Φροντιστήρια “ΠΑΙΔΕΙΑ”. Στο Σιντριβάνι
- Φροντιστήρια “ΠΑΙΔΕΙΑ”. Στο Σιντριβάνι, Καραγιάννης, Κρεμέτης. Το 1970, Τσιμισκή 84, μαζί κι ο Μαντουλίδης.
1970, Τσιμισκή 84.
Η Βίλα “Χάιτμαν” στο Πανόραμα
Η Βίλα “Χάιτμαν” στο Πανόραμα, από τον Ηρακλή Καζάκη, κτισμένη το 1938
Μυστήριο και αινιγματικό σπίτι, που στα εφηβικά μας χρόνια το βλέπαμε καθώς πηγαίναμε για ποδόσφαιρο στο ‘’Γήπεδο’’ Πυλαίας . Το κτίριο αυτό βρισκόταν λίγο πίσω από το Αμερικανικό κολέγιο ‘’από την πλευρά αρρένων’’ και ήταν τότε γήπεδο ποδοσφαίρου της Πυλαίας. Από διάφορες αφηγήσεις και όχι μόνο, αυτός ο προπολεμικός Χάιτμαν ήταν αμπελουργός λίγο μετά, στην εποχή της Γερμανικής κατοχής το κτήριο έγινε λέει αρχηγείο της Γκεστάπο και είχε και ένα περίεργο υπόγειο μεγάλο τούνελ και γενικά, το κτήριο το συνόδευαν περίεργες ιστορίες. Την εποχή της Μ. Μερκούρη τότε σαν υπουργός πολιτισμού, το κτήριο αυτό είχε ανακηρυχτεί διατηρητέο και μάλιστα με σπάνια ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική. Μέχρι που λίγο αργότερα, από ότι ακούστηκε το έκαψαν. Οι 2 πρώτες φωτογραφίες μαζί με τα συνοδευτικά κείμενα είναι από το βιβλίο για την Πυλαία, της αείμνηστης τοπικής λαογράφου κ. ‘’Φένιας’’ Φανής Τσούκα, οι άλλες είναι μεταγενέστερες, πάντως το κτήριο τότε το βλέπαμε όπως είναι στις 2 πρώτες φωτογραφίες, τώρα απόμειναν μόνο κάτι λίγες πέτρες για να το θυμίζουν και μόνο σε αυτούς που θυμούνται από παλαιότερα …
Αναδημοσίευση από την ανάρτησή του στην ομάδα “Εδώ Πυλαία...” https://web.facebook.com/groups/655992101422248/posts/1794239134264200/
Α' Διεθνής Έκθεση
- Έτος Ορόσημο για την Πόλη.
- Α' Διεθνής Έκθεση.
- Έναρξη του Πανεπιστημίου στην Βίλα Αλλατίνη.
- Μεγάλα Έργα. Υπόνομοι, Ηλεκτρισμός με το 2ο εργοστάσιο στη οδό Αγ. Δημητρίου.
- Ικανοποιητική ανάπτυξη του Νέου Σχεδίου Πόλης, χάρη στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Χτίζονται αρχιτεκτονικά διαμάντια στο κέντρο και στην Ανατολική Θεσσαλονίκη μέχρι το τέλος της γραμμής του Τραμ στο Ντεπό. Ξενοδοχεία όπως το Μεντιτερανέ και της Βαλκανικής Ευρώπης. Νέοι κινηματογράφοι, όπως το Διονύσια και ο Απόλλων (αρχικά με το όνομα Αθήναιον)
- Επέκταση του τραμ με την γραμμή της Λεωφόρου Στρατού μέχρι το Ιπποκράτειο και σύντομα Χαριλάου. Η γραμμή τραμ της Λ. Νίκης μεταφέρεται στην οδό Τσιμισκή. Με κινητήριο μοχλό την πρώτη Διεθνή Έκθεση έγινε η δεύτερη προσπάθεια της Θεσσαλονίκης να βγει στην επιφάνεια, μετά την αβίαστη ανάπτυξη της το 1890-1916. Υπήρχε ταυτόχρονα και η μεγάλη φτώχια της προσφυγιάς που προσπαθούσε τότε να ορθοποδήσει. Η αισιοδοξία πάντως ήταν εμφανής από τους περισσότερους. Γεννιόταν μια νέα πόλη. Εικόνες από την Πρώτη Έκθεση. 1926.
Νοτιοδυτική πλευρά της Πλατείας Ναυαρίνου
Μια λεπτομερειακή περιήγηση.
Τα 3όροφα, 4όροφα αναλώσιμα. Όλα, εκτός του γωνιακού στην οδό Απελλού, σήμερα πολυκατοικίες. Αρχές των 70ς.
Βοσπόριο Μέγαρο. Αριστοτέλους 8
Η κατασκευή του Βοσπόριου ξεκίνησε το 1922 και τελείωσε το 1924. Ιδιοκτήτες ο Χρήστος Μπιλύρης και ο Ιωακείμ Αλεξιάδης. Σχέδια του Jacques Moshe. Αρχιτέκτονας ο Κωνσταντίνος Γιωτόπουλος. Κατασκευάστηκε αποκλειστικά σαν κατοικία των δύο οικογενειών γι' αυτό και αποτελείται από δύο πτέρυγες με ξεχωριστές εισόδους. Πάνω από τις θύρες υπάρχουν τα αρχικά των ονομάτων τους, ΧΜ και ΙΑ. Οι επιρροές νεοβυζαντινές και art nouveau. Οι δύο αντικριστές, καμπυλωτές εξώθυρες έργα τέχνης από μόνες τους. Βαρκελωνίζουν.
1980. Βοσπόριο. Στο ισόγειο το Blow-Up, δισκάδικο των αδερφών Διλμπέρη. Στο βάθος της εισόδου, το ουζερί “Λεπέν”.
1924. “Βοσπόριον Μέγαρον”.
Αρχείο οικ. Μπιλύρη – Αλεξιάδη
Η Αrt Νouveau είσοδος δίπλα στο ουζερί.
Η δεύτερη Αrt Νouveau είσοδος δεξιά.
Νέα Τέχνη .. και στο βάθος ο Λεπέν.
Το ΑΧΕΠΑ όταν ξεκίνησε την λειτουργία του
Στα 1954. ΑΧΕΠΑ όταν περίπου ξεκίνησε την λειτουργία του. Τριγύρω τα χαμόσπιτα της συνοικίας της Αγίας Φωτεινής, το πίσω μέρος της τότε Έκθεσης, το ΓΣΣ, η πόλη ανατολικά.
Το Νοσοκομείο ιδρύθηκε το 1947 με την οικονομική υποστήριξη της ομώνυμης ελληνοαμερικανικής φιλανθρωπικής οργάνωσης. Εγκαινιάστηκε το 1951 στην γιορτή των 25 χρόνων από την ίδρυση του ΑΠΘ. Πρακτικά η λειτουργία του ξεκίνησε τον Μάρτιο του 1953.
Φωτο-Ηλεκτρικόν, στην αρχή της Αγ. Σοφίας
Φωτο-Ηλεκτρικόν, γνωστότερο σαν Photo Electrique, των Φοίβου-Γιαννούλη.
Γνωρίζαμε την διεύθυνση τους, από κάποια καρτ-ποστάλ του Λυκίδη. Στον 1ο όροφο της Τσιμισκή γωνία με την Αγίας Σοφίας, δεξιά πάνω μεριά.
Εδώ όμως το φωτογραφείο το βλέπουμε δίπλα στην είσοδο του ξενοδοχείου Ματζέστικ, στην αρχή της οδού Αγίας Σοφίας. 1930 περίπου.
Ήταν “ανταγωνιστές” του Λυκίδη τον μεσοπόλεμο. Ότι δικό τους κυκλοφορεί είναι ιδιαίτερα προσεγμένο και ποιοτικό.
Αχειροποίητος με θέα τον μιναρέ του τζαμιού Carsamba
Αχειροποίητος. Το μεγάλο μπαλκόνι στο μπροστινό μέρος του ναού. Πάνω στην οδό Αγίας Σοφίας. Με θέα τα τείχη και τον μιναρέ του τζαμιού Carsamba, που βρισκόταν στην παλιά οδό Αριστοτέλους (σήμερα Ολύμπου) στην γωνία της με την οδό Ευριπίδου.
Η γνωστή ποιότητα των Γαλλικών αρχείων. (pop.culture.gouv.fr/)
Η περίπτωση του Ανατομείου. Κατσιμίδη 8, γωνία με Θεαγένους Χαρίση
Την περίπτωση του Εβραϊκού νεκροταφείου την γνωρίζουμε.
Συνοικισμός “Καλαμαριά” ή “Καλύβες”
Βρισκόταν στην περιοχή της σημερινής σχολής “Ευκλείδη” και καταλάμβανε περίπου 40 στρέμματα. Δημιουργήθηκε από την Ισραηλιτική Κοινότητα μετά την πυρκαγιά του 1890 για να τακτοποιήσει άστεγες οικογένειες. Διατηρήθηκε μέχρι το Ολοκαύτωμα (1943).
Το σχολείο της κοινότητας μετατράπηκε στο “Ανατομείο” της Ιατρικής Σχολής. Ιδρύθηκε το 1943, ακριβώς όταν είχαν ξεκινήσει οι αποστολές των Σαλονικιών Εβραίων στα κρεματόρια. Μετατράπηκε δεν “ανεγέρθηκε”.
Μια χαρακτηριστική εικόνα της κατάστασης που επικρατούσε στα Εργαστήρια της Σχολής παρουσιάζει ο Κ. Αλεξανδρίδης, αναφερόμενος στην οργάνωση του Ανατομείου: «…Είχομεν εν ανατομείον τοποθετημένον εις ένα εβραϊκόν σχολείον, κειμένον επί της οδού Παρασκευοπούλου. Κατόρθωσε δε ο Μιχαλακέας να πάρει μάρμαρα από το εκεί πλησίον ευρισκόμενον εβραϊκόν νεκροταφείον. Επίσης κατασκεύασε τρεις γούρνες εκ μπετόν αρμέ και έπαιρνε πτώματα από το νεκροταφείον, τα οποία ετοποθέτει μέσα εκεί για την άσκησιν των φοιτητών…».
Την ίδια περίοδο η Γενική Διοίκηση Μακεδονίας, θέλοντας να συνεισφέρει στον εξοπλισμό των Εργαστηρίων και των Κλινικών της Σχολής, πρότεινε να διατεθούν υλικά και αντικείμενα από καταστήματα, που ανήκαν σε μέλη της Ισραηλιτικής Κοινότητας της Θεσσαλονίκης.
Στις αρχές του 1944 μια ενέργεια των Γερμανικών αρχών κατοχής στάθηκε η αφορμή δημιουργίας πυρήνα ιατρικής βιβλιοθήκης. Επρόκειτο για μία αποστολή σημαντικού αριθμού αξιόλογων συγγραμμάτων από τη Γερμανία, ύστερα από ενέργειες του Μ. Μέρτεν, στρατιωτικού συμβούλου της Διοίκησης Θεσσαλονίκης – Αιγαίου. Ο Μέρτεν είχε υποσχεθεί, επιπρόσθετα, την αποστολή και εργαστηριακού εξοπλισμού.
Αν κάποτε θελήσουμε πραγματικά να ανοίξουμε μια από τις πιο μαύρες σελίδες της Ιστορίας της πόλης θα πρέπει να ξεκινήσουμε από αυτό. Νηφάλια. Το έχουν κάνει αλλού. Μόνο έτσι θα υπάρξει κάποτε κάποιου είδους “κάθαρση”. Ας ξεχάσουμε το ιδιωτικό πλιάτσικο. Πέρασαν πολλά χρόνια.
Οι επικεφαλής της πόλης, δωσίλογοι επί κατοχής, ήταν ακραία εθνικιστές, ίδια ιδεολογία με τους ναζί. Προσπαθούσαν να λύσουν τις διαφορές με τους Εβραίους με μεσάζοντες τους Γερμανούς. Με κίνητρα τόσο αντισημιτισμού, κυρίως όμως οικονομικά. Φυσικά τους ενδιέφερε ο προσωπικός πλουτισμός, πάνω από όλα.
Ούτε ο Μακιαβέλι πάντως δεν θα μπορούσε να γράψει καλύτερο σενάριο για τους συνεργάτες δωσίλογους. Καθάρισαν την πόλη από τους “άλλους”, κέρδισαν το Πανεπιστήμιο + την ίδρυση το 1943 της Ιατρικής Σχολής. Διάφορα κοινωφελή κτήρια της Ισραηλίτικης κοινότητας πέρασαν σε ελληνικά χέρια. Οι “εθνικώς” φρονούντες τότε ερωτεύτηκαν τους Γερμανούς. Οι κυβερνήσεις μετά τον πόλεμο επωφελήθηκαν τα μέγιστα από το πλιάτσικο και με την μεσολάβηση του εμφυλίου ενσωμάτωσαν τους συνεργάτες του υψηλόβαθμου δωσιλογισμού. Αρκετές φορές με τάση ηρωοποιήσης τους
Αυτά που έγιναν στην Θεσσαλονίκη είναι εντελώς ιδιαίτερη περίπτωση. Πουθενά αλλού δεν υπήρχε για “εκκαθάριση” τόσος μεγάλος αριθμός “ξένων”. Επειδή τα οφέλη τότε για το Ελληνικό Δημόσιο ήταν πολλά η υπόθεση χάσκει για να κυνηγάει την συνείδηση της πόλης “εις τους αιώνες”.
Δ Μ
Το σχολείο της κοινότητας στην περιοχή “Καλύβες” σήμερα Ευκλείδη, μετατράπηκε στο “Ανατομείο” της Ιατρικής Σχολής.
Ο Εβραικός συνοικισμός “Καλύβες” συμπίπτει ακριβώς με τον χώρο που καταλαμβάνει σήμερα ο “Ευκλείδης”. Πάνω δεξιά το σχολείο. Ανατομείο το 1943.
Έτος ιδρύσεως 1943.
Στην αυλή του πρώην Εβραικού σχολείου. Φοιτητές της Ιατρικής.
Ρυμοτομικό σχέδιο
Πάνω αριστερά το Εβραικό Σχολείο. 1938.
Απόσπασμα αεροφωτογραφίας του Vangelis Καβάλας.
Τα πρώτα χρόνια του Ανατομείου της Ιατρικής Σχολής του Παν. Θεσσαλονίκης
Νίκανδρος Καστανίδης
Φοιτητές κι ο καθ. Νικόλαος Μιχαλακέας (στο κέντρο) της Ιατρικής Σχολής του Παν. Θεσσαλονίκης, μπροστά από αίθουσα
του Ανατομείου
1943 : φοιτητές της Ιατρικής Σχολής του Παν. Θεσσαλονίκης, μπροστά από αίθουσα του Ανατομείου
Ο πρώτος καθηγητής της Πειραματικής Ανατομίας της Ιατρικής Σχολής του Παν. Θεσσαλονίκης
Το Ανατομείο του Παν. Θεσσαλονίκης από το 1943 μέχρι το 1962. Τα προηγούμενα χρόνια ήταν εβραϊκό σχολείο θηλέων του εβραϊκού οικισμού Καλαμαριάς.
[Η φωτογραφία έχει αναρτηθεί από τον κ. Iosif Vaena, στις ΠΦΘ, στις 28-2-2016]
Χάρτης της τοποθεσίας του Ανατομείου.
1943 : φοιτητές της Ιατρικής του Παν. Θεσσαλονίκης συμμετέχουν, σε οικοδομικές εργασίες, για την ανάπλαση του πρώην εβραϊκού σχολείου σε Ανατομείο.
Αίθουσα του Ανατομείου της Ιατρικής του Παν. Θεσσαλονίκης έτοιμη για άσκηση φοιτητών, όταν πρωτοδημιουργήθηκε.
Για τους κτιστούς ανατομικούς πάγκους χρησιμοποιήθηκαν μαρμάρινες πλάκες από το καταστραμμένο εβραϊκό νεκροταφείο, που πιθανότατα παραχωρήθηκαν από κάποια υπηρεσία του Δήμου της Θεσσαλονίκης.
Πινακίδα προς τιμή της συνεισφοράς του καθ. Νικολάου Μιχαλακέα από την Ιατρική Σχολή του Παν. Θεσσαλονίκης, που πιθανότατα τοποθετήθηκε στο Ανατομείο το 1944
1944 : εορταστικό γεύμα καθηγητών και φοιτητών της Ιατρικής Σχολής του Παν. Θεσσαλονίκης στην αυλή του Ανατομείου, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης ενός έτους λειτουργίας της Σχολής
1948 : άσκηση φοιτητών στο Εργαστήριο Ανατομίας του Παν. Θεσσαλονίκης
1951: φοιτήτρια της Ιατρικής του Παν. Θεσσαλονίκης σε άσκηση στο Εργαστήριο της Ανατομίας
Ακαδ. χρονιά 1951-52 : πρωτοετείς φοιτητές της Στρατιωτικής Ιατρικής Σχολής μπροστά στην είσοδο του Ανατομείου