Ομαδα ερευνας για την παλια Θεσσαλονικη
Στα 1911. Η οικία Χατζή Αγκιάχ, αργότερα Τορνιβούκα. Νεόχτιστη. Τραβηγμένη από την “Σχολή Τυφλών” Φωτογραφία του Ali Eniss της συλλογής Pierre de Gigord. Υπάρχει σε βίντεο που κυκλοφόρησε σήμερα αφιέρωμα στην έκθεση “Salonique Jerusalem des Balkans” που συνεχίζεται μέχρι τον Μάρτιο στο Musée D'art et d'histoire du Judaïsme στο Παρίσι.
ΑΝΑΚΤΟΡΟ ΑΙΓΩΝ Τελικά πήγα χτες στο Ανάκτορο των Αιγών στο ανάκτορο του Φιλίππου Β και του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Λίγες φορές στη ζωή μου αισθάνθηκα έτσι. Δύσκολο να το περιγράψω Ένοιωσα κάτι σαν μια δικαίωση σαν Μακεδόνας. Αυτή η δουλειά καθυστέρησε υπερβολικά. Έπρεπε να είχε γίνει ένα αιώνα πριν. Δεν μπορούσα να φανταστώ το μέγεθος. Αλλιώς μας τα παρουσιάζανε χρόνια τώρα. Έχουν δίκιο που το ονομάζουν τον Παρθενώνα της Μακεδονίας. Νοιώθω ότι έχω ψηλώσει κοντεύω να γίνω 2 μέτρα. Το συμπλήρωσαν και με ένα καταπληκτικό μουσείο αντάξιο της Ελληνιστικής Αυτοκρατορίας, που κυριαρχούσε 2 αιώνες σε ολόκληρο τον γνωστό τότε κόσμο. Έχω βγάλει εκατοντάδες φωτογραφίες πρώτη φορά στη ζωή μου δεν ξέρω τι να πρωτοδιαλέξω, γιατί νομίζω ότι θα είναι ασήμαντη μπροστά στο μεγαλείο που νιώθεις με την παρουσία σου εκεί. Στην τύχη λοιπόν μερικές...
Γιώργος Κωτσίδης
Οδοκαθαριστής μπροστά από το ζυθοπωλείο “Café Marseillais”, το οποίο προσέφερε κρασιά και μπύρα επί της οδού Ναυάρχου Κουντουριώτη, κάποια στιγμή μεταξύ 1915 με 1916. Με την άφιξη της Στρατιάς της Ανατολής στην Θεσσαλονίκη κατά την διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, δημιουργήθηκε πλήθος τέτοιων καφέ και εστιατορίων, τα οποία σέρβιραν στους στρατιώτες της Αντάντ “αγγλικού” και “γαλλικού” τύπου πρωϊνά και φαγητά. Η φωτοκάρτα προέρχεται από καρνέ 20 δελταρίων με συλλογή χαρακτηριστικών επαγγελμάτων της Θεσσαλονίκης. Το ζυθοπωλείο καταστράφηκε εντελώς στην πυρκαγιά του 1917.
Αλέξανδρος Σαββόπουλος
H θέση των κτηρίων της φωτοκάρτας επί της οδού Ν. Κουντουριώτη.
Η άφιξη Βενιζέλου στην Θεσσαλονίκη και η υποδοχή.
Μέσα στο 1915 η διάσταση απόψεων μεταξύ του πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου και του βασιλιά Κωνσταντίνου Α΄ σχετικά με τη συμμετοχή της Ελλάδας στον Μεγάλο Πόλεμο στο πλευρό των δυνάμεων της Αντάντ οξύνθηκε. Στις 15 Σεπτεμβρίου η Ελλάδα χωρίστηκε επισήμως στο κράτος του Κωνσταντίνου και το κράτος του Βενιζέλου. Η βαθιά εθνική διαίρεση συντάραξε την ελληνική κοινωνία για αρκετές δεκαετίες.
Φωτογραφίες του Ariel Varges. Το 1916 έγινε επίσημος διευθυντής φωτογραφίας του Βρετανικού Στρατού. Η κάλυψη της άφιξης Βενιζέλου με την εποπτεία του Βάργκες ήταν υποδειγματική. Υπάρχει και σχετικό κινηματογραφικό φιλμ του ίδιου στα αρχεία του Imperial War Museum.
9 Οκτωβρίου 1916. Η άφιξη του Βενιζέλου στην αποβάθρα μπροστά στην Πλατεία Ελευθερίας.
Η “Τριανδρία”. Ελευθέριος Βενιζέλος, Παναγιώτης Δαγκλής και Παύλος Κουντουριώτης.
Στο πλοίο “Εσπερία” λίγο πριν την άφιξη στην Θεσσαλονίκη. Προσωρινή Κυβέρνηση τότε που η Ελλάδα χωρίστηκε επισήμως στο κράτος του Κωνσταντίνου και το κράτος του Βενιζέλου.
9 Οκτωβρίου 1916. Τα πλήθη στην Πλατεία Ελευθερίας επευφημούν τον Βενιζέλο.
Ο διοικητής των στρατευμάτων της Αντάντ στη Μακεδονία, Μορίς Σαράιγ, ανοίγει δρόμο μέσα στο πλήθος για να υποδεχτεί τον Βενιζέλο.
9 Οκτωβρίου 1916. Στην Πλατεία Ελευθερίας.
Ο στρατηγός Παμίκος Ζυμβρακάκης, προσέρχεται με βενζινάκατο για να συναντήσει τον Βενιζέλο. 9 Οκτωβρίου 1916.
Ο Παμίκος Ζυμβρακάκης χαιρετίζει την άφιξη Βενιζέλου πάνω στο πλοίο “Εσπέρια”
Στο κατάστρωμα του “Εσπέρια”. Βενιζέλος, Δαγκλής, Παύλος Κουντουριώτης και Παμίκος Ζυμβρακάκης.
Παρακολουθώντας πτήσεις σε επίδειξη αεροπλάνων προς τιμήν της Τριανδρίας και του Βενιζέλου. 9 Οκτωβρίου 1916.
9 Οκτωβρίου 1916. Η πομπή μπροστά και πίσω από το αυτοκίνητο του Βενιζέλου στην Λεωφόρο Νίκης.
9 Οκτωβρίου 1916. Τα πλήθη στην Λεωφόρο Νίκης ακολουθούν τα αυτοκίνητα της Τριανδρίας.
Το αυτοκίνητο του Βενιζέλου μπροστά στον Λευκό Πύργο.
Φωτογραφίες του Ariel Varges. 9 Οκτωβρίου 1916.
Όλες οι φωτογραφίες τραβήχτηκαν από τον κορυφαίο φωτορεπόρτερ και πρωτοπόρο εικονολήπτη Ariel Varges. Το 1916 έγινε επίσημος διευθυντής φωτογραφίας του Βρετανικού Στρατού.
Εδώ απόσπασμα από την ταινία του ίδιου με τον Βενιζέλο πάνω σε αμάξι να αποθεώνεται από τον κόσμο. Η κάλυψη της άφιξης Βενιζέλου υπό την εποπτεία του Βάργκες ήταν υποδειγματική.
Ενδιαφέρουσα πανοραμική άποψη στα ανατολικά της πόλης, με το συγκρότημα των Μύλων Αλλατίνη στο βάθος και τα κτήρια του Αμαξοστάσιου των τραμ στα δεξιά, περίπου στην πρώτη δεκαετία του 1900. Η φωτογραφία τραβηγμένη περίπου στη γωνία των οδών Βλάσιου Γαβριηλίδη και Βασ. Όλγας, του εκδότη J.S. Varsano, προσφέρθηκε σε δημοπρασία του οίκου Φαϊτατζή.
Αλέξανδρος Σαββόπουλος
Το σημείο λήψης καθώς και τα σημεία ενδιαφέροντος: 1) Οι Μύλοι Αλλατίνη και 2) Κτήρια του Αμαξοστασίου των Τραμ.
Ο Ariel Varges (1890–1972), κορυφαίος φωτορεπόρτερ και πρωτοπόρος εικονολήπτης, βρέθηκε στην Θεσσαλονίκη στα χρόνια του μεγάλου πολέμου. Το υλικό που μας άφησε κληρονομιά και αφορά την πόλη, ειδικά από το Imperial War Museum, αλλά και από αμερικανικά και σερβικά αρχεία, είναι πραγματικά τεράστιο.
Αμερικάνος, γεννήθηκε στο Σικάγο. Δούλευε για την Hearst Communications μεγαλύτερο όμιλο ΜΜΕ στον κόσμο εκείνην την περίοδο. Ήταν από τους πρώτους φωτογράφους που πήρε κινηματογραφική μηχανή. Γύρισε την πρώτη του ταινία το 1914 ενώ κάλυπτε τον πόλεμο του Μεξικού. Παρέμεινε πολεμικός φωτογράφος για τις εφημερίδες του Hearst σε όλη τη διάρκεια της καριέρας του.
Ο Varges ήρθε στην Ευρώπη εν καιρώ πολέμου τον Δεκέμβριο του 1914. Ήταν από κάθε άποψη ο πρώτος ξένος οπερατέρ που κινηματογράφησε στη Σερβία ακολουθώντας τον σερβικό στρατό παντού. Από το 1916 έγινε επίσημος διευθυντής φωτογραφίας του Βρετανικού Στρατού. Γύρισε τις επιχειρήσεις του Εκστρατευτικού Σώματος στη Θεσσαλονίκη για πάνω από 3 χρόνια. Αργότερα κάλυψε τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή και τη Μεσοποταμία (Ιράκ).
Μεταπολεμικά, το όνομα και η φήμη του Ariel Varges έγιναν συνώνυμα με την έννοια παγκόσμιος πολεμικός φωτογράφος. Πρώτος ξένος οπερατέρ που κινηματογράφησε τον Τρότσκι. Στα 20ς και 30ς, κάλυψε τους πολέμους σε Κίνα και Αιθιοπία. Την δεκαετία του 1950 ηγήθηκε του φωτογραφικού εργαστηρίου της εκπομπής “News of the Day”, πάλι του Hearst.
Οι ταινίες του προβλήθηκαν εκτενώς στις αμερικανικές κινηματογραφικές αίθουσες. Φτάνοντας στο Βελιγράδι κατέθεσε την πρώτη του για το Εικονογραφικό Νο. 34 των Ειδήσεων της Hearst-Selig. Προβλήθηκε στην Αμερική στις 29 Απριλίου 1915.
Κάποιες από τις κλασικές φωτογραφίες του που έκαναν τον γύρω του κόσμου στις εφημερίδες και τα περιοδικά της εποχής.
Γάλλοι φαντάροι ξεφορτώνονται όπλα και τα βαριά είδη εκστρατείας. Γαβριάδες έτοιμοι να εξυπηρετήσουν σίγουρα για κάποιο γενναίο φιλοδώρημα.
Νίκης μπροστά στον κινηματογράφο Παλλάς. Κλασική φωτογραφία του Ariel Varges.
Πλήθη στην Νίκης. Παρακολουθώντας την δράση από τα αεροπλάνα.
Συμμαχικός Φούρνος.
Μετά την πυρκαγιά στην Αγία Σοφία. Ξεσηκωμένα νοικοκυριά στο προαύλιο της εκκλησίας.
Ο σωματοφύλακας του Βενιζέλου με Βρετανίδες Νοσοκόμες μπροστά στο Κυβερνείο (Λαογραφικό Μουσείο). Ιανουάριος του 1917.
Το Βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό κηπουροί στον Λευκό Πύργο.
Βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό. Κοτούλες γιά εκτροφή. Λευκός Πύργος.
Βούλγαροι αιχμάλωτοι για αγγαρείες στο λιμάνι. Οκτώβριος 1916.
Σέρβοι ναύτες στην Βασ. Όλγας. Νοέμβριος του 1916. Στο ύψος της οδού Ανδρεοπούλου.
Γωνία Βασ. Όλγας και Κοσμά Αιτωλού, μπροστά στην οικία του Χαμντί μπέη. Βρετανοί ναύτες.
Νίκης μπροστά στο “Παλλάς”
Συναυλία κάτω από τον Λευκό Πύργο. Από πίσω τα απομεινάρια του Ζέπελιν, σε έκθεση.
Τα απομεινάρια του Ζέπελιν, από ψηλά στον Λ. Πύργο. Ζωόφιλος αγκαλιά με σκυλάκι και γατάκι.
... με θέα το Ζέπελιν.
Άνδρες του Γαλλικού 84ου Συντάγματος Πεζικού κατά μήκος της προκυμαίας περιμένοντας τη διαταγή να βαδίσουν στο στρατόπεδο, Οκτώβριος 1915.
Ο Ariel Varges (1890–1972), σε δράση.
Κορυφαίος φωτορεπόρτερ και πρωτοπόρος εικονολήπτης. Βρέθηκε στην Θεσσαλονίκη στα χρόνια του μεγάλου πολέμου. Το υλικό που άφησε και αφορά την πόλη, ειδικά από το Imperial War Museum, αλλά και από αμερικανικά και σερβικά αρχεία, είναι ανεκτίμητο.
Αποθήκη με καυσόξυλα, στον επιχωματωμένο χώρο της παραλίας μετά τον Λευκό Πύργο, με δύο συρμούς τραμ να διέρχονται την τότε Λεωφόρου Γεωργίου Α’ το 1916. Στα αριστερά διακρίνεται η άκρη του μεγάλου Κτηρίου του Πολυτεχνείου-Χαμηδιέ, που κατά την οθωμανική περίοδο ανήκε στο Ισλαχανέ. Η φωτογραφία θυμίζει την στιβαγμένη ξυλεία επί της παραλίας, στο θαυμάσιο τρίπτυχο του P. Zepdji των τελών του 19ου αιώνα. Η φωτογραφία σε λήψη του Ariel Varges με Κωδ. Q 31669 προέρχεται από το ψηφιακό αρχείο του Imperial War Μουσείου www.iwm.org.uk
Αλέξανδρος Σαββόπουλος
Μια δεύτερη λήψη του ιδίου χώρου από τον Ariel Varges, με τον φακό του μετατοπισμένο ελαφρά προς τα ανατολικά. Κωδ. Q 31670 του Imperial War Μουσείου.
Βίλα ή Κάζα Μπιάνκα, Villa Fernandez. Δημιούργημα του Piero Arrigoni, 1911. Το συνεργείο του Τζώρτζη Σιάγα ολοκλήρωσε την κατασκευή της το 1913. Εκλεκτικισμός που φέρει κυρίως στοιχεία art-nouveau. Διατηρητέο μνημείο αρχιτεκτονικής κληρονομιάς από το 1976. 'Ενα από τα ελάχιστα κτίρια κοσμήματα που διασώθηκε. Στην συμβολή των οδών Βασ. Όλγας και Θεμιστοκλή Σοφούλη.
Η υποδειγματική αποκατάσταση της έγινε το 1997 με αφορμή την Πολιτιστική Πρωτεύουσα. Τότε βέβαια ξοδεύτηκε τεράστιο ποσό χρημάτων σε ένα ολοκληρωμένο κτιριολογικό πρόγραμμα, ωστόσο με σκανδαλώδεις υπερβάσεις των προϋπολογισμών τους. Από το 1990 αποτελεί ιδιοκτησία του Δήμου, εδώ και 27 χρόνια αφέθηκε στη μοίρα της και παραμένει ασυντήρητη. Πολλά τα προβλήματα του κτιρίου σήμερα.
Casa Bianca από το όνομα της συζύγου του Φερνάντεζ, Blanche. Μοναδική μεν η αρχιτεκτονική του κτιρίου αλλά έγινε θρυλικό χάρη στο ειδύλλιο της κόρης της οικογένειας Αλίνας με τον ανθυπολοχαγό Αλιμπέρτη, σε μια εποχή που η διαφορά των κοινωνικών τάξεων και των θρησκευτικών πεποιθήσεων λειτουργούσε αποτρεπτικά. Η συντηρητική κοινωνία του 1912 δεν συνηγορούσε υπέρ ενός τέτοιου γάμου, με αποτέλεσμα την εκούσια απαγωγή της Aline από τον Σπύρο Αλιμπέρτη και την τέλεση του γάμου τους στην Αθήνα την άνοιξη του 1914. Στη συνέχεια, ο Dino Fernandez έδωσε την συγκατάθεση του, και το ζεύγος επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη και εγκαταστάθηκε στο πατρικό σπίτι της Aline. Διωγμοί, εκτελέσεις αλλά οι δυό τους επέζησαν. Συνέχιζαν να κατοικούν μέχρι τα βαθιά τους γεράματα στο κτίριο, όπου και πέθαναν με μικρή χρονική διαφορά το 1965.
Έλειπε από τον χάρτη μας.
Βίλα ή Κάζα Μπιάνκα, Villa Fernandez. Piero Arrigoni, 1911.
Η υποδειγματική αποκατάσταση της έγινε το 1997 με αφορμή την Πολιτιστική Πρωτεύουσα. Τότε βέβαια ξοδεύτηκε τεράστιο ποσό χρημάτων σε ένα ολοκληρωμένο κτιριολογικό πρόγραμμα, ωστόσο με σκανδαλώδεις υπερβάσεις των προϋπολογισμών τους
Βίλα ή Κάζα Μπιάνκα, Villa Fernandez.
Από το 1990 αποτελεί ιδιοκτησία του Δήμου. Εδώ και 27 χρόνια αφέθηκε στη μοίρα της και παραμένει ασυντήρητη. Πολλά τα προβλήματα του κτιρίου σήμερα.
Κάζα Μπιάνκα, Villa Fernandez. Από την Σοφούλη το 1916.
Κάζα Μπιάνκα, Villa Fernandez. Από την αρχή της Θεμιστοκλή Σοφούλη.
Casa Bianca από το όνομα της συζύγου του Dino Fernandez, Blanche.
Μοναδική μεν η αρχιτεκτονική του κτιρίου αλλά έγινε θρυλικό χάρη στο ειδύλλιο της κόρης της οικογένειας Αλίνας με τον ανθυπολοχαγό Αλιμπέρτη, σε μια εποχή που η διαφορά των κοινωνικών τάξεων και των θρησκευτικών πεποιθήσεων λειτουργούσε αποτρεπτικά.
Βίλα Μπιάνκα ερείπιο. Οι εργολάβοι την κατέστρεφαν σιγά σιγά για να εκμεταλλευτούν το οικόπεδο. Διατηρητέο μνημείο αρχιτεκτονικής κληρονομιάς από το 1976.
Βίλα Μπιάνκα ερείπιο. 'Ενα από τα ελάχιστα κτίρια κοσμήματα που διασώθηκε. Στην συμβολή των οδών Βασ. Όλγας και Θεμιστοκλή Σοφούλη.
Χαμηλά από την Θ. Σοφούλη. Βάθος στο κέντρο η Villa Fernandez. 1916.
Κάζα Μπιάνκα, Villa Fernandez. Δημιούργημα του Piero Arrigoni, 1911.Εκλεκτικισμός που φέρει κυρίως στοιχεία art-nouveau.
Η κάθοδος της μικρής οδού Αμαζόνων, στρίβοντας από την οδό Αγίου Δημητρίου προς την εκκλησία των Αγίων Αποστόλων. Σύμφωνα με την περιγραφή του δημοπράτη στο Delcampe οι φωτογραφίες είναι τραβηγμένες την δεκαετία του 1930. Η περιοχή των Αγίων Αποστόλων, παρέμενε τότε ακόμη αναλλοίωτη, με την καταστροφική πυρκαγιά του 1917 να έχει σταματήσει κάποιες δεκάδες μέτρα ανατολικότερα.
Αλέξανδρος Σαββόπουλος
Η οδός Αμαζόνων, η οποία καταλήγει στην πλατεία των Αγίων Αποστόλων (βλ. ανάρτηση https://archive.saloni.ca/2327).
Η βορειοανατολική πλευρά της εκκλησίας των Αγίων Αποστόλων.
Ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια της αριστερής εξωτερικής πλευράς του ιερού, από το ίδιο σετ φωτογραφιών.
Η οδός Αμαζόνων στην περιοχή των Αγίων Αποστόλων. Τα όρια της πυρίκαυστου ζώνης επισημασμένα με κόκκινο από το εξαιρετικά επεξεργασμένο τοπογραφικό χάρτη του Leo Dri.