahellas.blogspot.com/2012/09/blog-post_3153.html ξεκίνησε την λειτουργία του το 1950

Στις 11 Ιουλίου του 1963 το μεσημέρι ο Ηλίας Πετρόπουλος βρισκόταν στην Λαγκαδά μπροστά στο θερινό σινεμά ¨Ναπολιτάνα” και φωτογράφιζε ένα ατύχημα. Από το βιβλίο του “Old Salonica”

Το ίδιο ατύχημα στην εφημερίδα Μακεδονία

Το πρόγραμμα εκείνης της ημέρας

Η τελευταία καταχώριση στην Μακεδονία τον Σεπτέμβριο του 1974

Δίπλα, στην άλλη γωνία το χαμηλό σπίτι που υπάρχει ακόμα, το συνεργείο Πετρίδη (που ήταν ιδιοκτήτης του σινεμά Δάφνη) Ανάρτηση Χριστίνας Τάτη στην ομάδα “Κάποτε στη Νεάπολη...” https://www.facebook.com/groups/kapoteneapoli/posts/1799842900184866

Σύγχρονη λήψη του Google

Τα ξενοδοχεία “Προύσσα” και “Νέα Υόρκη”. Εγνατίας 35 και 37 αντίστοιχα.

Σπύρος Αλευρόπουλος

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid0748rWjSmcbp1HnS8k3syYDwWLAscqWA8j8t8j2vKYfY3SV6AT9t8J1w7MBKQrSfkl

Στην χαμηλής ανάλυσης φωτογραφία μετά βίας μπορούμε να διακρίνουμε τα ονόματά τους δεξιά.

Οι διευθύνσεις των ξενοδοχείων από τον Οδηγό Βορείου Ελλάδος του 1964, σε λειτουργία τότε ακόμη.

Εδώ αριστερά προπολεμικά

Η βινιέτα του ξενοδοχείου Νέα Υόρκη για τις αποσκευές των επισκεπτών

Το ξενοδοχείο Νέα Υόρκη στα μέσα της δεκαετίας 1950. Δίπλα του δεξιά η κλινική Κούφα ισοϋψής. Από αυτήν την οικοδομική φάση του κτηρίου στον αριθμό 39 εγώ τουλάχιστον δεν γνωρίζω καμία λήψη.

Η φωτογραφία από το βιβλίο του Βασ.Κολώνα “Εκατό χρόνια φιλοξενίας: Τα ξενοδοχεία της Θεσσαλονίκης (1914-2014)”

Στην κατοχική λήψη το 39 (μετέπειτα κλινική Κούφα) φαίνεται να είναι απλώς με τον όροφο που είχε προστεθεί προπολεμικά. Και έπειτα κατά σειρά προς τα δεξιά Η “Νέα Υόρκη” και η “Προύσσα”

Σήμερα στη θέση τους πολυκατοικίες με γραφεία

Λήψη του Erich Rinka. Στην άνω πόλη από τη συμβολή Μουσών με Μωρεας χρονολογημένη το 1943/44 από την πηγή. Απέναντι βλέπουμε τμήμα της Ακροπόλεως που έχει ρυμοτομηθεί για τη διάνοιξη της οδού. Ψηλά διακρίνουμε το ηγουμενείο της Μονής Βλατάδων, μέρος της νότιας εισόδου και τμήμα του τρούλου από το καθολικό του ναού.

Στάθης Ασλανίδης

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid08zqjZtLBh9moUxip17heUz4jx52tp78B27x5Ty4y4s9jUpxHykaZQAaipNDMJxurl

Πηγή: https://www.deutschefotothek.de/documents/obj/71940110

Κωδικός τεκμηρίου: bzer-a0000002_006

Κάποια σημεία διατηρούνται αναλλοίωτα στον χρόνο.

Δίπλα στο Βιέννη, το ξενοδοχείο ΜΕΓΑ. Εγνατίας 6 σήμερα, γωνία με Τανταλίδη. Όπως αναφέρει ο Βασ. Κολώνας στο βιβλίο του “Εκατό χρόνια φιλοξενίας: Τα ξενοδοχεία της Θεσσαλονίκης (1914-2014)“, για το οικόπεδο είχε εκδοθεί άδεια ανέγερσης καπναποθήκης (ιδιοκτησίας Τορνιβούκα) το 1924, η οποία δεν υλοποιήθηκε.

Σπύρος Αλευρόπουλος

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid0263p7iAm3ssCswtaFpxfySEaC7ApfbQG2UHVj8YdbRkHpTUNdrRHQXE8eupP6RwsSl

Μέγα ξενοδοχείο (Grand Hotel) προφανώς για να θυμίζει το συνονόματό του ξενοδοχείο που καταστράφηκε στην πυρκαγιά του 1917.

Η φωτογραφία από το βιβλίο του Βασ.Κολώνα “Εκατό χρόνια φιλοξενίας: Τα ξενοδοχεία της Θεσσαλονίκης (1914-2014)”

Τοποθετημένο δίπλα στο Βιέννη κρύφτηκε στις πολλές λήψεις που έχουμε από την Εγνατία. Ελάχιστα φωτογραφημένο.

Αντίθετα σήμερα το Βιέννη έχει κρυφτεί ανάμεσα στις θηριώδεις πολυκατοικίες.

Στους στρατώνες του πεδίου του Άρεως. Έργο του Vitaliano Poselli

Από τον Νίκανδρο Καστανίδη

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid02zNDUwJ54dL1hWyNqmHXTNVrwgsfpJz9FxzDqt4j4ZBSDwJ611sVReMuexPXZgdK3l

από τον Σπύρο Αλευρόπουλο

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid02UWMxRPV2YRSnvJjR8e1dogyqNtNpFNfJU6yiXiXhGS4Ah9czSYwzNuYDxDYbpQzdl

Μεσοπολεμική

Τον Ιούλιο του 1929 είναι έτοιμο, διατίθεται ακόμη και για κλινική ή κατοικίες. Διεύθυνση Μπακιρτζή, Βαλαβάνη.

Το 1930 αναφέρεται ως Μέγαρο Νάστου και νοικιάζεται κατάστημα καθώς και υπόγειο 480 τ.μ.

Επί Κατοχής από το Βιέννη

Το 1961 έχει σταματήσει να λειτουργεί ως ξενοδοχείο, διατίθεται προς πώληση με επισήμανση ότι μπορούν να κτιστούν 4 ακόμη όροφοι.

Αυτές είναι οι τελευταίες απεικονίσεις του παλιού ξενοδοχείου

Το 1965 είναι σχεδόν περατωμένη η οικοδομή, νοικιάζεται προνομιακός χώρος για διαφημιστικές πινακίδες.

Και πραγματικά ήταν προνομιακός. Το τυφλό τμήμα της οικοδομής έτσι εξηγείται. Θα μπορούσαν να είναι προνομιακά ανοίγματα της πολυκατοικίας, δεν είναι. Επίσης, όπως βλέπουμε, κτίστηκαν παραπάνω από 4 επιπλέον ορόφους

Σήμερα έχει εκσυγχρονιστεί η όψη της πολυκατοικίας.

Αναφέραμε χθες ότι το ξενοδοχείο “Νέα Νίκη” ήταν το αρχηγείο του Δάγκουλα για ένα δίμηνο, μέχρι τον Απρίλιο του 1944 (το οποίο σύμφωνα με την κατάθεση του ιδιοκτήτη του Κωνσταντίνου Ζ. είχε επιταχθεί από το 1943).

Παράλληλα χρησιμοποιούνταν και άλλα κτίρια. Αναφέρονται ως χώροι κράτησης και βασανισμού ένα σπίτι στην Αθηνών (σήμερα Παπαναστασίου) και ένα χάνι στη Μοναστηρίου.

Όμως ήδη από τον Φεβρουάριο του 1944 ένα ξενοδοχείο στην Τανταλίδη είναι το κύριο ορμητήριό τους καθώς και τόπος μαρτυρίας των συλλαμβανομένων από τους άνδρες του Δάγκουλα. Αυτό ήταν το ξενοδοχείο “Ανατολική Μακεδονία”. Εκεί φέρεται να ξυλοκοπήθηκε η Γαϊτανούλα Δούκα, η οποία παραμορφωμένη οδηγήθηκε από το ξενοδοχείο στην Λητή όπου εκτελέστηκε στις 11/5/1944. Ο υποδηματοποιός Δημ. Καρδάκος εκτελέστηκε εκεί τον Μάιο του 1944. Τον ίδιο μήνα θα εκτελεστεί εκεί η δασκάλα Φρόσω Παναγιώτου, ο Απόστολος Κιρκιμτζής θα οδηγηθεί κι αυτός στο ξενοδοχείο, απ όπου θα βγει για να οδηγηθεί στον τόπο εκτέλεσής του. Στο βιβλίο του Ανδρέα Βενιανάκη “Δάγκουλας ο δράκος της Θεσσαλονίκης” 2016 το ξενοδοχείο αναφέρεται 10 φορές, ως τόπος κράτησης, βασανισμού και εκτελέσεων. Η ομάδα του οργάνωσε το μπλόκο στην Καλλιθέα στις 24/7/1944 με έναν νεκρό, το μπλόκο στη Νέα Ευκαρπία 31/7/1944 με 14 νεκρούς και το μπλόκο στην Καλαμαριά 13/8/1944 με 11 νεκρούς. Οι πολλές εκτελέσεις έγιναν στις όχθες του Γαλλικού ποταμού. Πολλά από τα άτομα που συνέλαβαν οι άνδρες του Δάγκουλα οδηγήθηκαν εκεί αφού πρώτα βασανίστηκαν στο ξενοδοχείο Ανατολική Μακεδονία. Άλλοι βρέθηκαν νεκροί στους δρόμους της πόλης.

Ο συγγραφέας υπολογίζει τους νεκρούς σε τουλάχιστον 334, έχοντας στοιχεία για 259. Ποιο όμως ήταν το ξενοδοχείο Ανατολική Μακεδονία;

Σπύρος Αλευρόπουλος

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid0sWamcbyorzT5JYsbiGYDAsFBJj6GP74RhjaFVHEfsjGeHo51yGSHP8tJN1CfJdX8l

Σε τηλεφ. κατάλογο του 1946, αναφέρεται το ξενοδοχείο στην Τανταλίδου 4.

Στον Οδηγό Βορ. Ελλάδος του 1964 έχουμε τρεις καταγραφές με την ίδια διεύθυνση στο τμήμα των ξενοδοχείων.

“Ακροπόλ Παλλάς”, “Ανατολική Μακεδονία” και Ψωμάς Φώτιος. Όλα στην οδό Τανταλίδου 4

Ίσως το ξενοδοχείο είχε αλλάξει ονομασία σε Ακροπόλ Παλλάς και αργότερα Ακρόπολις, αλλά επειδή ήταν γνωστό και με το παλιό όνομα, προτιμήθηκε η διπλή και τριπλή καταχώριση.

Στην οδό Τανταλίδη φαίνεται πως δεν υπάρχει άλλο κτίσμα που να υπήρξε ξενοδοχείο εκτός από το Ακροπόλ που είχαμε δει εδώ: https://archive.saloni.ca/1867 (υπήρχε μια κλινική στο ν. 6).

Χτισμένο το 1924 σε σχέδια Α. Γρεκού, χαρακτηρίστηκε διατηρητέο το 2016.

Κάτι ακόμη για την συμμορία του Δάγκουλα. Στο βιβλίο του Βενιανάκη αναφέρεται και ένα εστιατόριο ως χώρος όπου αυτός και τα μέλη του γλεντούσαν. Είναι το εστιατόριο “Αετός”, εκεί όπου σήμερα είναι το ξενοδοχείο Αιγαίον Εγνατίας 19. Το είχαμε δει εδώ: https://archive.saloni.ca/2211

Το ξενοδοχείο “Νέα Νίκη”, σε σχέδια Α. Γρεκού το 1926 και τροποποιημένα το 1930 (Κολώνας), ήταν το αρχηγείο του Δάγκουλα επί κατοχής.
Το ξενοδοχείο ο Δάγκουλας το βρήκε τον Φεβρουάριο του 1944 με μεσολάβηση του δικηγόρου και πράκτορα της SD [Sicherheitsdίenst (Υπηρεσία Ασφάλειας)] Νικόλαου Ζωγράφου. Ο Ζωγράφος, γεννημένος στην Βέροια, ήταν ιδρυτής οργάνωσης με την επωνυμία “Ένωση φίλων του Χίτλερ” και συναρχηγός του κόμματος “Εθνικόν Σοσιαλιστικόν κόμμα ΕΕΕ” μαζί με τον Σπυρίδη. Το ξενοδοχείο “Νέα Νίκη” χρησιμοποιούνταν ως αρχηγείο της οργάνωσης, χώρος κράτησης, ανάκρισης και βασανιστηρίων. Μετά τον Απρίλιο του 1944 το ξενοδοχείο περιορίστηκε στο να στεγάζει τα μέλη και τις οικογένειες των μελών της οργάνωσης. Οι πολλές πληροφορίες από το βιβλίο του Ανδρέα Βενιανάκη “Δάγκουλας ο δράκος της Θεσσαλονίκης” 2016.

Σπύρος Αλευρόπουλος

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid09eqnS4akNPZBxs7RMy2B1GMa53vLyocMDwAsRxryYS3K7oKG5qQ9UoM71uiw5xwRl

Μετά το 1965. Το ξενοδοχείο Δέλτα αριστερά ήδη στην θέση του.

Από το βιβλίο του Βασ. Κολώνα “Εκατό χρόνια φιλοξενίας, τα ξενοδοχεία της Θεσσαλονίκης (1914-2014)”

Η λήψη από το ξενοδοχείο Βιέννη, κατοχική. Δίπλα από το ξενοδοχείο Σαράντα Εκκλησίαι.

Τον Μάρτιο του 1959. Ακόμη δεν έχει ανεγερθεί το ξενοδοχείο Δέλτα (και κατόπιν φοιτητική εστία του ΑΤΕΙ και μετά κατάληψη και τώρα εγκαταλειμμένο. Στη θέση του “40 Εκκλησίαι”).

Αρχές της δεκαετίας 1960

Παλιό διαφημιστικό του ξενοδοχείου

Σύγχρονη.