Ομαδα ερευνας για την παλια Θεσσαλονικη
Το ιππήλατο τραμ στρίβει στην Λεωφόρο Νίκης. Κάποιος κάνει κωλοτούμπες μπροστά στα κιόσκια της μαρμάρινης αποβάθρας. Δεξιά φαίνεται πινακίδα του “Hotel Royal”. Παραδίπλα το “Ξενοδοχείο της ... Αγγλίας”.
Απόσπασμα φωτογραφίας του Jean Leitmair.
Βασ. Όλγας 36, 1916. Βίλα Οσμάν Αλή Μπέη. Κτίστηκε το 1896 στο όνομα της γυναίκας του. Γνωστή σαν πρώην Ορφανοτροφείο Μέλισσα. Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών σήμερα.
Σπάνια απεικόνιση της πίσω μεριάς της βίλας. Τότε η αυλή του αρχοντικού έφτανε ως τη θάλασσα.
Γαλλικά κρατικά αρχεία.
Στρατιωτικό απόσπασμα (δύο Γάλλοι και Έλληνες στρατιώτες;;) γύρω στο 1915-1916, μπροστά στην δυτική πλευρά του οικοπέδου της οικίας Σάλεμ (σημ. Βασ. Όλγας 20), όπου στεγαζόταν το προξενείο της Αυστροουγγαρίας, το οποίο καταλήφθηκε ως εχθρικό κατά την διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου από τις δυνάμεις της Αντάντ. Ενδιαφέρον στοιχείο της φωτογραφίας είναι στα δεξιά οι δύο μικρές οικίες στο οικόπεδο ΔΘ, σύμφωνα με την πράξη τακτοποίησης 1325/1925, το οποίο παρεμβαλόταν μεταξύ της οικίας Σάλεμ και της οικίας Μιχαηλίδη. Κατά την δεκαετία του 1950 υπήρχε εκεί εργαστήριο επισκευής ραδιοφώνων του Χρήστου Παραμυθά (βλ. ανάρτηση https://archive.saloni.ca/1424).
Η στερεοσκοπική φωτογραφία προσφέρθηκε σε δημοπρασία του ebay.
Αλέξανδρος Σαββόπουλος
Το σημείο λήψης με βάση απόσπασμα από την πράξη τακτοποίησης 1325/1925. Διακρίνονται: 1) Η οικία Σάλεμ, 2) Το οικόπεδο ΔΘ και 3) Η οικία Μιχαηλίδη.
Φωτογραφία του ανατολικού άκρου της οικίας Σάλεμ επί της Βασ. Όλγας. Διακρίνονται τα όμοια κάγκελα της περίφραξης καθώς και το ακριανό στηθαίο.
Τότε ήταν το Εσκί Τζουμά, τζαμί για 480 χρόνια. Το εσωτερικό του ναού-τεμένους. Διαδραματίστηκαν εδώ σημαντικές ιστορικές στιγμές .
Κτίστηκε τα μέσα του 5ου αιώνα πάνω σε μεγάλο δημόσιο ρωμαϊκό λουτρό, εικάζεται ότι ακόμα νωρίτερα στη θέση του βρισκόταν ναός της Αφροδίτης. Το 1345 σφαγιάστηκαν μέσα σ αυτόν τον χώρο οι Ζηλωτές. Το Κίνημα των Ζηλωτών κράτησε την εξουσία για 7 χρόνια (1342-1349). Πρώτη λαϊκή δημοκρατία στην παγκόσμια ιστορία, αποτέλεσε την “Κομμούνα” της Θεσσαλονίκης (Γ. Κορδάτος).
Το 1430 ήταν η πρώτη εκκλησία που μετατράπηκε σε τζαμί από τον Μουράτ τον Β'. Μετά την άλωση η τελετή για την κατάκτηση της πόλης έγινε εδώ. Από το 1430 μέχρι το 1912 αποτέλεσε το κυριότερο τζαμί με την ονομασία Εσκί Τζουμά (τζαμί της παλιάς προσευχής της Παρασκευής). Στέγασε οικογένειες προσφύγων για πολλά χρόνια. https://archive.saloni.ca/714 Το 1930 λειτούργησε ξανά σαν ορθόδοξος ναός.
Φωτογραφίες από την συλλογή του British School at Athens.
1888. Αχειροποίητος. Τότε ήταν το Εσκί Τζουμά, τζαμί για 480 χρόνια. Το εσωτερικό του ναού-τεμένους.
1908. Αχειροποίητος. Εσκί Τζουμά τζαμί. Κτίστηκε τα μέσα του 5ου αιώνα πάνω σε μεγάλο δημόσιο ρωμαϊκό λουτρό, εικάζεται ότι ακόμα νωρίτερα στη θέση του βρισκόταν ναός της Αφροδίτης.
Δύο κιονοστοιχίες, με 12 κίονες η καθεμία, διαιρούν το ναό σε 3 μέρη.
Το 1430 ήταν η πρώτη εκκλησία που μετατράπηκε σε τζαμί από τον Μουράτ τον Β'. Μετά την άλωση η τελετή για την κατάκτηση της πόλης έγινε εδώ. Από το 1430 μέχρι το 1912 αποτέλεσε το κυριότερο τζαμί με την ονομασία Εσκί Τζουμά (τζαμί της παλιάς προσευχής της Παρασκευής).
Βυζαντινό κιονόκρανο.
Σύνθετα ιωνικά κιονόκρανα, χρονολογούνται στα μέσα του 5ου αιώνα, προϊόντα εργαστηρίων της Κωνσταντινούπολης,
Στον όγδοο από ανατολικά κίονα της βόρειας κιονοστοιχίας υπάρχει στα τούρκικα η επιγραφή: “Ο σουλτάνος Μουράτ πήρε τη Θεσσαλονίκη. 883” (δηλαδή το 1430).
Παλαιοχριστιανική ξυλόστεγη βασιλική. Κτίστηκε μεταξύ των ετών 450 – 475.
Πολλά διακοσμητικά στοιχεία καθώς και ψηφιδωτά του ναού χρονολογούνται τον 5ο αιώνα, πιστοποιούν την ύπαρξη σημαντικών καλλιτεχνικών εργαστηρίων στη Θεσσαλονίκη εκείνη την εποχή.
Πανοραμική φωτογραφία, σε πολύπτυχη κάρτα, με ενδιαφέρουσα απεικόνιση των ανατολικών τειχών της Θεσσαλονίκης, ξεκινώντας από τον Πύργο του Τριγωνίου (δεξιά). Το παραλιακό της εύρος εκτείνεται από το κτήριο ιδιοκτησίας του Ισλαχανέ (αριστερά) μέχρι τον κήπο του Μπεστσινάρ στο βάθος στο τρίτου μέρους της. Αξίζει να την κλικάρετε και να την δείτε σε μεγέθυνση. Λαμβάνοντας υπόψη την ύπαρξη του Δημοτικού Νοσοκομείου (Χαμιδιέ) (σημ. νοσοκομείο Άγ. Δημήτριος) και την μη κατασκευή του Νοσοκομείου Γεννηματάς, μπορούμε να τοποθετήσουμε την φωτογραφία στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1900. H κάρτα προσφέρθηκε σε δημοπρασία στο Delcampe.
Εβραίοι αχθοφόροι (χαμάληδες), φωτογραφία τραβηγμένη στο ατελιέ του φωτογράφου Paul Zepdji. O Zepdji δημιούργησε εκτός από τις πασίγνωστες φωτογραφίες της πόλης και μια σειρά εξαιρετικών πορτρέτων μέσα στο ατελιέ του που παραθέτουν μεταξύ άλλων τις διάφορες κοινωνικές τάξεις και επαγγέλματα (βλ. https://archive.saloni.ca/1292). Χαρακτηριστικό το σκηνικό πίσω από αχθοφόρους, καθώς και η αναγραφή στο κιβώτιο των αρχικών PZ του ονοματεπώνυμου του Zepdji. Το κλισέ της φωτογραφίας κυκλοφόρησε ως κάρτ-ποστάλ από αρκετούς εκδότες.
Η φωτογραφία σε εξαιρετική ανάλυση, ανήκει στην συλλογή του Pierre de Gigord και περιλαμβάνεται στο βιβλίο της Catherine Pinguet επιμελήτριας της έκθεσης “Salonique Jerusalem des Balkans” που παρουσιάζεται στο Musée D'art et d'histoire du Judaïsme στο Παρίσι.
Αλέξανδρος Σαββόπουλος
Και μια έγχρωμη απόδοση του σκηνικού από τον Σπύρο Αλευρόπουλο
Μια ενδεικτική κάρτ ποστάλ των αχθοφόρων, με εκδότη τον G. Bader από διαδικτυακή δημοπρασία του delcampe.
Κεραμοποιεία Αλλατίνι. Ξαναχτίστηκαν το 1939 στην Χαριλάου, μετά την Νέα Ελβετία. Το 1972 έκλεισαν οριστικά. Τα 88 του στρέμματα πρόσφατα ανακοινώθηκαν σαν χώρος κατασκευής ουρανοξύστη !
Παλιό Κεραμοποιείο Αλλατίνι. Οδός Ανδρούτσου γωνία με την ανατολική όχθη του χειμάρρου του Κυβερνείου (σήμερα Κοσμά Αιτωλού). Το ρεπορτάζ της πυρκαγιάς του 1936. Ξεκίνησε να λειτουργεί το 1880 σε χώρο παλιότερου μικρού κεραμουργείου ιδρυμένου το 1848. Καταστράφηκε από πυρκαγιά στις 21 Σεπτεμβρίου του 1936. Ξαναχτίστηκε το 1939 στη Νέα Ελβετία μέχρι το 1972. Τα 88 στρέμματα που καταλαμβάνει είναι έτοιμα για τις συνηθισμένες στην πόλη σκανδαλώδεις συμβάσεις.
Κεραμοποιείο Αλλατίνι. Ξεκίνησε να λειτουργεί το 1880 σε χώρο παλιότερου μικρού κεραμουργείου ιδρυμένου το 1848.
Κεραμοποιείο Αλλατίνι. Η πυρκαγιά στις 21 Σεπτεμβρίου του 1936.
Το ρεπορτάζ της “Μακεδονίας”
Ρεπορτάζ της “Μακεδονίας” μέρος 2ο.
Τα ερείπια του Κεραμοποιείου Αλλατίνι μετά την πυρκαγιά
1916. Παλιό Κεραμοποιείο Αλλατίνι.
Άγημα Ρώσων στρατιωτών παρελαύνει στην πλατεία Βαρδαρίου ανεβαίνοντας στην οδό Λαγκαδά τον Αύγουστο του 1916.
Το ενδιαφέρον στοιχείο της φωτογραφίας είναι, ότι μας παρέχει μια κοντινή οπτική των οικιών που βρισκόταν στην απέναντι γωνία των οδών Εγνατίας και 26ης Οκτωβρίου. Στα δεξιά πίσω από το δέντρο το ξενοδοχείο “Κωνσταντινούπολις”. Το ίδιο ακριβώς πολυφωτογραφημένο Ρωσικό άγημα το είχαμε δει πάλι, στιγμές νωρίτερα στην διασταύρωση των οδών Εγνατίας και Ιπποκράτους (βλ. ανάρτηση https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid09xn9dSWtiYcz7pgSZDPmmkJi4pxERFUVXDPkjYWsgMJDrThf6GPVuuRhukKdfMq4l) καθώς και στιγμές μετά στην άνοδο της Λαγκαδά. Η φωτογραφία τραβηγμένη από τον Γάλλο φωτογράφο Prouho με Κωδ. SPA 64 K 3832 προέρχεται από τα Γαλλικά Αρχεία imagesdefense.gouv.fr.
Αλέξανδρος Σαββόπουλος
Τα σημεία συσχέτισης των δύο κτηρίων στην γωνία των οδών Εγνατίας και 26ης Οκτωβρίου με βάση απόσπασμα αεροφωτογραφίας της πλατείας Βαρδαρίου, που περιλαμβάνεται στο βιβλίο της Αλέκας Γερολύμπου.
Το κατάστημα Νεωτερισμών και Υφασμάτων «Λαϊκή Αγορά » του Ιωάννη Αβραμίδη στα Διαβατά γύρω στο 1960. Με την επισήμανση του εγγονού του Πατρός Πολύκαρπου Κοτσασαρλόγλου, το πρώτο κατάστημα του Ι. Αβραμίδη τοποθετείται στην οδό Βασιλέως Κωνσταντίνου 37 στα Διαβατά.
Η φωτογραφία προέρχεται από την ανάρτηση του κ. Χρύσανθου Τσομπάνογλου στην ομάδα «Αναμνήσεις από τα Διαβατά και Μαγνησία».
Αλέξανδρος Σαββόπουλος