Saloni.ca Archive

Η κατοικία στην οδό Κλειούς 9, βρίσκεται λίγο πιο κάτω από το Τσινάρι, στη διασταύρωση της οδού Κλειούς με την Περσέως και μαζί με την κατοικία στον αριθμό 24 αποτελούν τα μοναδικά δύο αρχοντικά που σώζονται μέχρι σήμερα στην οδό Κλειούς. Η κατοικία στην οδό Κλειούς 9 έχει τη χαρακτηριστική τυπολογία των μακεδονίτικων αρχοντόσπιτων με δυτικές επιδράσεις και τοποθετείται χρονολογικά στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Είναι χαρακτηριστική η τοξωτή διαμόρφωση των φεγγιτών των ανοιγμάτων της εσοχής του β΄ ορόφου, που συγκεντρώνει το ενδιαφέρον και τονίζει τον κεντρικό άξονα συμμετρίας της όψης. Η κατοικία αποκαταστάθηκε την περίοδο 1996-1997 με αρχιτεκτονική μελέτη των Λίζα Τικταπανίδου & Αγγελικής Τσιάντου για λογαριασμό του Ο.Π.Π.Ε.Θ.’97. Το κτήριο φιλοξένησε αρχικά το “Πατριαρχικό Ίδρυμα Πατερικών Μελετών”, από το 2010 τον Πολιτιστικό Οργανισμό “εν Χορδαίς” και από τον Αύγουστο του 2022 την «ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ». Η κατοικία της οδού Κλειούς 9 παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με την κατοικία που υπήρχε παλαιότερα στον αριθμό 19 της οδού Κλειούς (https://archive.saloni.ca/1008).

Πηγές https://www.tiktapanidou.com/kleious-9/?fbclid=IwAR3cQvWCEbJotbQggPVkYVBTWKijifFKN_tWJoh38wrFOXeXtKnfF4oaOzY https://cityportal.gr/i-vyzantini-thessaloniki-vrike-to-spiti-tis/?fbclid=IwAR2Gnm-adXBa1C846Yzm6a11fY_ADM6PJNrIAXYUo6wdCKVhmSYIfmPMAag

Πλάτων Κλεανθίδης

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid0313wZrvdvTUJ2NX4B3duAmnzTf5kJLahUGoNKokv3bFMA4js1WnchA1yb2h87P8r5l

Αταύτιστη φωτογραφία που αναρτήθηκε παλιότερα στις ομάδες από το βιβλίο “Old Salonica” του Ηλία Πετρόπουλου συσχετίζεται με γνωστή κάρτα μετά την πυρκαγιά του 1917 στη Συγγρού.

Στην παλαιά ρυμοτομία η οδός Συγγρού βρισκόταν κάτω από την Εγνατία που έφτανε μέχρι την οδό Καθολικών στην τράπεζα Θεσσαλονίκης, γνωστή ως στοά Μαλακοπή. Δεξιά, συνέχιζε ο δρόμος με ένα Γ, παράλληλα, όπως και σήμερα και μετονομαζόταν στην οδό Τραπέζης καταλήγοντας κάθετα στη Φράγκων, σημερινή αρχή της Βασιλέως Ηρακλείου. Η οδός Ερμού και η Πλατεία Χρηματιστηρίου δεν υπήρχαν. Είναι έργα της εξέλιξης του σύγχρονου πολεοδομικού σχεδίου. Η φωτογραφία αποκαλύπτει τα πρώτα ζυγά νούμερα της Συγγρού προς την Εγνατία στο παλαιό οικοδομικό τετράγωνο 151 και υποθέτουμε από το 2 – 6 της παλαιάς αρίθμησης. Η κατεύθυνση της λήψης είναι νότια και ο ιερέας κατευθύνεται βόρεια στο ύψος της παλαιάς Σόλωνος, σημερινή οδός Πάϊκου. Ο φωτογράφος στέκεται ανάμεσα στα χάνια Αλλατίνη στο νο.3 (σήμερα νο.11) και Ισμαήλ Πασά στο νο.8 τα οποία όμως δεν φαίνονται. Στο νο.4 της Συγγρού συναντάμε στην αποδελτίωση το passage Davidetto από το ομώνυμο χάνι και στο νο.6 το χάνι του Hamdi Bey.

Η παρούσα ανάρτηση δεν εξαντλεί τα στοιχεία που προκύπτουν από την αποδελτίωση. Είναι μια πρώτη φωτογραφική γνωριμία ενός μικρού δρόμου με μεγάλη ιστορία.

Στάθης Ασλανίδης

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid0AiJRQVcxd84pbvNn8Ut6KT8og1sPVzjAswCJFqakopBfJEndptcF1KWuXzZu1rASl

Από το βιβλίο του Ηλία Πετρόπουλου “Old Salonica”, σελίδα 70.

Η λήψη από τη γωνία της Συγγρού με Καθολικών μετά την καταστροφική πυρκαγιά του 1917. Στο βάθος δεν φαίνεται η Εγνατία. Τίτλος: Salonique – Incendie des 18-19-20 Août 1917 – La Rue Singrou / Salonica – Fire of 18-19-20 August 1917 – Syngros Street

Πλήθος από κατασκευαστικές και αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες συνθέτουν τη μοναδικότητα της συσχέτισης.

Από την αποδελτίωση έχουμε συλλέξει τα εξής: Πασάζ Δαβιντέτο στη Συγγρού 4 και το Χαμδή Βέη Χάνι στο 6.

Δύο χάνια έφεραν το όνομα Αλλατίνη. Το ένα στη Συγγρού 3, παλιά κατοικία των Αλλατίνη και το δεύτερο στην ανατολική γωνία της παλιάς Φράγκων 36 με Βίκτωρος Ουγκώ. Και τα δύο κτήρια επιβίωσαν της καταστροφικής πυρκαγιάς του 1917. Αριστερά του φωτογράφου δεν φαίνονται η Τράπεζα Θεσσαλονίκης, γνωστή σήμερα ως Στοά Μαλακοπή και δεξιά η συνέχεια της Καθολικών στην έξοδό της προς την παλαιά Μεγάλου Αλεξάνδρου. Το “151” είναι το παλαιό οικοδομικό΄τετράγωνο και οι αριθμοί στο μπλε πλαίσιο η αρίθμηση της Συγγρού. Τα νούμερα 1 και 3 είναι τα σημερινά 9 – 11

Mια εναέρια και σφαιρική άποψη.

Η σημερινή άποψη.

Ο κύκλος, η θέση του φωτογράφου, το βέλος η κατεύθυνση της λήψης και τα ελαφρώς βαμμένα είναι τα κτήρια που βλέπουμε στη φωτογραφία.

O Ι. Θ. Κακριδής, ως πρύτανης, σε εκδήλωση της Συγκλήτου του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης μετά το 1955

[Φωτογραφία από την Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, 1770-2000, τομ. 9ος, σελ. 162]

Νίκανδρος Καστανίδης

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid0avR9s8ok2fiXnHetwsUiEriFLuCnVdVdL9w6xBDgZ4ZN7FKXqJsV1XmX8yg3f9mMl

Ο Χάρης Βάρβογλης και ο Κωνσταντίνος Πλαστήρας αναγνωρίζουν τα πρόσωπα της φωτογραφίας: Η φωτογραφία είναι στην παλιά αίθουσα τελετών, προφανώς σε κάποια εορτή. Ο Κακριδής ήταν πρύτανης το ακαδημαϊκό έτος 1957-58.

Στη φωτογραφία από αριστερά: Δεν Θυμάμαι Όνομα, Σταύρος Παξινός (προπρύτανης), Κακριδής (πρύτανης), Γεώργιος Τσουτσουλόπουλος (αντιπρύτανης), Νικόλαος Π. Ανδριώτης της Φιλοσοφικής, Δημήτριος Καρανίκας, Ι. Πανταζόπουλος της Σχολής Νομικών και Οικονομικών Σπουδών, Νικόλαος Ασπιώτης, Νικόλαος Εμπειρίκος.

Η ΒΑΣΙΛΩ – ΕΥΔΟΚΙΑ Υπήρχε μέχρι περίπου την δεκαετία του ΄60 ένα μικρό ταβερνάκι απέναντι από το εκκλησάκι των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης του Γ ΄Σώματος Στρατού . Η προσφυγική συνοικία της Αγίας Φωτεινής είχε ισοπεδωθεί στο το μεγαλύτερο μέρος της και μαζί με τις λίγες μονώροφες κατοικίες με τα κεραμίδια τις αυλές και τους κήπους είχε απομείνει και το ταβερνάκι . Πώς επιβίωνε ... Mα από τους στρατιώτες του Γ΄ΣΣ που πεταγόταν απέναντι για λίγο ζεστό σπιτικό φαγητό και για να ακούσουν λίγη μουσική από το παλιό ηλεκτρόφωνο . Tα βράδια αν μερακλωνόταν ρίχνανε και καμιά γυροβολιά με ζεϊμπέκικο ανάμεσα στα λιγοστά τραπεζάκια . Ένα σκηνικό που θύμιζε την βραβευμένη ταινία του Αλέξη Δαμιανού Ευδοκία του 1971 . Το ζεϊμπέκικο της Ευδοκίας γραμμένο από τον Μάνου Λοίζο ακόμη παίζεται κι έχει πάρει πλέον μυθικές διαστάσεις . Ο Λευτέρης Παπαδόπουλος όταν του προτάθηκε να βάλει στοίχους αρνήθηκε . Το θέμα της ταινίας ένας λοχίας σε ένα παρόμοιο ταβερνάκι χορεύει ζεϊμπέκικο και μια πόρνη η Ευδοκία χτυπάει παλαμάκια . Ερωτεύονται παράφορα και παντρεύονται . Όμως οι προκαταλήψεις της εποχής και κυρίως ο ταβατζής της είχαν διαφορετική άποψη και η απόπειρα να αντιμετωπίσουν την καθεστηκυία τάξη συντρίβονται σαν μια αρχαία τραγωδία . Η Βασίλω μας δεν ήταν ούτε νέα ούτε ωραία πόρνη . Σύχναζε τα βράδια στο μικρό ταβερνάκι της Αγίας Φωτεινής καθόταν σε μια ακρούλα σε ένα τραπεζάκι πίνοντας και καπνίζοντας περιμένοντας πελάτη . Περισσότερο ήταν για λύπηση παρά για να πρόκληση ερωτικής επιθυμίας . Ποιος να ξέρει τι τραγωδία κρυβόταν στο βασανισμένο της κορμί . Κι όμως οι φαντάροι νεαρά 20 χρονα παλληκάρια που το αίμα τους έβραζε , οι ορμόνες , η τεστοστερόνη έστηναν χορό όλη μέρα το βράδυ μετά μερικά καραφάκια κρασί δεν έβλεπαν τίποτε γύρω τους παρά μόνο μια επιθυμία είχαν να εκτονωθούν . Εκεί δίπλα η Βασίλω περίμενε την άρπαζαν από το χέρι και βγαίναν από το ταβερνάκι . Με μοναδικό εξοπλισμό μια μικρή κουρελού τυλιγμένη ρολό κάτω από την μασχάλη της κατευθυνόταν στο θεοσκότεινο τότε Πεδίον του Άρεως που δεν ήταν καν ισοπεδωμένο κι ανάμεσα στα μικρά βουναλάκι έστρωνε την μικρή κουρελού κατάχαμα . Παιδιά εμείς τότε χωρίς καλά καλά να ξέρουμε τι γινόταν εκεί αρχίζαμε τα πειράγματα και τις φωνές . Ο φαντάρος σουρωμένος όπως ήταν δεν καταλάβαινε τίποτε , μόνο η φωνή της ταλαίπωρης Βασίλως ακουγότανε που μας περιέλουζε με περίεργες βρισιές που μόνο οι πόρνες ήξεραν . Καμιά φορά σκέπτομαι πόσο σκληρά παιδιά είμασταν τότε , που το σημερινό μπούλιγκ είναι παιχνιδάκι . Καμιά φορά τα θυμάμαι όλα αυτά περνώντας από το ίδιο σημείο , όπου σήμερα δεσπόζει η είσοδος του υπέροχου Μουσείου Βυζαντινού πολιτισμού του αρχιτέκτονα Κυριάκου Κρόκου . Πολύ σκληρά χρόνια …

Γιώργος Κωτσίδης

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid02JT9zSQt1zLNZVpqTskAiKWTHFMUZpc7NeFffUYKkERtaCYgsxXPE7LR7jetLnL2Jl

Δύο φωτογραφίες απεικονίζουν την εξαφανισμένη σήμερα Τούμπα της Μοναστηρίου, που βρισκόταν στην έξοδο της Θεσσαλονίκης, δίπλα από τον αμαξιτό δρόμο που οδηγούσε προς Βέροια. Το βρετανικό νοσοκομειακό όχημα του Ερυθρού Σταυρού, διασχίζει την κοίτη του Δενδροποτάμου. Σήμερα θα βρισκόμασταν περίπου στο ύψος του σταθμού των ΚΤΕΛ, λίγο πριν την αερογέφυρα του Δενδροποτάμου. Οι δύο φωτογραφίες του Ariel Varges προέρχονται από το ψηφιακό αρχείο του Imperial War Museum (https://www.iwm.org.uk/collections/item/object/205297259 και https://www.iwm.org.uk/collections/item/object/205213314)

Αλέξανδρος Σαββόπουλος

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid0HUUcET59bbFNEpV9JTbgA72Sn3KBs5QymWSwyvmWcbpev7b5wTGkjewCRpzKQE8Rl

Στα δεξιά της φωτογραφίας, διακρίνεται η ξύλινη γέφυρα του Δενδροποτάμου

Η τοποθεσία της Τούμπας της Μοναστηρίου σε οθωμανικό χάρτη, δίπλα ακριβώς από την αμαξιτή οδό προς Βέροια (εξ ου και η ονομασία Τούμπα της Μοναστηρίου). Σήμερα θα βρισκόμασταν περίπου στο ύψος του σταθμού των ΚΤΕΛ, λίγο πριν την αερογέφυρα του Δενδροποτάμου. Η αμαξιτή οδός, όπως φαίνεται στον χάρτη ήταν η προέκταση της οδού Μοναστηρίου και η χάραξή της προς τα Διαβατά την ακολουθεί και σήμερα (πιθανώς με μικρές διαφοροποιήσεις). Η Τούμπα όπως σημειώνεται βρίσκεται πάνω στο σημερινό οδόστρωμα της Μοναστηρίου ή οριακά πάνω από το δρόμο μεταξύ Γληνού και Καζαντζάκη.

Τώρα που το Βρετανικό Μουσείο (ξανα) ήρθε στην ελληνική επικαιρότητα, ευκαιρία να πούμε λίγα λόγια για τον σερ Άλφρεντ Μπιλιότι, άλλον έναν Λεβαντίνο που πέρασε από την Θεσσαλονίκη, υπηρετώντας ως Γενικός Πρόξενος της Βρετανίας (1899-1903). Tον συναντήσαμε ήδη σε «κοσμικές» εκδηλώσεις όταν παρακολουθούσαμε τις οικογένειες Ασλάν, Σαρνώ κ.λπ.. Ωστόσο, ήταν μια πολύ ιδιαίτερη περίπτωση που αξίζει μια παραπάνω αναφορά. «Ποτέ δεν υπήρξε πιο ατρόμητος και αυτοδύναμος υπηρέτης της Βρετανίας, χωρίς σταγόνα βρετανικού αίματος στις φλέβες του», έγραψε γι’ αυτόν ο αρχαιολόγος David George Hogarth. Η καριέρα του σε δύο διαφορετικούς (αλληλένδετους όμως τότε) τομείς ήταν σπουδαία. Ωστόσο, η δράση του στο διπλωματικό σώμα ξεχάστηκε μετά το 1903 -η Θεσσαλονίκη ήταν η τελευταία πόλη στην οποία υπηρέτησε- για να έρθει ξανά στην επιφάνεια από το 1990 και μετά, όταν οι ερευνητές της ιστορίας των τελευταίων χρόνων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και των Βαλκανίων βρήκαν στις αναφορές του μια εξαιρετική πηγή πληροφοριών. Η άλλη του καριέρα, σε σημαντικότατες αρχαιολογικές ανασκαφές, είναι αυτή που του είχε δώσει τον χαρακτηρισμό «κυνηγός θησαυρών» και ο λόγος που κάποιοι Γάλλοι επισκέπτες στην Κρήτη είχαν αστειευτεί λέγοντας ότι «τον Σερ Άλφρεντ Μπιλιότι τον έχρισε ιππότη το Βρετανικό Μουσείο».

[Κύριες πηγές: David Barchard, “The fearless and self-reliant servant. The life and career of Sir Alfred Biliotti (1833-1915, an Italian Levantine in British service”. Journal de Salonique, British Museum κ.ά.]

Μάρα Νικοπούλου

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid0jBXEEEq2ng54dXwirDZWbV443fBkrPydBw4odcFsEuFYSnn3KnSSL8iNBRRMNWjXl

Aν και αρκούντως αγενές, το σχόλιο των Γάλλων ήταν μάλλον δικαιολογημένο, καθώς στο Βρετανικό Μουσείο υπάρχουν 4832 (!!!) αντικείμενα άμεσα σχετιζόμενα με τον Μπιλιότι. Η πλειοψηφία τους προέρχεται από τις ανασκαφές στην Κάμειρο και την Ιαλυσό της Ρόδου. Κατ’ άλλους ο αριθμός αυτός ανέρχεται σε πάνω από 9000… Η φωτογραφία, μόνον ενδεικτική, από το ίδιο το Μουσείο. https://www.britishmuseum.org/collection/term/BIOG57409?id=BIOG57409&page=1&fbclid=IwAR0VrXrG27OTyDbDMS2wITekyHVyZ0HVrWUmD-2gVoW9OW9MnDF-HZHWnUQ#page-top (στο related objects)

Ο Άλφρεντ Μπιλιότι γεννήθηκε το 1833 στη Ρόδο. O πατέρας του, Κάρλο Μπιλιότι, έμπορος από το Λιβόρνο. Εγκαταστάθηκε στη Ρόδο και εκεί υπηρέτησε ως προξενικός πράκτορας (Βρετανίας, αλλά και Ισπανίας και Τοσκάνης), μετά ως δραγουμάνος και αργότερα ως έμμισθος υποπρόξενος σε Χίο-Μυτιλήνη και Ρόδο. Ο Άλφρεντ, πρώτος από επτά αδέρφια, δεν έλαβε «επίσημη» εκπαίδευση, καθώς τότε δεν υπήρχαν καθολικά σχολεία σε Ρόδο, Μάκρη, Χίο και Μυτιλήνη. Αν παρακολούθησε κάποιο, αυτό θα ήταν στο Αϊβαλί ή την Σμύρνη (το πιθανότερο). Σίγουρα όμως έλαβε κάποια ιδιαίτερα μαθήματα και ήταν πολύγλωσσος (ιταλικά, γαλλικά, ελληνικά, αγγλικά, τουρκικά), αν και τα αγγλικά του δεν ήταν περίφημα και λοιδωρήθηκε γι΄αυτό αρκετά στην μετέπειτα διπλωματική καριέρα του. Παρ’όλ’ αυτά, ξεκίνησε ως δραγουμάνος (ελληνικά προς αγγλικά) και ως τέτοιος βρέθηκε σε νεαρότατη ηλικία να είναι ο μόνος μη Άγγλος βοηθός του Charles Newton, απεσταλμένου του Βρετανικού Μουσείου για να «ερευνήσει» για αρχαιότητες στα νησιά και την Μικρά Ασία Ο Νιούτον, έφτασε πρώτα ως υποπρόξενος στην Μυτιλήνη, με σαφείς οδηγίες να τον αφήνουν να ταξιδεύει όσο ήθελε και τα προξενικά του καθήκοντα ήταν σε δεύτερη μοίρα. Ο ίδιος ο Μπιλιότι, αρχικά από τη θέση του άμισθού υποπροξένου στη Ρόδο, και μετά του προξένου σε Ρόδο, Τραπεζούντα, Κρήτη δεν σταμάτησε τις ανασκαφές και ήδη στα τριάντα του είχε άμεση αλληλογραφία για αρχαιολογικά θέματα με τον πρωθυπουργό της Βρετανίας, τον υπουργό εξωτερικών και -φυσικά- το Βρετανικό Μουσείο. Ως διπλωμάτης, έχαιρε της …αντιπάθειας και του βασιλιά Γεωργίου Α και του Αβδουλχαμίτ, και αρκετών Βρετανών. Στις μέρες μας, οι αναφορές του, μολονότι γραμμένες σε κακά αγγλικά, κρίνονται ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες γιατί προσφέρουν καταγραφή γεγονότων και πολλά στοιχεία (δημογραφικά, για τη γεωργία κλπ) αντί για γενικολογίες. Παρότι οι πηγές του ήταν κυρίως Έλληνες (συχνά ‘εθνικιστές’, όπως χαρακτηρίζονταν), στην Κρήτη της ταραγμένης δεκαετίας του 1890 από τη μια υπερασπίστηκε τον άμαχο μουσουλμανικό πληθυσμό κι από την άλλη θεωρήθηκε ότι προωθεί την μη πληρωμή φόρων στην Οθωμανική Διοίκηση.

Το 1899, η μετάθεσή του από την Κρήτη στην Θεσσαλονίκη ήταν στην ουσία δυσμενής, καθώς όλες οι πλευρές -Έλληνες, Οθωμανοί και αρκετοί Βρετανοί- είχαν (ή θεωρούσαν ότι είχαν) λόγους να είναι δυσαρεστημένοι μαζί του. «O διορισμός του δεν ευχαρίστησε τις Οθωμανικές Αρχές που προσπάθησαν, ανεπιτυχώς, να τον αποτρέψουν», γράφει ο D. Barchard (σ. 50). Aλλά δεν ήταν ευχάριστο νέο ούτε για τον ίδιο τον Μπιλιότι που παρά το γεγονός ότι ερχόταν σε μια πολύ μεγαλύτερη πόλη, υποβαθμιζόταν μισθολογικά (σ. 49) Φτάνει στην Θεσσαλονίκη, λίγα χρόνια πριν την υποχρεωτική σύνταξή του (η Βρετανία αποσύρει τους διπλωμάτες στα 70 τους), σε μια εποχή που η Μακεδονία βράζει από αντιθέσεις και συγκρούσεις. Στην Journal de Salonique, παρακολουθούμε τις κινήσεις που κλασικά κάνει ένας πρόξενος: Υποδέχεται και συνοδεύει τον Πρέσβη της Αγγλίας στην Κωνσταντινούπολη κατά την επίσκεψή του στην Θεσ/νίκη, δίνει χρήματα για τις χήρες των πεσόντων στην Αφρική, πηγαίνει να δει τον ραβίνο των Χανίων που ήταν περαστικός από την πόλη, παρίσταται στη γιορτή της Γερμανικής Σχολής, μαζεύει την αγγλική κοινότητα για να γιορτάσουν μια νίκη τους στον πόλεμο των Μπόερς, ξεναγείται -μαζί με την σύζυγό του- στο ιατρείο της Συνοικίας Χιρς και ενθουσιάζεται.

Δεξιώνεται την αγγλική κοινότητα και επισήμους στο προξενείο για την επέτειο ενθρόνισης της Βασίλισσας Βικτωρίας, τον Φεβρουάριο 1901, μαθαίνουμε πότε επιστρέφει από διακοπές (Κρήτη και Ευρώπη), υποδέχεται τον αγγλικό στόλο και βέβαια γιορτάζει την στέψη του Εδουάρδου VII τον Αύγουστο του 1902. Από αυτά τα αποκόμματα, ιδιαίτερο ενδιαφέρον νομίζω ότι έχει ένα όχι επίσημο δείπνο που παραθέτει στον Ευγενιάδη, τον Γεν. Πρόξενο της Ελλάδας στην Θεσσαλονίκη, μία μέρα πριν ο τελευταίος φύγει για την Κωνσταντινούπολη. Καθώς και το γεγονός ότι η JdS επιλέγει να το αναφέρει... Μην ξεχνάμε ότι ο Μπιλιότι συζητήθηκε αρκετά για την ‘’ουσιαστική δουλειά’’ ενός προξένου, δηλαδή την συλλογή πληροφοριών και την σύνταξη αναφορών, και το γεγονός ότι βασιζόταν σχεδόν αποκλειστικά σε Έλληνες πληροφοριοδότες. Από την άλλη, φαίνεται ότι την άνοιξη του 1903 εκνευρίστηκε πολύ με ένα άρθρο στο οποίο ο Ε.J. Dillon ισχυριζόταν ότι οι Τούρκοι ευθύνονταν για 3000 θανάτους σε συγκρούσεις στην Θεσσαλονίκη και, χωρίς να αντιλαμβάνεται ότι μπορεί να χαρακτηριστεί φιλότουρκος, έστειλε πολλές ‘παθιασμένες’ αναφορές στις οποίες έλεγε ότι οι νεκροί πρέπει να ήταν γύρω στους 50 και κατηγόρησε τον Ντίλον ότι τραβάει την προσοχή από ζητήματα που χρειάζεται να αντιμετωπιστούν, αλλά και ότι οι όποιες βιαιότητες των Τούρκων ανήκουν στο παρελθόν και τίποτα δεν φτάνει την βία και τον τρόμο που επικρατούν στην ύπαιθρο της Μακεδονίας λόγω των συμμοριών. Κάτι που δεν μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά η Τουρκία καθώς φοβάται μήπως χαρακτηριστεί για βιαιότητες. Μόνη λύση, κατά τη γνώμη του Μπιλιότι, ένας στρατιωτικός νόμος που θα επέτρεπε στις Αρχές να αντιμετωπίσουν με συνοπτικές διαδικασίες όποιον έβρισκαν να έχει όπλα, πυρομαχικά ή δυναμίτη. [D. Barchard, σ. 50-51]. Από τα στοιχεία που δίνονται από τον Barchard δεν ξεκαθαρίζεται για ποιες συγκρούσεις μιλάει -πάντως πρόκειται για κάτι που ίσως προηγείται της υπόθεσης των Βαρκάρηδων, μιας και οι ημερομηνίες των επιστολών είναι 28 κ 29 Απριλίου.

Όπως και να ’χει, από την αναζήτηση στην JdS δεν φαίνεται να υπάρχει καμία αναφορά στον Μπιλιότι από τον Αύγουστο του 1902 μέχρι και την αναχώρησή του, τον Ιούλιο 1903, οπότε και του αφιερώνουν μία γραμμή: Με το ιταλικό ‘Βιρμανία’ έφτασε χτες στην πόλη ο νέος γενικός πρόξενος της Βρετανίας, κ. Ρόμπερτ Γ. Γκρέιβς, πήγε στο ξενοδοχείο Ιμπεριάλ και θα αναλάβει άμεσα τα καθήκοντά του. «Ο σερ Άλφρεντ Μπιλιότι θα φύγει σύντομα από την πόλη». Και κάπως έτσι, ο συνταξιούχος πλέον διπλωμάτης Μπιλιότι αποσύρθηκε με την οικογένειά του στη Ρόδο. Πέθανε εκεί το 1915 και θάφτηκε στο Καθολικό Κοιμητήριο.

Στο βάθος προς τα δυτικά διακρίνεται η Μονή Βλατάδων και στα δεξιά της ο πλάτανος που υπάρχει και σήμερα στην γωνία των οδών Ακροπόλεως και Επταπυργίου. Στην κάτω πλευρά της φωτογραφίας διακρίνεται το τοιχίο που υπήρχε στο ανέβασμα της Περιάνδρου. Για ενδελεχή παρουσίαση της οδού Περιάνδρου βλ. την ανάρτηση https://archive.saloni.ca/1156. Η φωτογραφία, με χειρόγραφη λεζάντα «A village scene», περιλαμβάνεται με τον Κωδικό 2017.66.1.308 σε εξαιρετικό λεύκωμα άγνωστου Βρετανού στρατιώτη, ο οποίος υπηρέτησε στο βαλκανικό μέτωπο κατά την διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και προέρχεται από το ψηφιακό αποθετήριο του «The National WWI Museum and Memorial» https://collections.theworldwar.org.

Αλέξανδρος Σαββόπουλος

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid02F1dQcuLg27iMwoNKWmMrpdX2ugoCqJCDfzC4EyoTheMWK7oJgPr7Zq2uohNJU9qvl

Πανοραμική της Άνω Πόλης τραβηγμένη δίπλα από το κυπαρίσι της Μονής Βλατάδων που διακρίνεται και στην πρώτη φωτογραφία, με τον φακό στραμμένο ανατολικά. Επισημαίνεται το σημείο λήψης της αρχικής φωτογραφίας επί της οδού Περιάνδρου.

Το σημείο σήμερα.

Είσοδος στον λαβύρινθο της αγοράς.

Κατεβαίνοντας τη Βενιζέλου κάτω από την Εγνατία η πρώτη ανατολική παράλληλη που συναντούσαμε μέσα στο σκεπαστό της αγοράς ήταν η οδός Γκιουμουλτζίνας. Περπατώντας στη Γκιουμουλτζίνας συναντούσαμε την κάθετη οδό Θεμιστοκλέους και συνεχίζοντας ένα Γ προς τον βορρά καταλήγαμε πάλι στην Εγνατία. Στο νέο πολεοδομικό σχέδιο μετά τη διάνοιξη της Εγνατίας δεν επιβίωσε, ρυμοτομήθηκε και τμήμα της ανήκει πλέον στην νότια πολεοδομική γραμμή, στο σημερινό οδόστρωμα και στο πεζοδρόμιο της ΝΑ συμβολής των οδών Βενιζέλου με Εγνατίας.

Στη φωτογραφία βλέπουμε το πέρασμα της Γκιουμουλτζίνας στην κάθετη Θεμιστοκλέους από τη Βενιζέλου. Το κτήριο που δεσπόζει με την αψίδα στη μετώπη μετά τις συσχετίσεις είναι το οικόπεδο στο οικ. τετράγωνο 5/10 και αναγράφεται ως χάνι Καλλιδοπούλου σύμφωνα με τις κτηματολογικές πηγές (φωτό) από την “ Επιχειρηματικότητα ” των Θάλεια Μαντοπούλου και Ευάγγελο Χεκίμογλου. Η φωτογραφία αρχικά εντοπίστηκε στην πανοραμική από τον μιναρέ του Souleyman. Αρκετές κατασκευαστικές λεπτομέρειες των κτιρίων ταυτίστηκαν τις οποίες εξαντλητικά αναρτούμε ως πρωτοεμφανιζόμενη οδό.

Πηγή: https://collections.theworldwar.org/argus/final/Portal/Default.aspx?lang=en-US&fbclid=IwAR1H8Ppu4s6KXCoG7a4nguF_RGV256rdRziMPdBV6BLiJW6E4BDrTL-fYRY Κωδικός τεκμηρίου: 2014.179.1.94 Περιγραφή: Black and white image of a market stand selling melons.

Στάθης Ασλανίδης

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid025jmZjzujduWxD7kXhEDr3wucMmThvWRVU3K2iMYf5QhfY2Cre8z9BmF9D6QH7myml

Πηγή: https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b531236743/f1.item.r=salonique.zoom?fbclid=IwAR3f-bmb4nPedcWAty9SaJEOoU3-rgwKlfZMUrSXnTYIPp_rr-vewQcKWB8

Πηγή: http://albindenis.free.fr/Site_escadrille/Victor_Labarrere1.htm?fbclid=IwAR0Q1_v4q_XZsERV6F_3tYBkkhiC1nF6tvtdKoGvtSvCWeV7pfRDJYD6YAM

Απόσπασμα φωτογραφίας από: https://www.pop.culture.gouv.fr/

Μεγαλύτερη διαφορά στις αποστάσεις των δυτικών παραθύρων, βορρά και νότο. Λήψη από Stein: https://archive.saloni.ca/6

Η θέση του φωτογράφου στο σήμερα. Τοποθέτηση χωρίς διάγραμμα.

Η θέση του φωτογράφου στον χάρτη ρυμοτομίας το 1919.

Σχόλιο Αλέξ, Σαββόπουλου: Στο χάνι Καλλιδοπούλου φαίνεται να είχε η εφημερίδα Φως τα γραφεία της, την περίοδο 1914-1915, καθώς και το Ταπητουργείο και Επιπλοποιείο των Αδελφών Νεράντζη. Εντύπωση κάνει η αναφορά σε παρένθεση του χαρακτηρισμού Γυναικοπάζαρο, που ο Β. Δημητριάδης αποδίδει ως παλαιά ονομασία της οδού Δημοσθένους.

Νίκανδρος Καστανίδης

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid0f5fNUq1toMmNktHSpx86xbCYDak9NE8f4MuMk6gTghuyAzjo3yuPnJTe18UkDCB7l

Τελειόφοιτοι και καθηγητές της Ελληνογαλικής Εμπορικής και Πρακτικής Σχολής του Αθανάσιου Κωνσταντινίδη, τη σχολική χρονιά 1908-9. Στη μέση της πρώτης γραμμής των καθισμένων ο Αθ. Κωνσταντινίδης (κίτρινο βέλος) και λίγο πιο αριστερά, με γαλάζιο βέλος, ο Ιωάννης Μέλφος. Η φωτογραφία είναι μπροστά στην είσοδο της οικίας του Χασάν Πριστινα (σημ. Σχολή Τυφλών), η οποία τότε και μέχρι το 1935 στέγαζε τη Σχολή Κωνσταντινίδου.

[Η φωτογραφία είναι από τη μεταπτυχιακή εργασία “Εφαρμογή αναλυτικών τεχνικών σε φωτογραφίες των αρχών του 20ου αιώνα από το αρχείο της οικογένειας Μέλφου στη Θεσσαλονίκη” της Ελένης Ζ. Παπαλουκά, Τμήμα Χημείας, ΑΠΥ, 2021, σελ. 15]

Η οικία του Χασάν Πριστινα (σημ. Σχολή Τυφλών), η οποία στέγαζε, όπως φαίνεται, από τη σχολική χρονιά 1908-9 (μέχρι το 1935) τη Σχολή Κωνσταντινίδου.

[Η φωτογραφία είναι από το άρθρο “Η εν Θεσσαλονίκη Ελληνογαλλική Σχολή” στο Εθνικόν Ημερολόγιον Κ.Φ. Σκόκου, 1910, σελ 285]

Ο Αθανάσιος Κωνσταντινίδης (1863-1917) σε δύο διαφορετικές ηλικίες. Γεννήθηκε στη Λούβρη της επαρχίας Βοΐου της Δυτικής Μακεδονίας. Σπούδασε στη Μεγάλη του Γένους Σχολή στην Κωνσταντινούπολη και στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Συνεργάστηκε με τον ιερομόναχο Στέφανο Νούκα, αρχικά στο Γυμνάσιο Τσοτυλίου στα τέλη του 19ου αιώνα, ως εκπαιδευτικός. Μετά το 1895, που ιδρύθηκε από τον Στέφανου Νούκα το Ελληνογαλικό Εμπορικό και Πρακτικό Λύκειο στη Θεσσαλονίκη, έγινε ο στενότερος συνεργάτης του και κάποια στιγμή ανέλαβε τη θέση του Λυκειάρχη. Το 1907, όμως, αποχώρησε από το Λύκειο του Νούκα. Πιθανότατα λόγω της κατακραυγής για τη σκλήρη τιμωρία, το 1906, 10 οικοτρόφων μαθητών για ασήμαντο παράπτωμα, που αποβλήθηκαν για 10 ημέρες “στερούμενοι στέγης και μέσων διατροφής”. Ήταν ένα γεγονός που προκάλεσε “αλγεινήν εντύπωσιν εις την κοινωνία της Θεσσαλονίκης”. Έτσι τη χρονιά εκείνη ίδρυσε την Ελληνογαλική Εμπορική και Πρακτική Σχολή, που στεγάστηκε για 1-1½ χρόνο σε κτίριο της πλατείας σιντριβανιού (εκεί που σήμερα είναι το ξενοδοχείο ABC).

[Η αριστερή φωτογραφία αναρτήθηκε σε σχόλιο του κ. “Viron Papadopoulos”, ΠΦΘ, 27-11-2013 η δεξιά φωτογραφία είναι από το βιβλίο της κας Π. Αγραφιώτου-Ζαχοπούλου “Σχολεία της Θεσσαλονίκης”, Ιανός, 1997, σελ. 122]

Η αρχική θέση της Ελληνογαλλικής Εμπορικής και Πρακτικής Σχολής του Αθανάσιου Κωνσταντινίδη Αξίζει να σημειωθεί η “πολιτική” επιλογή του Αθανάσιου Κωνσταντινίδη για τη Σχολή του, ορίζοντας την εξής Επιτροπή Εποπτείας της: τον Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Αλέξανδρο, ως πρόεδρος, τον Κλέωνα Χατζηλαζάρου, διευθυντή του υποκαταστήματος της Τράπεζας Ανατολής, τον Γεώργιο Χρυσάφη, διευθυντή του υποκαταστήματος της Τράπεζας Αθηνών, τον Μάρκο Θεοδωρίδη, “εκ των διαπρεπών αυτόθι δικηγόρων”, τον Κωνσταντίνο Χονδροδήμο, “εκ των προκρίτων της πόλεως”, και τους εμπόρους Δημήτριο Σερέφα και Αθανάσιο Μακρή.

Καρτ ποστάλ της εποχής.

Το κτήριο όπως ήταν το 1959 πριν ανεγερθεί στη θέση του το ξενοδοχείο ABC

Πηγή αρχείο Βαγγέλη Καβάλα και σχόλιο του ιδίου

Και το 1960 με μια τεραστια διαφήμιση επανω του

Πηγή αρχείο Βαγγέλη Καβάλα και σχόλιο του ιδίου

Ενδεικτικό της Σχολής του 1909

Η φωτογραφία είναι από το Μουσείο Παιδικών Αναμνήσεων Βαβάτσης https://www.mpav.gr

Ενδεικτικό της Σχολής του 1910

Η φωτογραφία είναι πάλι από το Μουσείο Παιδικών Αναμνήσεων Βαβάτσης https://www.mpav.gr

Ενδεικτικό της Σχολής του 1910

Η φωτογραφία είναι από το Μουσείο Μπενάκη https://www.benaki.org/index.php?option=com_collectionitems&view=collectionitem&id=122308&Itemid=&lang=el

Η επιτύμβια στήλη στο μνήμα του Αθανάσιου Κωνσταντινίδη στα κοιμητήρια της Ευαγγελίστριας

Η φωτογραφία είναι από την Έκθεση Τεκμηρίων “ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΩΝ ΒΙΟΣ-ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΑΠΟ ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΚΟΙΜΗΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑΣ_2014” της Φιλοπτώχου Αδελφότητος Ανδρών Θεσσαλονίκης, 2014, σελ. 91

Μετά το θάνατο του Αθανάσιου Κωνσταντινίδη τη διεύθυνση της Σχολή ανέλαβε ο γιος του Ιωάννης και το 1935 η Σχολή μεταφέρθηκε στη Βασ. Όλγας, παραδίπλα από το Α’ Γυμνάσιο. Να σημειωθεί ότι τα βιογραφικά στοιχεία, ακόμη και τα πιο στοιχειώδη, του γιού του Ιωάννη Αθ. Κωνσταντινίδη δεν είναι γνωστά, εκτός του ότι είχε τη διεύθυνση της Σχολής από το 1918 μέχρι το 1955, το όνομα της συζύγου του, Ναυσικά και τη χρονιά θανάτου του, το 1955.

Πηγή δημοπρασία ebay

Η Σχολή παρέμεινε σ’ αυτό το κτίριο από το 1935 μέχρι το 1963.

Η πρόσοψη του κτιρίου που στέγασε τη Σχολή από το 1935 μέχρι το 1963

[Η φωτογραφία αναρτήθηκε από τον κ. Iordanis Vlachopoulos, ΠΦΘ, 10-4-2015]

Ο Αθανάσιος, Ι. Κωνσταντινίδης (1924-1988), εγγονός του ιδρυτή της Σχολής. Σπούδασε Φυσική στο Παν. Θεσσαλονίκης, απ’ όπου πήρε πτυχίο το 1950. Το 1955, μετά το θάνατο του πατέρα του, Ιωάννη Αθ. Κωνσταντινίδη, ανέλαβε τη διεύθυνση της Σχολής και τη διατήρησε μέχρι το 1988. Υπήρξε ενεργό μέλος, για πολλά χρόνια, στο Δ.Σ. της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών. Διετέλεσε μέλος του Δ.Σ. του Ιδρύματος Μελετών Χερσονήσου του Αίμου, του Ιστορικού Αρχείου της Μακεδονίας, του Μουσείου του Μακεδονικού Αγώνα και του Ναυτικού Ομίλου Θεσσαλονίκης.

Η φωτογραφία είναι από το “Χρονικό 1937-2007” της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, των κ. Ν.Ι. Μέρτζου και Κ.Ν. Πλαστήρα, 2007,σελ. 173

Το 1963 μεταφέρθηκε η Σχολή στο ιδιόκτητο σχολικό συγκρότημα, στη σημ. Εθνικής Αντιστάσεων 191, μεταξύ των περιοχών Βότση και Φοίνικα, εκεί που σήμερα είναι το νοσοκομείο Άγιος Παύλος. Παρέμεινε σ’ αυτή την τοποθεσία μέχρι το 1966-67, γιατί, τότε, κατασχέθηκε από το ΙΚΑ λόγω διογκωμένων οφειλών για “ασφαλιστικές εισφορές”. Ως ιδιοκτησία του ΙΚΑ λειτούργησαν οι συγκεκριμένες εγκαταστάσεις, αρχικά, για διοικητικές υπηρεσίες του και στη συνέχεια για νοσηλευτική περίθαλψη.

[Η φωτογραφία αναρτήθηκε από τον κ. Νίκο Κοτσαπουικίδη, ΠΦΘ, 10-4-2015]

Μετά το 1967 συνέχιζε να λειτουργεί η Σχολή σε κτιριακή μονάδα της Λεωφ. Γεωργικής Σχολής 129, διπλά στα αγροκτήματα του ΑΠΘ.

Η φωτογραφία είναι από Google maps

Η Σχολή μετά το 1988 πέρασε στην ιδιοκτησία της δισέγγονης του ιδρυτή της, Αμαλία Κωνσταντινίδου-Σπηλιάκου και λειτούργησε μέχρι το 1994 με τη διεύθυνση του φιλόλογου Ιορδάνη Βλαχόπουλο.

“Μακεδονία”, 24-8-1980, σελ. 5

Τμήμα της οδού που το βλέπαμε από μακριά αλλά δεν το γνωρίζαμε από κοντά. Στην παλιά ρυμοτομία βρισκόταν μεταξύ των οδών Κρατερού και Μεγάλου Αλεξάνδρου βλέποντας ανατολικά προς το Διοικητήριο. Σήμερα, ο φωτογράφος θα βρισκόταν στη μέση του οδοστρώματος στο ύψος της Αγίου Δημητρίου 54. Συσχετίζεται με μια φωτογραφία από το αρχείο του Σπύρου Αλευρόπουλου που είχαμε δει εδώ: https://archive.saloni.ca/251. Συμπτωματικά, ο Joseph Pigassou φωτογραφίζει από το ίδιο ακριβώς σημείο προς τα δυτικά. Είναι η γνωστή φωτογραφία με τα βουβάλια από εδώ: https://archive.saloni.ca/1087. Ήταν η αρχική τοποθέτηση, μια οριακή συσχέτιση με χαμηλή φωτογραφική ανάλυση από το Διοικητήριο που ξεκλείδωσε με επιτυχία το κομμάτι αυτό.

Η φωτογραφία περιλαμβάνει, τρεις μουσουλμάνες που βγήκαν για σεργιάνι και τον ψηλό μαντρότοιχο με την επιβλητική είσοδο που όμως δεν φαίνεται να είναι σε χρήση. Σα να είναι φραγμένη με κάποια πρόχειρη ξύλινη κατασκευή. Στην αεροφωτογραφία του Μ.Ι.Ε.Τ. παρατηρούμε ότι τμήμα του οικοδομικού τετραγώνου έχει αποτεφρωθεί ; (φωτό). Πυρκαγιά; Βομβαρδισμός; Με ποιο γεγονός συνδέεται; Ερώτημα που δεν έχει απαντηθεί.

Η οδός Κρατερού αναγράφεται σε φύλλο της εφημερίδας “ Φως ” στην πρόσκληση της οροθετικής επιτροπής προς τους ιδιοκτήτες του παλιού οικοδομικού τετραγώνου 276 (φωτό), ως ανώνυμη ατον χάρτη ρυμοτομίας του 1919 και ως Σουρή από τον Βασίλη Δημητριάδη.

Πηγή: https://collections.theworldwar.org/argus/final/Portal/Default.aspx?lang=en-US&fbclid=IwAR3bDmRxAc3_K6eMP6vfali3_VCUKe-ZePV2r5Qfk-t5LslY3E5LUYhteYA Object Id: 2017.66.1.289

Περιγραφή: Black and white photograph of Muslim women, identified as Turkish, going for a walk while wearing burkas.

Στάθης Ασλανίδης

Facebook: https://www.facebook.com/thessalonikilostcity/posts/pfbid028bLC5F653goWUKC2VkEC7jfJp8KymQCtdoRAgqpptbKWrRLBbs96LFdewF5HwbQxl