Ομαδα ερευνας για την παλια Θεσσαλονικη
Λήψη του 1915 Ο φωτογράφος βρίσκεται στο ύψος της Μενελάου (Μπακατσέλου) 16 σήμερα και βλέπει μπροστά του από αριστερά τον Αγ. Νικόλαο τον Τρανό και τους μιναρέδες από το Μουσταφά, Πισμανιγιέ, Φετχιέ, Άγ. Δημήτριο, Προφ. Ηλία και Αλατζά.
Σπύρος Αλευρόπουλος
Η επίσκεψη του Τίτο το 1959 μας έδωσε την δυνατότητα να τοποθετήσουμε το ξενοδοχείο “Φλώρινα”. Μας δίνει όμως την ευκαιρία να δούμε δίπλα του και το ξενοδοχείο “Εθνικόν”. Λειτούργησε μέχρι και την δεκαετία του 1960, (αναφέρεται σε σχετικό οδηγό του 1964).
Το 1927 ήδη αναφερόταν στον Guide Sam.
Ειδήσεις από τα ψιλά της μεσοπολεμικής Μακεδονίας. Το 1946 το διευθύνει ο Β. Μιδούχος
Το ανάγνωσμα του Ελληνικού Βορρά το καλοκαίρι του 1945 “Ο αιμοσταγής Δάγκουλας” αναφέρεται σ' αυτό. Είναι το ξενοδοχείο όπου ο δοσίλογος Βήχος εγκατέστησε το δικό του Τμήμα Καταδιώξεως.
Στις εφημερίδες υπάρχει η αναφορά του ξενοδοχείου “Ευρώπη”. Πού ήταν όμως αυτό;
Το ξενοδοχείο Ευρώπη άρχισε την λειτουργία του τους τελευταίους μήνες του 1925. Από την αρίθμηση στον οδηγό Sam του 1927 συμπεραίνουμε ότι πρόκειται για το ξενοδοχείο που γνωρίσαμε ως “Ατλαντίς”.
Guide Sam: https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k3067924x/f55.item.r=GUIDE%20SAM%20Salonique Δεν έχει σχέση με το ομώνυμο ξενοδοχείο που λειτουργεί στην γωνία Βαλαωρίτου και Λ. Σοφού και για το οποίο θα μιλήσουμε άλλη φορά.
Οι αδελφοί Τσιτσάνη που αναφέρονται ως διευθυντές του ξενοδοχείου είχαν και την αντιπροσωπεία του “Κόκκινου νερού”
Αργότερα και έως σήμερα λειτούργησε και λειτουργεί ως “Ατλαντίς”
https://archive.saloni.ca/2360
Εδώ σε φωτογραφία του Πλάτωνα Κλεανθίδη από την ομάδα: Ξενοδοχεία του χθες. Ιστορικά και αρχιτεκτονικά ίχνη.
Σπύρος Αλευρόπουλος
Δίπλα στον Ποντοκαύκασο ο Εύξεινος
Αριστερά στην κατοχική φωτογραφία
Και εδώ αριστερά κατά τον μεσοπόλεμο
Μετά τον πόλεμο απέκτησε έναν ακόμη όροφο
Το βλέπουμε και εδώ το 1956 σε ανάρτηση Σταμάτη Παντίδη στις ΠΦΘ
Τα παραβαρδάρεια ξενοδοχεία αναφέρονται στις εφημερίδες για υγειονομικές παραβάσεις, για αυτοκτονίες, για κλοπές ή για περιπέτειες ιερόδουλων. Εδώ το 1966 η τελευταία περίπτωση. Ο δράστης ξέφυγε πηδώντας στην κουζίνα της κλινικής Μουτσούδη που βρισκόταν πίσω από ξενοδοχείο, επί της Σβορώνου.
Σήμερα με μια κάπως φουτουριστική όψη, έχοντας αποκτήσει επιπλέον ορόφους.
Φωτογραφίες των αρχών του 20ου αιώνα από την βυζαντινή (ή ρωμαϊκή) γέφυρα της Πυλαίας καθώς και μια κατοχική. Η σύγχρονη λήψη όπως και η τοποθέτησή της στον δορυφορικό χάρτη με τα μεγάλα ρέματα της πόλης από σχολική εργασία του 1ου Γυμνασίου Πυλαίας εδώ: https://schoolpress.sch.gr/aclass1gympylaias/?p=48
Μερικές πληροφορίες για την ιστορία της κατασκευής του κτηρίου μέσα από δημοσιεύσεις της εφημερίδας “Stamboul” σε μορφή χρονολογίου.
” 1890 Δεκέμβριος 12 Η Γενική Διοίκηση της Θεσσαλονίκης. – Το κυβερνητικό κονάκι της Θεσσαλονίκης κινδύνευε να καταστραφεί και ο βαλής είχε εξουσιοδοτηθεί να ανακατασκευάσει το κτίριο. Σύμφωνα με την εκτίμηση των μηχανικών, για το έργο έπρεπε να δαπανηθεί ποσό 27.000 τουρκικών λιρών. Ωστόσο, κατόπιν αιτήματος του Malié, οι εργασίες, οι οποίες θα είχαν αρχίσει εντός του τρέχοντος έτους, αναβλήθηκαν για το επόμενο έτος, δηλαδή για μετά τον Μάρτιο, καθώς ο προϋπολογισμός του τρέχοντος έτους δεν μπορούσε να φιλοξενήσει ένα τέτοιο ποσό. Ωστόσο, τα γραφεία θα πρέπει τώρα να μεταφερθούν αλλού για να καταστεί δυνατή η κατεδάφιση του σημερινού κτιρίου.
1891 Απρίλιος 10 Ένας αυτοκρατορικός ιραδές εξουσιοδοτεί τη Γενική Κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης να ανοικοδομήσει το κυβερνητικό κονάκι στην παλιά θέση. Τα έξοδα υπολογίζονται σε 27.000 τουρκικές λίρες.
1891 Ιούλιος 30 Στη Θεσσαλονίκη. – Είναι γνωστό ότι σύμφωνα με έναν αυτοκρατορικό ιραδέ, το κονάκι της κυβέρνησης της Θεσσαλονίκης, το οποίο κινδύνευε να καταρρεύσει, επρόκειτο να ανοικοδομηθεί. Γράφεται από τη Θεσσαλονίκη ότι από την περασμένη Δευτέρα άρχισε η κατεδάφιση του κτιρίου αυτού. Τα κυβερνητικά γραφεία εγκαταστάθηκαν προσωρινά στο σπίτι του Μοδιάνο, το οποίο το κράτος μόλις νοίκιασε.
1893 Νοέμβριος 22 Η ανοικοδόμηση του κυβερνητικού κονακίου στη Θεσσαλονίκη υπολογίζεται σε 27.000 τουρκικές λίρες. Τα σχέδια και οι εκτιμήσεις έχουν αποσταλεί στο συμβούλιο του κράτους προς εξέταση.
1894 Ιούλιος 24 Χορηγήθηκε νέα πίστωση 10.000 πιάστρων για την ολοκλήρωση της κατασκευής του κυβερνητικού κονακίου στη Θεσσαλονίκη.
1894 Αύγουστος 22 Το κυβερνητικό κονάκι στη Θεσσαλονίκη μόλις ανοικοδομήθηκε. Τα εγκαίνια θα πραγματοποιηθούν στην επέτειο της ανόδου στο θρόνο της Αυτού Μεγαλειότητας του Σουλτάνου. Οι εργασίες ανοικοδόμησης κόστισαν 28.000 τουρκικές λίρες.
1894 Σεπτέμβριος 1 Ο Γενικός Κυβερνήτης της Θεσσαλονίκης τηλεγραφεί στην Αυτοκρατορική Καγκελαρία ότι χθες εγκαινιάστηκε το νέο κυβερνητικό κονάκι στη Θεσσαλονίκη. Θυσιάστηκαν πρόβατα και έγιναν προσευχές για τον Σουλτάνο. “ Όπως φαίνεται το σημερινό κτήριο που γνωρίζουμε αποπερατώθηκε τον Αύγουστο του 1894. Η οικία Μοδιάνο αποτέλεσε προσωρινή έδρα της Γενικής Διοίκησης. Πού βρισκόταν όμως η οικία αυτή το 1891;
Στάθης Ασλανίδης
από τον Ηρακλή Καζάκη, πρωτοαναρτημένη στην ομάδα ¨Εδώ Πυλαία...” απ όπου την δανειστήκαμε.
Ένα χρονικό για τα ‘’Πράσινα Φανάρια: (* περιοχή της Πυλαίας)
Μια εκδοχή που βρήκα πρόσφατα και αναφέρεται για την περιοχή των πράσινων φαναριών στο διαδίκτυο, συσχετίζει την ονομασία όλης της περιοχής αυτής, με αφορμή λέει το σηματοδότη οδικής κυκλοφορίας που τοποθετήθηκε στην διασταύρωση που είναι λίγο πριν από το αεροδρόμιο. Εγώ όπως και κάποιοι παλαιότεροι γνωρίζω ότι η εκδοχή αυτή για το από που μπορεί να προέκυψε, η ονοματολογία αυτή σαν τοπωνύμιο, είναι προφανώς εντελώς αυθαίρετη και βασικά λαθεμένη. Από το 1960 περίπου πρώτο λειτούργησε πασίγνωστο ψητοπωλείο ‘’ταβέρνα’’ με ονομασία ‘’τα Πράσινα φανάρια’’ και όλη του η εξωτερική αυλή, που ήταν και το σήμα κατατεθέν του μαγαζιού ήταν γεμάτη με πράσινα φαναράκια που έφταναν μέχρι το πεζοδρόμιο του κεντρικού δρόμου. Η ταβέρνα αυτή έμεινε για πολλά χρόνια διάσημη όπως και αυτή του ‘’Κρικέλα’’. Η ταβέρνα ήταν λίγα μέτρα πριν από τη σημερινή διασταύρωση πηγαίνοντας από το Φοίνικα προς το αεροδρόμιο και λίγο πριν από τη διασταύρωση της γεωργικής σχολής, στην αριστερή πλευρά του κεντρικού δρόμου, παράλληλα στην τότε εποχή η ευρύτερη περιοχή ήταν βασικά μόνο χωράφια με ένα μικρό βενζινάδικο στην απέναντι πλευρά. Στην ταβέρνα ‘’τα πράσινα φανάρια’’ συχνοί θαμώνες ήταν και πολλές διασημότητες της εποχής π.χ. ο Αριστοτέλης Ωνάσης κ.α. Το εν λόγω μαγαζί το είχε δημιουργήσει ο θείος μου, από την πλευρά της μάνας μου ο Φάνης Γκελής τότε στην άκρη του μεγάλου αμπελιού του παππού Βασίλη Γκελή. Όσο για το όνομα του μαγαζιού υπήρξα αυτόπτης μάρτυρας των διαφωνιών με τον παππού, καθ’ ότι ο Φάνης θαμαστής της περιβόητης τότε ταινίας ΄΄κόκκινα φανάρια΄΄βάφτισε το μαγαζί πράσινα φανάρια. Μιλάμε λοιπόν για μια εποχή που κάθε άνοιξη με το κάρο του παππού μετακόμιζα για να παραμείνω μέχρι το φθινόπωρο στο ‘’τσαρδάκι’’ που είχε στο αμπέλι, κατασκευασμένο από κηρπίτσια(πληθειά – αυτοσχέδια χωματένια τούβλα)με ξύλα -καλάμια και πισσόχαρτο. Κάνοντας την διαδρομή από την Πυλαία περνώντας πάνω από το πέτρινο ‘’γιοφύρι’’ κάπου στο σημερινό τέρμα του λεωφορείου του 11 και συνεχίζοντας τη διαδρομή μέσα από συνεχόμενους καρόδρομους – χωματόδρομους,φτάνοντας και περνώντας πλευρικά από το τώρα εγκαταλειμμένο ξωκλήσι του Αι Γιώργη, για να φτάσουμε μέχρι την Γεωργική Σχολή. Υπ ’όψιν η σημερινή οδός Πρασακάκη,τότε ήταν ένας ατέλειωτος υπέροχος χωματόδρομος και με το χώμα που άφηναν τα κάρα που πέρναγαν, να είναι μια λεπτότατη πούδρα,στα τμήματα που δεν είχε κοτρόνες, χαιρόμασταν να την περπατάμε ξυπόλητοι.Μια που οι πιτσιρικάδες σπάνια φορούσαμε παπούτσια το καλοκαίρι, καθώς τότε η βασική μας ενδυμασία ήταν ένα μαύρο κοντό παντελονάκι κάτι σαν σώβρακο,που συνήθως ήταν κατασκευή των μαμάδων μας από καραβόπανο και ένα λάστιχο περασμένο στη μέση η μάνα μου ύφαινεκαι στον αργαλειό.Όσο για τα πόδια φοράγαμε κάτι σανδάλια ιδιοκατασκευής από δυο πλανόδιους παπουτσήδες, φτιαγμένα από χονδρό δέρμα και σόλες κομμένες από τα λάστιχα ‘’αυτοκινήτου’’. Το φως στο τσαρδάκι εννοείται πως ήταν με τις λάμπες πετρελαίου, της λεγόμενες γκαζόλαμπες, έτσι κι’ αλλιώς ούτε στην Πυλαία υπήρχε τότε ιδιαίτερα διαδεδομένο ακόμη το ηλεκτρικό, καθώς και το τρεχούμενο νερό το προμηθευόμασταν από τις διάφορες διάσπαρτες στις γειτονιές κοινοτικές βρύσες και το κουβαλούσαμε με κουβάδες η κιούπια. Το μαγείρεμα φυσικά γινόταν με κάτι χάλκινες γκαζιέρες όπου τρομπάριζες και αέρα μαζί. Όσο για το νερό στο τσαρδάκι, το βγάζαμε με την ‘’τουλούμπα’’ *‘’χειροκίνητη αντλία που έβγαζε το νερό από την γεώτρηση’’ αφού πρώτα έκλεινες με την παλάμη το στόμιο της και έριχνες λίγο νερό για να αντλήσεις στη συνέχεια και το νερό που διέφευγε, μέσα από ένα μικρό χωματένιο αυλάκι όπου κατέληγε στον απίστευτης ποικιλίας λαχανόκηπο, τις γιαγιάς μου Στέλλας. Ο παππούς είχε κατασκευάσει και ένα σύστημα συναγερμού, με τα μικρά τενεκεδένια κουτάκια από το απέναντι βενζινάδικο ‘’κουτάκια από λάδι μηχανής’’ στο μέγεθος των σημερινών αναψυκτικών, που τα κρέμαγε σε τσαμπιά και ήταν ανεβασμένα σε στύλους, συνδεδεμένα με σύρμα και κατέληγαν σε ένα κεντρικό σημείο και κάθε πρωί, τα κουδουνίζαμε προκαλώντας τεράστια ντενεκεδοφασαρία για να αποτρέπουμε τα πουλιά που χάλαγαν τις ρόγες από τα σταφύλια. Από την απέναντι πλευρά στη μεριά της θάλασσας, ήταν η λεγόμενη ‘’κάρα πλαζ’’ όπου κάποιες φορές κατεβαίναμε για κολύμπι η για να βγάλει μύδια ο παππούς, αλλά κυρίως, ήταν οι ψαράδες φίλοι του και βασικά συμπαίκτες στο τάβλι και τα ουζάκια, έχοντας τα περίεργα ονόματα παρατσούκλια; Αγρίμης και Ντόγκας, εννοείται ότι την εποχή εκείνη είχε πολλά ψάρια η περιοχή, ενώ τα δελφίνια έβγαιναν κατά κοπάδια μέχρι και την ακτή. Όπως ειπώθηκε και πιο πάνω οι μετακινήσεις αυτές γινόταν βασικά με τα ‘’κάρα’’ θυμάμαι που οι γονείς μου, μια που ήμουν όλα τα καλοκαίρια με τους παππούδες, κάποιο απόγευμα κομβόι με τα διάφορα ‘’κάρα’’, πέρασαν και με μαζέψαν για να πάμε στο πανηγύρι της Αγίας Αναστασίας μάλλον και με μια ενδιάμεση στάση που περιλάμβανε διανυκτέρευση στα Βασιλικά, με την απαραίτητη στρωματσάδα στην ύπαιθρο και μαζεμένο πολύ κόσμο από την Πυλαία. Ακόμη μια μεγάλη γιορτή, ήταν η εποχή του τρύγου των αμπελιών, με το πάτημα των σταφυλιών στην αυλή του σπιτιού του παππού Βασίλη, με τις πολλές θείες και τη συμμετοχή όλης της γειτονιάς καθώς και στη συνέχεια οι διάφορες διαβουλεύσεις για την ποσότητα από το ρετσίνι στα βαρέλια, καθώς και της συνταγής για το ούζο και το τσίπουρο με το Μπεχτσί ‘’ αγροφύλακα’’ τον Τράικο και άλλους. Από κάποια αφήγηση της μάνας μου, καθ’ ότι η ποιο μεγάλη από τις αδερφές μαζί με θείο Φάνη, την εποχή της Γερμανικής κατοχής λέει μέσα στα τελάρα με τα σταφύλια κρύβονταν και μετακινούνταν και διάφορα πολεμοφόδια για τους αντάρτες που έδρευαν στα γύρω ορεινά της Πυλαίας. Ακόμη θυμάμαι καθαρά ένα από τα τότε παιδικά ενδιαφέροντά μας, που ήταν η συχνή μας επίσκεψη στους τότε σκουπιδότοπους, διάσπαρτους στην Πυλαία που τους αποκαλούσαμε ‘’χαλίκια’’ και κάλυπταν την εξερευνητική μας περιέργεια για τα άγνωστα αντικείμενα. Τότε στη γειτονιά, κολλητή μου φίλοι ήταν τα ‘’Παναούδια’’ ( τα δυο παιδιά, του πασίγνωστου τότε (Παναγή του λούστρου του κοντού) που είχε και σοβαρό πρόβλημα με το αλκοόλ, δηλαδή παρίες τις γειτονιάς, στη συνέχεια μεγάλωσαν σε ορφανοτροφείο – και διέπρεψαν, ο ένας έγινε στρατιωτικός γιατρός και ο άλλος διευθυντής λυκείου, υπέροχα παιδιά και με τεράστια φιλομάθεια, σε αντίθεση με εμάς τους υπόλοιπους που είχαμε το μυαλό μας μόνο στα παιχνίδια. Ο Παναγής ο λούστρος , ο Τόφος η Φούλης και ο Νίκος από τα Μάλγαρα‘’κουτσός λούστρος ήταν συνήθως η ατραξιόν στα κεντρικά καφενεία του χωριού και μπροστά από το περίπτερο του ‘’Τσούτσου Προύτσου’’που και τώρα είναι περίπτερο πίσω από το Πέτρινο, δεχόταν τα χωρατά και τα πειράγματα, οι μεν δυο πρώτοι με αθωότητα, ενώ ο Νίκος ήταν και ‘’χαμνός’’*κακότροπος, όπου με μια σφεντόνα πετροβολούσε επικίνδυνα κάποιες φορές (ίσιαντέβοντας σε όπως έλεγε. Εδώ επιτρέψτε μου να θυμίσω και κάτι του νομπελίστα, Γάλλου Αλγερινού συγγραφέα Αλμπέρ Καμύ, που κάπου λέει ‘’τι άνθρωπος θα γινόμουν, αν δεν ήμουν το παιδί που υπήρξα’’ στα παιδικά του χρόνια στο Αλγέρι, τα παιδιά έπαιζαν ποδόσφαιρο ξυπόλητα ακόμη κα στις λάσπες. Προσπάθησα μέσα από αυτές τις λίγες αράδες με αυτό το μικρό χρονικό, να σκιαγραφήσω κάτι από εκείνα τα σχεδόν ανέφελα χρόνια, τώρα για αυτούς τους βιαστικούς εξυπνάκηδες του Internet που ανακάλυψαν όψιμα από που μπορεί να προκύπτει το τοπωνύμιο τα ‘’πράσινα φανάρια’’ το αφήνω στην κρίση τη δική σας .
** Η μικρή αυτή επιφυλλίδα αφιερώνεται στη μνήμη και θύμηση, των αγαπημένων προσώπων όλων μας, πρόσωπα που περιδιάβηκαν αυτό τον τόπο και που δεν είναι πια μαζί μας.
Ο φωτογράφος βρίσκεται μπροστά στην είσοδο του ξενοδοχείου 40 Εκκλησίαι βλέποντας την Εγνατία προς τα ανατολικά. Κατοχή.
Μια φωτεινή φωτογραφία από τον Erich Rinka την σκοτεινή περίοδο της κατοχής το 1943-44 σύμφωνα με την πηγή. Πολυφωτογραφημένο το σημείο της Παλαιολόγου πάνω από την Εγνατία, το είχαμε δει παλιότερα στην εξαντλητική ανάλυση της Μάρας Νικοπούλου, εδώ: https://archive.saloni.ca/1196. Αριστερά της εισόδου κάτω από το μπαλκόνι διακρίνουμε ζωγραφισμένο τον αριθμό 29 που πιθανόν αντιστοιχεί στην αρίθμηση της εποχής πριν τη ρυμοτόμηση.
Στην ΑΘ ο Ορέστης Καλογήρου ανάρτησε φωτογραφία του πατρικού σπιτιού της μητέρας του με τα στοιχεία:
“Το πατρικό σπίτι της μητέρας μου Μαίρης Σοφρά (1924-2014). Στην πίσω όψη με τον γραφικό της χαρακτήρα σημειώνει: “Το πατρικό μου σπίτι στην οδό Δάμωνος η φωτογραφια είναι μετά τον πόλεμο του 1940”. Σύμφωνα με το συμβόλαιο αγοράς που βρίσκεται στο οικογενειακό αρχείο, το σπίτι αγοράστηκε από τον παππού μου, ιατρό Χρυσόστομο Σοφρά, το 1923. Σε έγγραφό του της 9ης Νοεμβρίου 1919, ο Υποθηκοφύλαξ Θεσσαλονίκης αναφέρει ότι βρίσκεται “...εις συνοικίαν Τσαϊρ οδώ Βαρδάρ Καπού ή Κερεστέ Τζιλάρ (ξυλεμπορικα)...”. Η Δάμωνος είναι σήμερα κάθετη στην Αναγεννήσως. Στο συμβόλαιο αναφέρεται ότι η τριώροφη οικία συνορεύει “...γύρωθεν με οδόν Δάμωνος, με οικίαν Γεωργίου Ζαρούκα, με αυλήν Ιακώβ Μπενσούα, με αυλήν Σαρά Χανέ & με αυλήν Ρομπέν Χαβέλ & Σιμών Χαουέλ...“. Στο ισόγειο ο παππούς μου χρησιμοποιούσε έναν χώρο ως ιατρείο”.
Σύμφωνα με την πράξη τακτοποίησης 2165/1966 το σπίτι αυτό αναγνωρίζεται λίγο κάτω από την Σαπφούς πηγαίνοντας προς την Αναγεννήσεως στον σημερινό αριθμό 10.
Σπύρος Αλευρόπουλος
Το maps.gov.gr μας δίνει μια αεροφωτογραφία της πρώτης μορφής του διαδρόμου 10/28 από το 1945. Σύμφωνα με τα στοιχεία από το βιβλίο του Μ. Τρεμόπουλο «Η ιπτάμενη ιστορία της Θεσσαλονίκης», οι εργασίες για την κατασκευή του αεροδρομίου “Μακεδονία” στην θέση της Μεγάλης Μίκρας (εκεί που βρίσκεται σήμερα δηλαδή) άρχισαν το 1938 αλλά δεν είχαν προχωρήσει πολύ ως την κατοχή. Ο διάδρομος 10/28 ολοκληρώθηκε σε μήκος 600 μ. από τις κατοχικές δυνάμεις, και σε αυτό το μήκος τον βλέπουμε στην αεροφωτογραφία του 1945. Στο επάνω όριο φαίνονται κρατήρες από τους συμμαχικούς βομβαρδισμούς. Η δεύτερη εικόνα είναι από την ίδια αεροφωτογραφία αλλά με ευρύτερη κάλυψη, όπου φαίνεται και το αεροδρόμιο του Σέδες. Επίσης διακρίνεται ένας δρόμος που συνδέει τα δύο αεροδρόμια, ο οποίος, σύμφωνα με τον Τρεμόπουλο, χρησιμοποιούνταν και για μετακινήσεις αεροσκαφών μεταξύ των δύο αεροδρομίων. Μάλιστα, κατά μήκος του δρόμου αυτού είχαν διαμορφωθεί χώροι για να αποθηκεύονται τα αεροπλάνα και να αποφεύγουν τους βομβαρδισμούς. Το τρίτο απόσπασμα από την ίδια αεροφωτογραφία δείχνει έναν αριθμό από κάθετα δρομάκια που οδηγούσαν από τον δρόμο αυτό σε τέτοια σημεία φύλαξης, πιθανόν υπόστεγα. Ο δρόμος αυτός υπάρχει ακόμα και σε αυτόν βρίσκονται το ξενοδοχείο Hyatt, οι εγκαταστάσεις της Express Service, κλπ. Ίσως επειδή έχει αυτό το παρελθόν, ο δρόμος αυτός είναι σήμερα ιδιαίτερα φαρδύς. Η επόμενη αεροφωτογραφία είναι από το 1954, έχουν πλέον κατασκευαστεί και οι δύο διάδρομοι και έχουν ασφαλτοστρωθεί. Ωστόσο ακόμα διακρίνονται οι κρατήρες από τους συμμαχικούς βομβαρδισμούς του αεροδρομίου. Το ενδιαφέρον είναι ότι κάποιοι από αυτούς τους κρατήρες διακρίνονται ακόμα και σήμερα, όπως φαίνεται στην τελευταία αεροφωτογραφία που είναι από το google earth με ημερομηνία 2017!
Θόδωρος Νάτσινας
Ο μοναχικός πρώτος διάδρομος απογειώσεων-προσγειώσεων του αεροδρομίου Θεσσαλονίκης, γνωστός και ως 10/28, και ο οποίος πλέον έχει επεκταθεί και μέσα στη θάλασσα κατά ένα χιλιόμετρο. Στο επάνω όριο της φωτογραφίας διακρίνονται κρατήρες από τους συμμαχικούς βομβαρδισμούς.
Η αεροφωτογραφία του 1945 από το maps.gov.gr. Διατίθεται και από την ΓΥΣ.
Από την ίδια αεροφωτογραφία βλέπουμε τόσο το αεροδρόμιο Μακεδονία όσο και αυτό στο Σέδες. Διακρίνεται και ο δρόμος που τα συνέδεε.
Μεγέθυνση του δρόμου για να φανούν τα κάθετα δρομάκια από τα οποία απομακρυνόταν τα αεροπλάνα για να φυλαχτούν κατά τους βομβαρδισμούς.
Το αεροδρόμιο το 1954. Έχει κατασκευαστεί και ο δεύτερος διάδρομος, o 16/34 και έχουν ασφαλτοστρωθεί και οι δύο. Οι κρατήρες από τους βομβαρδισμούς εξακολουθούν να διακρίνονται.
Η εικόνα από του βιβλίο του Μ. Τρεμόπουλου «Η ιπτάμενη ιστορία της Θεσσαλονίκης».
Εικόνα τους βόρειου άκρου του αεροδρομίου Μακεδονία, κοντά στο τέλος του διαδρόμου 10/36, από το google earth, από το 2017. Οι κρατήρες των βομβαρδισμών του Β' Παγκοσμίου Πολέμου ακόμα διακρίνονται.